کشف گورستان دوره ساسانی در قلعه اولتان پارس‌ آباد

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما, به دنبال عملیات راه‌سازی محور ارتباطی پارس‌آباد به سربند و آشکار شدن تدفین انسانی، هیات باستان‌شناسی اداره‌کل میراث‌فرهنگی استان اردبیل در اولتان قالاسی مستقر و کاوش اضطراری را با اخذ مجوز کاوش از پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری از ۱۷ شهریور ماه ۱۴۰۱ تا ۱۸ آبان ماه ۱۴۰۱ انجام داد.
در نتیجه کاوش مهم‌ترین گورستان دوره ساسانی و اوایل اسلام منطقه شمال غرب و حوزه قفقاز شناسایی شد.
از جمله کشفیات مهم کاوش اضطراری در گورستان اولتان قالاسی ظروف شیشه‌ای است که فرم و تراش آن‌ها نشان دهنده وجود کارگاه‌های پیشرفته با استادکاران مجرب شیشه‌گری در ۱۷۰۰ سال پیش در این منطقه است.
وجود داده‌های باستان‌شناسی به‌خصوص سفال‌ها، ابزارآلات رزم و ریسندگی در حین کاوش قابل مقایسه با آثار دوره اشکانی مکشوفه از گورخمره‌های بخش موران گرمی بود، از همین رو ابتدا هیات کاوش گاه‌نگاری گورستان را مربوط به دوره اشکانی معرفی کرد. اما مطالعات بیشتر نشان داد سنت‌های فرهنگی حاکم بر دوره اشکانی منطقه تا دوره ساسانی تداوم یافته است.
یافته‌های باستان شناسی در گورستان اولتان قالاسی نشان می‌دهد در دوره ساسانی دشت مغان جزو حوزه نفوذ دولت ساسانی بوده است، اما آیین‌ها و سنت‌های فرهنگی دوره اشکانی بر منطقه حاکم بوده به طوری که حتی با ورود اسلام به منطقه آذربایجان و دشت مغان برخی از این سنت‌ها از جمله سنت تدفین تابوتی رایج بوده است.
اثر تاریخی اولتان قالاسی در ۱۲ کیلومتری غرب شهر پارس‌آباد در ساحل رود ارس واقع شده است، اولتان قالاسی یکی از مهم‌ترین شهر‌های دوره ساسانی و اسلامی آذربایجان، علی‌الخصوص دشت مغان است .
«اولتان قالاسی» دارای ارگ مرکزی، بخش صنعتگران، خندق، کانال‌های آبرسانی و گورستان است که در جمع محدوده‌ای به وسعت بیش از ۷۰ هکتار را در بر می‌گیرد. این اثر در سال ۱۳۷۸ با شماره ۲۶۵۴ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید و از سال ۱۳۹۸ دارای حریم مصوب در شورای حرایم وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی است.
برای نخستین بار ,به هنگام ساخت طرح کشت و صنعت مغان, محوطه اولتان قالاسی در بررسی باستان‌شناسی اداره‌کل باستان‌شناسی در سال ۱۳۵۱ شناسایی شد و آثاری از دوره اشکانی تا ایلخانی کشف شد.
بر اساس بررسی‌های صورت گرفته در متون تاریخی و همچنین مطالعات باستان‌شناختی شهر تاریخی اولتان قالاسی همان شهر تاریخی «ورثان» است که در کتب اسلامی بار‌ها به آن اشاره شده و از آن به عنوان یک مرکز مهم تجاری و شهری با شکوه یاد شده است.