ما در این بخش تلاش داریم اخبار و گزارش‌های اقتصادی را به گونه‌ای به تصویر بکشیم تا مخاطب با مطالعه آنها به شناخت نسبی از اوضاع اقتصادی ایران دست یابد.« اقتصادنیوز » از آبان 1399 هر روز اقدام به انتشار اخبار و گزارش‌های اقتصادی همان روز سال‌های 1350، 1360، 1370، 1380 و 1390 کرد.
پارسال نیز هر روز در بخش «نیم قرن با اقتصاد ایران» اخبار همان روز در سال‌های اول هر دهه در نیم قرن گذشته را منتشر کردیم.در ابتدای قرن پانزدهم با استفاده از اخبار و گزارش‌های روزنامه‌های «اطلاعات» و «دنیای اقتصاد» هر روز روایتی اختصاصی از اقتصاد ایران و جهان در سال‌های 1352، 1362، 1372، 1382 و 1392 تقدیم مخاطبان می‌شود.
شرکت ملی نفت دیشب پس از 24 ساعت مطالعه طی 5 قرارداد، روزانه 470 هزار بشکه نفت را به مدت 6 ماه (جمعا 12 میلیون تن) با قیمتی متفاوت حداقل هر بشکه 16 دلار و حداکثر 17.34 دلار به پنج کمپانی آمریکایی و ژاپنی و اروپایی فروخت:
مبلغ این معامله بیش از 1500 میلیون دلار است که این مبلغ قریب 10 برابر مبلغی است که از همین نفت در 6 ماه اول سال گذشته عاید ایران شده است.
قیمت به‌دست آمده که همه آن نصیب ایران خواهد شد، در حال حاضر 5 تا پنج‌و‌نیم برابر قیمتی است که از محل فروش یک بشکه نفت به کنسرسیوم عاید ایران می‌شود.
درآمد ما از هر بشکه نفت سبک تحویل به کنسرسیوم 3.05 دلار است؛ درحالیکه با معامله دیشب به 17.04 دلار رسید.
به همین جهت پیش‌بینی می‌شد در کنفرانس هفته آینده کمیسیون اقتصادی اوپک قیمت حقیقی نفت خلیج فارس به شدت افزایش یابد و به سطح قیمت فعلی شرکت ملی نفت ایران برسد.
معاملات دیشب تهران، تمام معاملات نفتی جهان را به شدت تحت‌تاثیر قرار داد و قیمت نفت را در سراسر جهان متزلزل کرد.
میزان و قیمتی نفتی که دیروز معامله شد، به شرح زیر است.
قیمت نفت سبک هر بشکه 1704 دلار تعیین شده است. از این نوع نفت در 6 ماه اول سال آینده روزی 150 هزار بشکه صادر خواهد شد. قیمت این نفت که مرغوب‌ترین نفت ایران است، در سال قبل در حدود 1.80 دلار بود. بهای فعلی آن در خلیج فارس (بدون بهای سولفور) 3.65 دلار است. از این نفت در معامله فعلی روزی 2 میلیون و 610 هزار دلار و در 6 ماه بیش از 485 میلیون دلار نصیب ایران خواهد شد.
قیمت نفت سنگین هر بشکه 16.04 دلار تعیین شده از این نوع نفت شرکت ملی در 6 ماه اول سال 1974 روزانه 150 هزار بشکه صادر خواهد کرد بهای این نفت در سال گذشته رقمی در حدود 1.70 دلار بود و درآمد از این نفت در معامله با کنسرسیوم از هر بشکه نزدیک به 3 دلار است. از نفت سنگین در این معامله روزی 2 میلیون و 400 هزار دلار و در 6 ماه 447 میلیون دلار نصیب ایران خواهد شد.
کارخانجات اتومبیل‌سازی ایتالیایی سیتروئن که در مودنا در ایتالیا قرار دارد، اعلام کرد که به علت مسائل و مشکلات جدی ناشی از بحران نفتی جاری جهان تصمیم گرفته است به خدمت دو سوم از کارکنان خود پایان دهد.
«کی مالر» مدیر فرانسوی کارخانجات ستیروئن ایتالیا طی بیانیه‌ای اظهار کرد که از 921 نفر کارگران این موسسه 603 نفر کار خود را از روز دوشنبه آینده از دست خواهند داد.
وی اضافه کرد: این تصمیم به‌دنبال فسخ تعداد قابل‌ملاحظه‌ای از سفارشاتی که به کارخانه داده شده بود، گرفته شده است.
در سوئد نیز کارخانه اتومبیل‌سازی ولو اعلام کرد که به علت بحران سوخت تولید اتومبیل سواری را به میزان 4 درصد کاهش داده است.
همچنین در فرانسه کارخانه اتومبیل‌سازی «رنو» اعلام کرد که قسمت تولید اتومبیل‌های اسپورت را به مدت 11 روز تعطیل می‌کنند.
در آمریکا لایحه دولت که در آن کارخانه‌های اتومبیل‌سازی را مکلف می‌کند اتومبیل‌هایی با مصرف کم بسازند، از دیشب مورد بحث سنا قرار گرفت.
میرحسین موسوی، نخست‌وزیر در مورد اجلاس اخیر اوپک گفت: همان‌طور که ما قبلا اعلام کردیم به هیچ وجه نمی‌توانیم ساکت بنشینیم و ببینیم کشورهای نوکر آمریکا برای خودشان تولید را بالا ببرند و قیمت نفت را پایین بکشند برای اینکه بحران‌های اقتصادی غرب را کاهش دهند تا تاج و تخت خودشان را حفظ کنند و به‌خاطر اینکه نظام‌های پوسیده و وابسته به قدرت‌های بزرگ، سلطه خودشان را حفظ کنند. طبیعتا نفت متعلق به همه مسلمین و مستضعفان جهان است، بنابراین نمی‌تواند بازیچه‌ای در دست اینها باشد و نمی‌تواند به این نحو به طور رایگان در اختیار قدرت‌های بزرگ قرار بگیرد.
برای همین جمهوری اسلامی ایران در کنفرانس اوپک سخت در مورد بالا بردن قیمت نفت و پایین آوردن سقف تولید دفاع کرد و در این زمینه پیشنهادهای بسیار سازنده ازسوی هیات ایرانی به اوپک داده شد، چراکه ما اوپک را در مجموع مفید و سازمانش را نافع برای همه کشورهای صادرکننده نفت می دانیم.
در مورد دبیرکل هم چیزی که هست ما از آن حرفی که زدیم برنخواهیم گشت و این حق ماست.
البته تلاش یقینا بوده که سازش به‌وجود بیاید و ایران از حق خودش بگذرد ولی مطابق سیاستی که در این زمینه اتخاذ شده و برادرمان غرضی در این مورد اعمال، این است که نوبت ماست. طبیعتا این باید اعمال بشود وگرنه تا مدت درازی اجلاس اوپک وضعیت مبهمی خواهد داشت.
تفاوت قیمت‌گذاری در قبل و پس از انقلاب
سیدمحمد روحانی‌پور، رئیس هیات‌مدیره و مدیرعامل سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان پیرامون اقدامات اساسی دولت برای کنترل قیمت انواع کالاها مطالبی عنوان کرد.
وی ابتدا در مورد چگونگی بررسی و قیمت‌گذاری کالاها در قبل و بعد از پیروزی انقلاب، مرکز بررسی قیمت‌ها مکلف به قیمت‌گذاری روی کالاها بوده است، ولی حجم فعالیت مرکز مذکور را عمدتا قیمت‌گذاری روی کالاهای وارداتی اساسی توسط دولت و یا برخی از شرکت‌های اعضا تشکیل می‌دادند که درنتیجه کالاهای وارداتی به لحاظ حجم گسترده واردات و فقدان محدودیت‌های ارزی و بندری، کنترلی اعمال نمی‌شد و عملا دولت هیچ‌گونه نظارتی روی قیمت‌های کالاهای وارداتی توسط بخش خصوصی نداشته است؛ بلکه از طریق سیستم عرضه و تقاضای آزاد و یا با افزایش واردات سعی در جلوگیری از افزایش بی‌رویه قیمت‌ها را داشتند.
کنترل قیمت روی تولیدات داخلی در رژیم گذشته اغلب به عرضه و تقاضا واگذار می‌شد و مرکز بررسی قیمت‌های سابق عملا کنترلی روی تولیدات داخلی نداشته و در مورد برخی کالاهای دیگر تولید داخلی نیز اختیاراتی به اطاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران واگذار شده بود که براساس شرایطی، قیمت محصولات آنها در اطاق مذکور به‌صورت توافق بین‌طرفین تعیین می‌شد.
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی مرکز بررسی قیمت‌ها با سازمان حمایت از تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان ادغام و به‌موجب مصوبه شورای انقلاب سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان تشکیل شد.
امر قیمت‌گذاری در این سازمان در اواخر سال 59 در پی شروع جنگ تحمیلی آغاز شد و بر این اساس ضوابطی برای تعیین قیمت کالاهای وارداتی و تولیدات داخلی به تصویب مجمع عمومی سازمان رسید. درنتیجه از اوایل سال 60 کلیه واردکنندگان مکلف شدند تا اسناد و مدارک کالاهای وارداتی را پس از ترخیص جهت تعیین قیمت به این سازمان ارائه کنند که درنتیجه هم‌اکنون ماهانه حدود 1200 تا 1500 پرونده کالای وارداتی مربوط به بخش‌های تعاونی خصوصی و دولتی در این سازمان تعیین قیمت می‌شوند و یک نسخه از برگ‌های اعلان قیمت به دادگاه امور صنفی مراکز تهیه و توزیع کالا، وزارت بازرگانی، وزارت امور اقتصادی و دارایی و کمیته امور صنفی تهران ارسال می‌شود. ضمنا فهرست قیمت کالاهای وارداتی در پایان هر هفته جمع‌آوری و به ادارات کل بازرگانی استان‌ها و سایر مراجع ذیربط ارسال می‌شود.
روحانی‌پور درخصوص چگونگی امر تثبیت قیمت‌ها توسط این سازمان گفت: امر تثبیت قیمت کالاها براساس سیاست جاری سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان در جهت تثبیت قیمت کالاهای وارداتی برای مصرف‌کنندگان طی دوره یک ساله و یا شش ماهه اعمال می‌شود.
روحانی‌پور گفت: مبلغ ضرر و زیان کالاهای اساسی برای دولت در سال بالغ‌بر 150 میلیارد ریال می‌باشد که به‌منظور تثبیت قیمت کالاهای اساسی و حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان توسط این سازمان به سازمان‌های دولتی خریدار و توزیع‌کننده ذینفع در تولید این‌گونه اقلام پرداخت می‌شود.
مدیرعامل سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان درباره چگونگی کنترل قیمت تولیدات داخلی گفت: در زمینه تولیدات داخلی پس از تصویب ضوابط کنترل قیمت‌ها در این سازمان در سال 1360 از کلیه واحدهای تولیدی خواسته شد تا بدون موافقت این سازمان از افزایش قیمت کالاهای تولیدی خود خودداری کنند، ولی متاسفانه طی سال‌های 61-1360 ناهماهنگی‌هایی در این زمینه مشهود بود که بر همین اساس طرحی به شورای اقتصاد ارائه شد و به موجب این مصوبه در پایان سال 61 کلیه واحدهای تولیدی مکلف شدند از افزایش قیمت کالاها در سال‌جاری خودداری و مدارک مربوط را جهت بررسی قیمت به این سازمان ارائه کنند.
پس از توافق هسته‌ای ژنو 3، افراطیون آمریکایی که به شدت متاثر از لابی صهیونیست‌ها و همچنین لابی اعراب هستند نمایندگان کنگره آمریکا را تحت فشار فزاینده‌ای قرار داده‌اند تا در مسیر این توافق سنگ‌اندازی کنند. یکی از این سنگ‌اندازی‌ها، تلاش شماری از نمایندگان آمریکایی برای تصویب تحریم‌های جدید علیه ایران بود، موضوعی که محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در مصاحبه اخیرش با مجله تایم به آن اشاره و تاکید کرد که تصویب هر گونه تحریم جدید علیه ایران، به معنای مرگ توافق هسته‌ای ژنو 3 خواهد بود. به همین دلیل باراک اوباما، رئیس‌جمهوری و جان کری وزیر امور خارجه ایالات متحده با هر گونه تحریم جدید علیه ایران به شدت مخالفت کردند.
در همین راستا، کری در سنای آمریکا حاضر شد و از نمایندگان خواست تصویب تحریم‌های جدید را به تعویق بیندازند.
او در همین زمینه گفت: تصویب تحریم‌های جدید بر همکاری آمریکا با گروه 1+5 تاثیر منفی خواهد گذاشت.
کری خطاب به اعضای کنگره آمریکا گفت: ما از شما می‌خواهیم مذاکراتمان و کارشناسانمان زمان و فضای کافی بدهید تا اقداماتشان را انجام دهند.
وی همچنین از کنگره آمریکا خواست زمانی که در حال مذاکره با ایران هستند، تصویب تحریم‌های جدید را به تعویق بیندازند.
سپاه آماده خروج از اقتصاد است
سردار عزیز جعفری، فرمانده کل سپاه در دانشگاه امام صادق (ع) با بیان اینکه علاوه‌بر حضور سپاه در عرصه سیاسی و منطقه‌ای به فعالیت این نهاد نظامی در عرصه اقتصادی گفت: اگر سپاه در این عرصه‌ها وارد نشده بود، امروز عرصه‌های سازندگی و آبادانی کشور مثل ساخت پل، سد و پتروشیمی در این حد به پیشرفت دست نمی‌یافت.
فرمانده سپاه در ادامه با بیان اینکه «آقای روحانی درباره فعالیت اقتصادی سپاه ابهاماتی داشتند»، گفت: این ابهامات اکنون رفع شده است. در دولت قبلی اصرار زیادی بود که سپاه وارد عرصه‌های اقتصادی شود، اما ما به آقای روحانی گفته‌ایم اگر احساس می‌کند بخش خصوصی می‌تواند پروژه‌ها را انجام دهد، سپاه حاضر است کنار برود و حتی قراردادهای خود را لغو کند.
فرمانده کل سپاه در ادامه صحبت‌هایش به مذاکرات هسته‌ای ایران با 1+5 نیز اشاره کرد. وی با تاکید بر اینکه ایران در این مذاکرات امتیاز قابل‌توجهی دریافت نکرد، درباره توافقنامه ژنو گفت: امتیازی که ما داده‌ایم حداکثری و امتیازی که گرفتیم حداقلی بوده، اما تاکنون از خطوط قرمز نظام هم عبور نشده است.
