با وجود پیشرفت‌های گسترده در عرصه فن‌آوری‌های مقابله با حوادث ناگوار، نیاز انسانها به پوشش‌های حمایتی بیمه بیش از پیش احساس می‌شود.با وجود نیاز مبرم انسانها برای استفاده از خدمات بیمه‌ای همچنان عوامل متعددی توسعه صنعت بیمه را به چالش می‌کشند.بسیار گفته شده است که پیشرفت و توسعه بیمه با توسعه اقتصادی کشورها متقارن است.
ترمیم وضع اقتصادی، افزایش مبادلات، بهبود سطح استاندارهای زندگی، موجب پیشرفت و توسعه بیمه خواهد شد و متقابلاً پیشرفت و اشاعه بیمه نیز در بهبود وضع معیشت افراد و توسعه اقتصادی موثر خواهد بود.مسلم است که بیمه در کشورهای مختلف به چنان جایگاهی رسیده که می‌تواند با ایجاد اطمینان در مجموعه فعالیت‌های اقتصادی نقش کلیدی را در توسعه اجتماعی و اقتصادی این کشورها ایفا کند.درایران نیزصنعت بیمه با قدمتی بیش از هشتاد سال به‌تدریج توانسته دامنه حضور و فعالیت خودر را در مناطق مختلف کشور و در بخش‌های مختلف اقتصادی گسترش دهد.
چالش‌های اساسی یک صنعت
یکی ازمهم‌ترین فعالیت‌های شرکت‌های بیمه، سرمایه‌گذاری در منابع مالی خود است.از آنجایی که درآمدهای حاصل از سرمایه‌گذاری شرکت‌های بیمه نقش موثری در ایفای تعهدات بیمه‌گری آنها دارد، بنابراین سرمایه‌ها را باید در فعالیت‌های تولیدی و اقتصادی مطمئن به کار انداخت تا بازده مطلوب آن موجب تقویت ساختارهای مالی شرکت شود.درسال ۱۳۹۷ شرکت بیمه دولتی ایران به همراه ۲۳ شرکت بیمه غیردولتی و ۶ شرکت بیمه در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی مشغول به فعالیت بوده‌اند.طبق آمار عملکرد صنعت بیمه در سال مورد اشاره، تنها حدود 14 درصد از حق بیمه‌های دریافتی متعلق به بخش بیمه‌های زندگی بوده است.علاوه بر این، سهم بیمه‌های مربوط به اتومبیل ( اعم از شخص ثالث، حوادث سرنشین و بدنه اتومبیل) از کل بازار بیمه کشور حدود ۴۴ درصد بوده است.
بالا بودن نرخ تمام شده خدمات بیمه‌ای:
از عوامل اصلی بالابودن نرخ تمام شده محصولات بیمه‌ای می‌توان به بالا بودن هزینه‌های مستقیم بیمه‌گری در بخش صدوربیمه نامه‌ها و پرداخت خسارات با توجه به سیستم‌های اجرایی سنتی و پرداخت هزینه‌ها از قبیل پرداخت عوارض به وزارت بهداشت و شهرداری‌ها اشاره کرد.در بیشترکشورهای دنیا برای توسعه فرهنگ بیمه و تشویق جامعه به خرید محصولات مختلف بیمه‌ای، معافیت‌های مالیاتی برای هزینه‌های بیمه‌ای منظور می‌کنند.
- عدم آشنایی عامه با فرهنگ بیمه‌ای:
فرهنگ بیمه‌ای، مجموعه‌ای از نگرش‌ها و کردارها در بیرون و درون صنعت بیمه است که در تصمیم گیری‌ها و عملکردها تجلی پیدا می‌کند.تاثیر فرهنگ بیمه بر وضعیت صنعت بیمه از عوامل با اهمیت به شمار می‌آید تا آنجا که تحول فرهنگ بیمه‌ای را پیش شرط لازم برای تحقق نتیجه مطلوب از تحول در صنعت بیمه دانسته‌اند. صنعت بیمه ایران باوجودسابقه طولانی خود حتی در مقام مقایسه با کشور چین که بیمه را از سال ۱۹۸۰ آغاز کرده توسعه نیافته به نظر می‌رسد. درصد بالایی از افراد جامعه به خصوص در شهرها و مناطق دور افتاده کشور در مورد بسیاری از انواع بیمه به ویژه بیمه‌های زندگی، اطلاع کافی ندارند.
کمبود نیروی انسانی آشنا با نیازهای واقعی بازار بیمه:
در بخش آموزش به لحاظ این که در حرفه بیمه‌گری از مجموعه‌ای از علوم مختلف مانند آمار، اقتصاد، مدیریت، بازاریابی و... استفاده می‌شود و یک مهارت حرفه‌ای محسوب می‌شود نیاز است که نیروی انسانی متخصص و با مهارت‌های متنوع درآن موجود باشد.صنعت بیمه به لحاظ وجود ساختار دولتی و به تبع آن وجود محدودیت‌ها و ممنوعیت‌ها در زمینه اعزام نیرو به خارج از کشور، برای ادامه تحصیل یا گذراندن دوره‌های آموزشی برای بیمه‌گران و نبود ارتباط منطقی میان آموزش‌های دانشگاهی رشته‌های بیمه با نیازهای واقعی بازار با مشکلاتی روبه‌رو است.
توسعه نیافتگی در بیمه‌های زندگی:
بیمه زندگی عملاً یک پس انداز و در یک نگرش جامع سرمایه‌گذاری تلقی می‌شود.از این رو توسعه بیمه‌های زندگی به تحول زیر بنایی در ساختار سرمایه‌گذاری نیازمند است. بیمه زندگی از مکانیسم‌های عمده توسعه بازار مالی است زیرا از یک سو، پس انداز هدف مند را تسهیل می‌کند و از دیگر سو، زمینه توسعه سرمایه‌گذاری را هموار می‌سازد. زمینه‌های رشد و توسعه بیمه زندگی را مجموعه‌ای از عوامل همچون فرهنگ عمومی، بازار مالی توسعه یافته و مجهز به ابزار و بازار تامین اطمینان، تبلیغات و شفافیت اطلاعاتی، و تنکنیک‌های پیشرفته ارزیابی ریسک تشکیل می‌دهد.فقدان برخی از زمینه‌های مزبور، رشد ضعیف بیمه زندگی را در پی خواهد داشت.بیمه زندگی در اقتصاد ایران با مشکلات ساختاری در زمینه‌های متفاوت روبه‌روست.
عدم استفاده از فناوری‌های اطلاعاتی مناسب:
تجارت الکترونیک صنعتی به عنوان یکی از مهم‌ترین دستاوردهای علمی بشر امروز، عرصه‌ای است که سال‌ها حواس مدیران سازمان‌های بزرگ اقتصادی دنیا را به خویش معطوف ساخته است بنابراین از بین رفتن محدودیت‌های مکانی، زمانی، کاهش نرخ حجم فروش، دسترسی آسان به اطلاعات، کاهش هزینه‌های معاملاتی، مشتری مداری، تخصصی شدن فعالیت‌ها و تغییر ساختار شبکه فروش از جمله مزایای استفاده از بیمه الکترونیک است. دربیمه الکترونیک، مهم‌ترین ابزار، اطلاعات و ارتباطات است، به عبارت بهتر بیمه الکترونیک، بهره‌گیری از فناوری اطلاعاتی و ارتباطی برای ایجاد فرآیند جدیدی از بیمه و اجرای سیاست‌ها، قوانین و مقررات لازم برای عملکرد جامعه اطلاعاتی یا دیجیتالی در صنعت بیمه است.از سویی وجود مشکلاتی همچون کلاهبرداری‌های اینتر نتی در بیشتر کشورهای جهان موانعی را نیز برای تجارت الکترونیک به وجود آورده است.
محصولات بیمه‌ای جدید:
پیچیدگی و تنوع روزافزون در فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی دنیای امروز، باعث شده که بیمه از عناصر کلیدی و تعیین‌کننده برای توسعه اقتصادی کشورها و اقتصاد جهانی به شمارآید. بنابراین اگر دولت‌ها بخواهند به وظیفه خود در زمینه تأمین رشد اقتصادی مستمر، جامه عمل بپوشانند مجبورند به رشد و توسعه صنعت بیمه و افزایش ضریب نفوذ آن اهتمام ویژه‌ای مبذول دارند.می‌توان نتیجه گرفت که یکی از وظایف کلیدی بیمه مرکزی ایران به عنوان نهاد حاکمیتی صنعت بیمه، تلاش برای افزایش ضریب نفوذ بیمه در کشور است.انجام سرمایه‌گذاری‌های زیر بنائی و مهیا کردن شرایط برای ورود بخش خصوصی به صحنه فعالیت اقتصادی یکی دیگر از وظایف مهم دولت‌هاست که برای گسترش نفوذ بیمه، این نقش، کلیدی است.
تعدد قوانین و مقررات:
یکی از مشکلات اساسی صنعت بیمه که منجر به نارضایتی بیمه‌گذاران از عملکرد صنعت بیمه می‌شود ناشی از عدم آگاهی کافی بیمه‌گذاران نسبت به شرایط بیمه مورد نظر و شفاف نبودن شرایط و مندرجات برخی بیمه نامه‌ها است. مشکل زمانی بروز می‌کند که خسارتی اتفاق می‌افتد و بیمه‌گر به استناد مندرجات و شرایط بیمه‌نامه و مقررات حاکم بر صنعت بیمه که در بیشتر موارد امکان تفسیر و برداشت‌های گوناگون برای آن وجود دارد، خسارت و یا بخشی از خسارت را رد می‌کند.براین اساس، مشتری ناراضی بنا به زعم خویش از حق و حقوق خود می‌گذرد و یا این که با مراجعه به دستگاه قضایی مسیری طولانی را جهت دادخواهی طی خواهد کرد. نتیجه این فعالیت، علاوه بر ایجاد هزینه برای فرد و جامعه و یا ایجاد مشکلات اقتصادی، اعتماد و اطمینان بخشی از جامعه را نسبت به صنعت بیمه کاهش خواهد داد.
سخن پایانی
توجه به این بخش علاوه بر گسترش خدمات بیمه‌ای در بین مردم، می‌تواند از طریق افزایش مشارکت بخش خصوصی در ارائه خدمات بیمه‌ای به ارتقای سطح اشتغال و افزایش شاخص‌های کلیدی اقتصاد کشور کمک کند. می‌توان گفت اگر اقتصاد یک کشور متکی به بیمه و تامین ناشی ازآن نباشد، قطعا در معرض تهدید خطرهای بی‌شماری قرار خواهد گرفت. اندیشمندان، نقش بیمه در اقتصاد را از دید کلان، شامل حفظ ثروت ملی، تضمین و توسعه سرمایه گذاری‌ها، ایجاد اعتبار و توسعه مبادلات و بهبود موازنه‌های ارزی دانسته‌اند.
