به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، افزایش میزان مصرف گاز و برق خانگی در مدت اخیر سبب شد تا کشور با مسئله‌ای پیچیده انرژی مواجه شود. در همین راستا خروجی این صورت مسئله سه عنصر قطعی گاز، خاموشی برق و آلودگی هوا بود.
به استناد اظهارات مسئولان در شرایط کنونی هیچ راهکاری به جز انتخاب بین یکی از اضلاع این مثلث شوم وجود ندارد، اما بررسی جوانب این مسئله بیانگر وجود راهکارهای خرد و کلان برای حل ریشه این مسئله دشوار است.
در همین راستا خبرگزاری فارس در قالب پرونده‌ای با عنوان «مثلث شوم» به این مساله می‌پردازد.
*گرمایش خانگی با استفاده از گاز یا برق
ششمین گزارش از پرونده مذکور به بررسی یک سوال پیرامون منبع تامین گرمایش و پخت وپز واحدهای مسکونی می‌پردازد. در حال حاضر بیش از 80 درصد از خانوارهای کشور از گاز طبیعی به وسیله لوله‌کشی استفاده می‌کنند. این در حالی است که بسیاری از کشورهای جهان از این منبع انرژی در واحدهای مسکونی خود بی‌بهره هستند و به وسیله سایر صنایع به تامین گرمایش و پخت و پز می‌پردازند.
برای مثال عمده نیاز به گرمایش و واحدهای مسکونی در اسکاتلند از طریق برق به دست آمده از صفحه‌های خورشیدی تامین می‌شود، همچنین در قطر به عنوان یکی از بزرگترین صادرکنندگان گاز در جهان، برق منبع اصلی تامین گرمایش و پخت و پز به حساب می‌آید. به طور کلی عمده کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه دنیا از 2 منبع برق و گاز طبیعی برای رفع نیاز گرمایش و پخت و پز خود استفاده می‌کنند.
به منظور پاسخ به سوال ابتدای بحث پیرامون مقایسه 2 منبع گاز و برق برای تامین گرمایش ساختمان و همچنین انرژی لازم برای پخت و پز در گام اول باید به بحث بازدهی اشاره کنیم.
*بازدهی استفاده از گاز به عنوان منبع تامین گرمایش ساختمان چه قدر است؟
در شرایطی که گاز به عنوان منبع تامین انرژی واحدهای مسکونی انتخاب شود، در ابتدا باید از طریق خط لوله به واحدهای مسکونی رسیده و دسترسی خانوارها از این طریق مهیا شود. در همین راستا و به استناد گزارش‌های دریافتی از مدیریت دیسپچینگ شرکت ملی گاز ایران، میزان هدر رفت گاز در شبکه سراسری حدود ۲۳.۶ میلیارد مترمکعب در سال ۹۸ گزارش شده که معادل ۹ درصد مصرف گاز کشور است. این یعنی از 1000 متر مکعب گاز طبیعی، تنها 910 متر مکعب به واحد مسکونی رسیده و 90 متر مکعب در شبکه گاز تلف می‌شود.
پس از تحویل گاز به واحد مسکونی به تناسب وسیله تامین گرمایش خانوار، شاهد بازدهی متفاوتی هستیم. برای مثال اگر یک خانواده از بخاری معمولی با بازدهی متوسط 65 درصد استفاده کند، 35 درصد از گاز طبیعی به دلیل استفاده از این وسیله گرمایشی تلف می‌شود. به عبارت دیگر از 1000 متر مکعب ابتدای مسیر و قبل از انتقال، تنها از انرژی 590 مترمکعب استفاده شده و 410 متر مکعب باقی مانده هیچ تاثیر در گرمایش واحد مسکونی ندارد.
در شرایطی که سیستم گرمایش خانه مبتنی بر استفاده از پکیج طراحی شده باشد، به دلیل بازدهی انرژی 80 درصدی این وسیله شاهد، اتلاف کمتر انرژی هستیم. به عبارت دیگر از 100 متر مکعب گاز طبیعی ابتدای مسیر تنها 280 متر مکعب گاز تلف شده و 720 متر مکعب مورد استفاده قرار می‌گیرد.
از سوی دیگر بر اساس برچسب انرژی اجاق گاز، بازدهی انرژی این کالا 55 درصد عنوان شده و از 1000 متر مکعب گاز طبیعی در ابتدای مسیر تنها 500 متر مکعب مورد استفاده قرار گرفته و 500 متر مکعب دیگر تلف می‌شود.
*بازدهی استفاده از برق به عنوان منبع تامین گرمایش ساختمان چه قدر است؟
با دانستن آمار اتلاف واحدهای مسکونی که از گاز طبیعی برای گرمایش مسکن و پخت پز استفاده می‌کنند، به سراغ دومین منبع پرطرفدار تامین انرژی واحدهای مسکونی یعنی برق می‌رویم.
در گام اول، گاز رسیده به نیروگاه‌های حرارتی باید به برق تبدیل شود. در همین رابطه به دلیل محدودیت‌های ترمودینامیکی، شاهد راندمان پایین نیروگاه هستیم. به طور میانگین راندمان نیروگاه‌های حرارتی در کشور معادل 38 درصد برآورد می‌شود، این یعنی از هر 1000 مترمکعب گاز رسیده به نیروگاه شاهد اتلاف 62 مترمکعبی از این گاز هستیم.
از سوی دیگر در شبکه توزیع و زمانی که قرار است برق از نیروگاه به دست مصرف کننده نهایی برسد، 15 درصد از این انرژی اتلاف شده و به طور معادل تنها انرژی 320 مترمکعب از گاز طبیعی به واحدهای مسکونی می‌رسد.
نکته قابل توجه در استفاده از وسایل گرمایشی برقی، بازدهی بالای این وسایل است که تا 95 درصد هم می‌رسد. این یعنی از انرژی معادل 320 متر مکعب گاز طبیعی، بیش از 300 متر مکعب مورد استفاده قرار گرفته و تنها 20 متر مکعب اتلاف می‌شود.
لازم به تاکید است، انرژی اتلاف شده واحد مسکونی در هر دوی این منابع در نظر گرفته نشده، چرا که این حالت برای هر دو منبع انرژی برق و گاز مشابه و قابل صرف نظر است، هرچند به دلیل رعایت نکردن استاندارد انرژی ساختمان بخش قابل توجهی از انرژی در این مرحله تلف می‌شود.
*ایمنی استفاده از گاز طبیعی بسیار کمتر از برق است
به طور کلی مقایسه بین دو منبع انرژی از دیدگاه بازدهی و استفاده بهینه بیانگر آن است که بازدهی استفاده از گاز طبیعی برای تامین انرژی 2 برابر استفاده از برق برای تامین انرژی است.
به گزارش فارس، عامل بازدهی تنها مورد برای پاسخ به این سوال و تصمیم‌گیری برای منبع انرژی به حساب نمی‌آید. در همین راستا سیما غفاری، کارشناس انرژی در بیان عامل دوم تصمیم گیری برای انتخاب بین برق و گاز گفت: مسائل ایمنی عامل اساسی در تصمیم گیری بین نفت و گاز است، چرا که لوله کشی گاز طبیعی به تک تک واحدهای مسکونی خود یک تهدید بالقوه ایمنی به حساب آمده و در شرایط بحرانی می‌تواند فاجعه آفرین باشد.
این کارشناس انرژی با اشاره به اینکه تامین گرمایش و پخت و پز با استفاده از برق ایمن‌تر است، گفت: «اگر تنها عامل تصمیم گیری بحث ایمنی بود، قطعا تامین انرژی گرمایش با استفاده از برق به گاز ارجحیت داشت.»
*بهینه‌سازی تجهیزات گرمایشی خانگی، آسان تر از ارتقای بازدهی نیروگاه
علاوه بر فاکتور ایمنی، یکی از اساسی‌ترین پارامترهای تصمیم گیری در انتخاب بین برق و گاز برای تامین انرژی، مسئله توان ارتقای بازدهی است. در همین ارتباط، محمد پورحمید، کارشناس بهینه‌سازی انرژی با اشاره به اینکه ارتقای بازدهی عامل اساسی در تصمیم‌گیری است، گفت: «به طور کلی ارتقای بازدهی نیروگاه‌ها بسیار دشوار تر از ارتقای بازدهی وسایل گرمایشی نظیر پکیج و بخاری است.»
پورحمید، در بیان دلایل دشواری ارتقای بازدهی نیروگاه‌ها گفت:«ارتقای بازدهی نیروگاه نیازمند تکنولوژی بسیار بالا است در حالی که با فعالیت‌های ساده می‌توان بازدهی وسایل گرمایشی خانگی را ارتقا داد. بنابراین با در نظر گرفتن مسئله بهینه‌سازی، استفاده از گاز طبیعی بهتر از برق است.»
پاسخ به این سوال که برق گزینه بهتری برای تامین انرژی واحدهای مسکونی به حساب می‌آید یا گاز طبیعی انتخاب بهتری است، با توجه به دیدگاه‌ها و عوامل بررسی متفاوت، متغیر بوده و با اولویت‌بندی میان هر پارامتر و بررسی جامع می‌توان به پاسخ مناسب رسید. در شرایط فعلی، مسئله مهم فراتر از انتخاب بین این دو منبع است، زیرا گازرسانی به بیش از 80 درصد واحدهای مسکونی انجام شده و تصمیم‌سازان انتخاب خود بین گاز و برق را انجام داده‌اند.
بنابراین توجه به مسائلی نظیر ارتقای بازدهی وسایل گرمایشی خانگی و ارتقای ایمنی گازرسانی می‌تواند از اهمیت قابل توجهی برخوردار باشد.
انتهای پیام/ب
