عصرایران ؛ رضا غبیشاوی - حمایت رئیس جمهوری چین از مواضع عربستان سعودی و امارات در برابر برخی مسائل از جمله دعوت ایران به گفت و گو درباره جزایر سه‌گانه با انتقاد و نارضایتی مقامات ایران روبه رو شد اگرچه مسوولان تهران موضع گیری تند و شدیدی نداشتند.
"شی جی پینگ" در سفر هفته گذشته خود به ریاض پایتخت عربستان سعودی، علاوه بر گفت و گو با مقامات این کشور، در دو نشست بین‌المللی دیگر هم شرکت کرد. نشست چین – خلیج فارس (سران چین و 6 کشور جنوب خلیج فارس) و نشست چینی – عربی (سران چین و کشورهای عربی) هم برگزار شد.
در نشست چین - خلیج فارس، علاوه بر شی جی پینگ، سران 6 کشور کویت،سعودی، بحرین، قطر، امارات و عمان هم حضور داشتند و در پایان آن بیانیه‌ای صادر شد که در بخشی از آن به موضوع جزایر سه گانه اشاره شده است. همچنین ضمن انتقاد از حملات حوثی‌های یمن به عربستان سعودی و امارات، این حملات "تروریستی" توصیف شده است. علاوه بر این از ایران خواسته شده با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همکاری داشته باشد
متن بیانیه چه بود؟
بخش های مربوط به ایران در بیانیه را می توان این گونه برشمرد:
- چین از تلاش های کشورهای عضو شورای همکاری [کشورهای جنوب خلیج فارس و از جمله امارات] برای حفاظت از حاکمیت و یکپارچگی سرزمینی خود وحفاظت از امنیت و ثبات شان حمایت می‌کند.
- سران شرکت کننده در نشست بر ضرورت حمایت از معاهده عدم گسترش سلاح هسته‌ای و منع گستش سلاح کشتار جمعی در منطقه خلیج فارس و تضمین صلح آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران برای حفاظت از امنیت و ثبات منطقه ای و بین‌المللی تاکید کردند.
- سران شرکت کننده در نشست بر دعوت از ایران برای همکاری کامل با آژانس بین المللی انرژی اتمی تاکید کردند.
- دو طرف (چین و کشورهای جنوب خلیج فارس)، بر ضرورت این موارد تاکید کردند: روابط میان کشورهای جنوب خلیج فارس و ایران باید براساس مبداء حسن همجواری و عدم دخالت در امور داخلی کشورها و احترام به استقلال و حاکمیت و وحدت سرزمینی کشورها باشد. حل اختلافات از راه های مسالمت آمیز براساس منشور سازمان ملل متحد و قانون بین المللی و عدم استفاده از زور یا تهدید به آن، انجام و از امنیت و ثبات منطقه ای و بین المللی حفاظت شود.
- سران کشورهای حاضر در نشست بر اهمیت گفتگوهای همه جانبه با مشارکت کشورهای منطقه برای حل مسئله هسته ای ایران و فعالیت های منطقه ای برهم زننده ثبات، مقابله با گروه های تروریستی، گروه های غیرقانونی مسلحانه سازماندهی شده و منع گسترش موشک های بالستیک و پهپادها و تضمین ایمنی دریانوردی بین المللی و تاسیسات نفتی و پایبندی به قطعنامه های سازمان ملل متحد و مشروعیت بین المللی تاکید کردند.
- سران کشورهای حاضر در نشست برحمایت خود از همه فعالیت های مسالمت آمیز از جمله ابتکار و تلاش های دولت امارات برای دست یابی به راه حل مسالمت آمیز برای مسئله جزایر سه گانه ابوموسی، تنب بزرگ و کوچک از طریق مذاکرات دوجانبه براساس قواعد قانون بین المللی و حل این مسئله برپایه مشروعیت بین الملی تاکید کردند.
- سران کشورهای حاضر در نشست بر حمایت از شورای ریاست یمن به ریاست دکتر رشاد العلیمی تاکید کردند.
- سران کشورهای حاضر در نشست، همه حملات تروریستی شبه نظامیان حوثی علیه اهداف غیرنظامی در پادشاهی عربی سعودی و امارات و داخل یمن و گذرگاه های دریایی و راه های دریانوردی بین المللی را محکوم کردند و از همه کشورها می خواهند به همکاری برای مبارزه با این اقدامات و پایبندی به ممنوعیت تسلیحاتی آمده در دو قطعنامه 2216 و2624 شورای امنیت پایبند باشند.
نکته: منظور از این دو بند آخر، حمایت از دولت یمن مورد تایید عربستان سعودی و عضو سازمان ملل متحد مستقر در عدن یمن است و دولت حوثی ها در صنعا یمن که از سوی ایران به رسمیت شناخته شده در این بیانیه به عنوان شبه نظامی توصیف می شود.
واکنش ملایم ایران
دولت ایران در برابر این بیانیه واکنش نشان داده اما واکنش را نمی‌توان شدید و تند توصیف کرد.
به عنوان مثال وزارت خارجه ایران سفیر چین را احضار نکرد بلکه صرفا یک دیدار انجام شد. مقام دیدار کننده از طرف ایرانی هم نه معاون وزیر خارجه یا مدیر کل وزارت خارجه ایران بلکه دستیار وزیر خارجه بود. همچنین خبر دیدار هم در سایت وزارت خارجه ایران، نه در قالب خبر جداگانه بلکه در انتهای خبر موضع گیری سخنگوی وزارت خارجه ایران آمده است.
همچنین در توییت حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه درباره جزایر سه گانه، نامی از چین برده نشده است.
واکنش سخنگوی وزارت خارجه ایران
در سایت وزارت خارجه، خبر جداگانه و مستقلی درباره اعتراض علیه بیانیه نشست چین - شورای همکاری خلیج فارس منتشر نشده است بلکه در انتهای خبر اعتراض سخنگوی وزارت خارجه به بیانیه نشست مستقل شورای همکاری، به بیانیه نشست چین شورای همکاری هم اشاره شد.
در خبر سایت وزارت خارجه آمده است: "ناصر کنعانی سخنگوی وزارت خارجه ایران ضمن ابراز تعجب از درج برخی مطالب در بیانیه مشترک شورای همکاری خلیج فارس و چین یادآور شد مذاکرات رفع تحریم های غیرقانونی، منحصر به موضوع هسته ای ایران و با طرف های شناخته شده بوده و تجربه نشان داده در همان مسیر می تواند پیش برود. مضافا آنکه جمهوری اسلامی ایران همیشه برای دستیابی به یک توافق منصفانه و پایدار در این مسیر آماده بوده و هست".
"دیدار" به جای "احضار "سفیر چین
در خبر منتشر شده در سایت وزارت خارجه برخلاف اطلاع رسانی برخی رسانه ها، خبری از "احضار" نیست بلکه صرفا "دیدار" سفیر چین با دستیار وزیر خارجه ایران است.
در اطلاعیه وزارت خارجه ایران آمده است:"سخنگوی دستگاه دیپلماسی با اشاره به دیدار امروز(شنبه) سفیر چین با دستیار آسیا و اقیانوسیه وزیر امور خارجه کشورمان اظهار داشت: در این ملاقات نسبت به ورود بیانیه مذکور به موضوع تمامیت ارضی ایران ابراز ناخرسندی شدید و تاکید شد جزایر سه گانه ایرانی خلیج فارس جزء لاینفک تمامیت ارضی جمهوری اسلامی ایران است که مانند هر بخش دیگر از سرزمین ایران هرگز موضوع مذاکره با هیچ کشوری نبوده و نخواهد بود. کنعانی تصریح کرد: سفیر چین نیز با تاکید بر احترام کشورش به تمامیت ارضی جمهوری اسلامی ایران، در توضیحات اهداف سفر رئیس جمهور کشورش به ریاض، این سفر را در راستای کمک به صلح و ثبات در منطقه و بهره گیری از گفت وگو به عنوان ابزاری برای حل مشکلات دانست. سفیر چین سیاست خارجی کشورش در منطقه را مبتنی بر توازن دانسته و مبادلات پیش بینی شده دیپلماتیک از جمله سفر معاون نخست وزیر چین به ایران در روزهای آینده را مؤید این رویکرد اعلام کرد".
توییت امیرعبداللهیان بدون اسم بردن از چین
حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه ایران در واکنش به بیانیه نشست مشترک چین و کشورهای جنوب خلیج فارس توییت منتشر کرد اما در این توییت هیچ اشاره مستقیمی به چین نشده است:
متن توییت این گونه است: "جزایر سه گانه ابوموسی، تنب کوچک و تنب بزرگ در خلیج فارس ، اجزای جدایی ناپذیر خاک پاک ایران است و به این مام میهن تعلق ابدی دارد. در ضرورت احترام به تمامیت ارضی ایران با هیچ طرفی تعارف نداریم".
رابطه ایران و چین
چین بزرگترین و مهم‌ترین شریک تجاری اقتصادی ایران است. هم اکنون و در شرایط تحریم نفت ایران، چین خریدار اصلی نفت خام ایران است. همچنین شرکت های چینی در زمینه های مختلف از جمله خودروسازی همچنان با وجود تحریم ها با طرف های ایرانی در حال همکاری هستند.
چین به عنوان عضو دائم و دارای رای وتو در شورای امنیت سازمان ملل متحد، در مذاکرات هسته ای ایران گروه 1+5 حضور دارد. چین در موضوع هسته ای، از موضع ایران حمایت می کند گرچه بر همکاری ایران با آژانس نیز تاکید دارد.
