به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «تاریخ امیران منغیتیه بخارا» اثر زنده‌یاد صدرالدین عینی، به کوشش مسعود عرفانیان به تازگی در ۲۸۴ صفحه و بهای ۷۵ هزار تومان توسط انتشارات شیرازه کتاب ما منتشر شده است.
سلسله منغیتیه از بازماندگان مغول بعد از عقب نشینی از مناطق اروپایی روسیه بودند که به نواحی جنوبی‌تر آمدند و در ماوراءالنهر از اواسط قرن هجدهم میلادی تا اندک زمانی پس از انقلاب ۱۹۱۷ روسیه خان‌نشینی را تشکیل دادند. این خاندان که ۱۸۸ سال در قدرت کامل بودند سرانجام، با تأسیس جمهوری سوسیالیستی در بخارا و گریختن عالم خان، آخرین امیر آنان، به افغانستان سقوط کرد.
امیر شاه مراد، مشهور، به امیر معصوم از حاکمان این سلسله بود که با جلوس بر تخت سلطنت، به سرکوبی مخالفان داخلی پرداخت. او با برقراری امنیت و اصلاحاتی که انجام داد، تجارت در عصر حکمرانی‌اش رونق یافت؛ اما از آنجا که فردی قدرت طلب بود برای گسترش قلمرو حکومتی خود و با استفاده از اوضاع نابسامان ایران چند بار به ایران لشکر کشید. امیر معصوم سرانجام بند مرو را ویران کرد و چون سنّی متعصبی بود راه عداوت با شیعه و آزار و قتل و غارت آنان را در پی گرفت.
کتاب «تاریخ امیران منغیتیه بخارا» یکی از آثار اولیه استاد صاحب‌نام تاجیک، صدرالدین عینی (درگذشته به سال ۱۳۳۳ شمسی) است که در کنار ارائه گزارشی از دگرگونی‌های سیاسی-اجتماعی دوره حکومت منغیتیان و روابط آنان با روسیه و دیگر خان‌نشین‌های ماوراءالنهر، به‌طرز زندگانیِ مردم آن روزگار و چگونگی رفتار ظالمانه حاکمان با آنها نیز توجه کرده است.
اگرچه جدایِ از تجارب شخصی صدرالدین عینی که فقط به دوره کوتاهی از آخرین روزهای حکمرانی امیران منغیتیه محدود می‌شد، مآخذی که برای تدوین تاریخچه تحوّلات پیشین امارت بخارا در دست داشت کم و اندک بودند و به‌علاوه این نوشته جنبه‌ای تبلیغی و تهییجی نیز داشت ولی با این حال روایت عینی از این دوره، روایت دور از واقعیت نیست.
