گل پامچال با نام علمی Primula vulgaris از جمله گیاهان علفی هست که با استفاده از لقاح مصنوعی حدودا ۴۰۰ الی ۵۰۰ گونه مختلف از آن به وجود آمده؛ این گیاه از خانواده Primulaceae بوده و امروزه در بسیاری از مناطق مختلف یافت می شود.
از گیاه پامچال شش گونه علفی زودرس و بهاره در ایران وجود دارد که شامل پامچال الوان، هفت رنگ، لرستانی و... می شوند که برخی از آنها تنها در ایران رشد کرده اند.
مناسب ترین دما برای گل پامچال، دمای معمولی اتاق یعنی چیزی در حد ۲۰ درجه سانتی گراد می باشد و ارتفاع این گیاه ۲۵ الی ۶۰ سانتی متر است.
پامچال یک گل زود رس است که در انواع مختلفی از جمله بهاره و چندساله وجود دارد اما اکثر گونه هایی که در بازار فروخته می شوند به صورت گیاهانی یک ساله هستند؛ اما با وجود این که که گل پامچال گیاهی فصلی است، مراقبت درست از آن در باغچه یا گلدان ها باعث افزایش طول عمر آن می شود. زادگاه طبیعی گل پامچال مناطق کوهستانی مرطوب یا نقاط صخره ای که رطوبت بالایی دارند می باشد و به صورت خودروی در آنها رشد می کند. به همین دلیل باغچه هایی که با سنگ تزئین شده اند برای گل پامچال مناسب اند و با کاشت گیاه جلوه ای زیبا به خود می گیرند.
برگ های گل پامچال گرد یا تخم مرغی، با رنگی سبز و کرک روی آنها رشد می کنند و گل های این گیاه به صورت تکی، فشرده و درشت در وسط برگ ها ظاهر می شوند و طیف رنگی متنوعی از جمله زرد، صورتی، سفید، آبی، قرمز، مسی، ارغوانی و... را شامل می شود که عطری خوشبو و دلنشین دارند.
گل پامچال به رسیدگی و مراقبت زیادی نیاز دارد و برای کاشت آن باید به نکات بسیاری توجه کنید. برای مثال گل پامچال محل های آفتابی را دوست دارد اما نباید در معرض نور مستقیم خورشید قرار بگیرد. همچنین بهتر است کاشت این گیاه در فاصله های سی الی پنجاه سانتی متری صورت بگیرد.
این گل در رنگ های مختلفی دیده می شود و می توان با روش های مختلفی به تکثیر آن پرداخت اما استفاده از بذر به دلیل دست یابی به تنوع بالاتر محبوبیت بیشتری دارد. برای کشت و تکثیر گل پامچال دو روش مختلف وجود دارد که عبارتند از:
برای کاشت این گیاه باید بذرهای تهیه شده را در اوایل پاییز در عمق حدودا دوازده الی پانزده سانتی متری خاک کاشته یا از جعبه های مخصوص کشت بذر استفاده کنید. پس از گذشت حدود شش ماه در اواخر اسفند یا اوایل فروردین بوته ها را از خاک بیرون آورده و به گلدان های جداگانه منتقل کنید تا به راحتی از آنها در فضای باز یا داخل خانه استفاده کنید.
برای استفاده از این روش در قدم اول گیاه را کاملا آبیاری کنید تا هنگام جدا کردن ریشه، به این قسمت آسیبی وارد نکنید. پس از آن بخشی از ریشه ها را جدا کرده و در یک گلدان جدا و کوچک قرار دهید و آن را با خاکی سبک پر کنید.
گل پامچال نیز مانند سایر گیاهان نیازهای به خصوصی دارد که از جمله آن می توان به این موارد اشاره کرد:
این گل نسبت به سرما مقاوم بوده اما دمای مناسب برای رشد و نگه داری آن ۱۲ الی ۱۵ درجه می باشد.
البته تا زمانی که جوانه های گل ظاهر شوند باید از دمای ۵ الی ۷ درجه استفاده کرد و پیش رد کردن گل پامچال معمولا در اسفند و دمای ۱۳ درجه انجام می شود.
گل پامچال به نور کامل در همه فصل های سال نیاز دارد اما بهتر است نور شکسته شود یعنی نور رد شده از شیشه و... برای این گل مناسب است. در فصل های گرم سال تنها برای کاهش دما باید در سایه قرار بگیرد.
نیاز آب این گیاه بالاست به طوری که هرگز نباید خاک گلدان خشک بماند و رطوبت بالایی برای رشد و سلامت نیاز دارد.
برای این گل بهتر است از خاک باغچه (لوم)، خاکبرگ پوسیده و پیت را با نسبت های مساوی مخلوط کنید. پی اچ مناسب برای رشد گل پامچال حدودا ۶ است که بهترین حالت می باشد. همچنین برای پرورش بهتر گیاه اضافه کردن سوپرفسفات نیز توصیه می شود و باید نیاز نیتروژن و پتاسیم گل پامچال تامین شود. همچنین استفاده از کودهای آهن دار نیز برای رشد گیاه ضروری است.
به طوری کلی گل های این گیاه در یک شاسی سرد در زمستان جوانه می زنند و برای تحریک گل دهی نژادهای مختلف نیاز های ویژه ای مانند روزهای کوتاه و دمای خنک دارند.
گل پامچال به دلیل نشایی بودن قابلیت تعویض گلدان یا انتقال از باغچه به گلدان ها را دارد. همچنین شما می توانید نشاء آماده این گیاه را تهیه کریده و به باغچه خود منتقل کنید که در این صورت بهتر است از گیاهانی استفاده کنید که کمتر از یک ماه عمر کرده اند و حدودا سه الی چهار سانتی متر رشد کرده اند.
پامچال در گلخانه های سرد با درجه حرارت معادل ده درجه سانتی گراد جوانه تولید می کند و در نتیجه زمستان با گل نشستن آن همراه است. با گرم شدن هوا گل های این گیاه باز می شود و ممکن است نیاز به تعویض گلدان یا جا به جایی گیاه در یکی از این مراحل داشته باشید. بدین ترتیب:
۱. در ابتدا خاک گلدان را با زهکش و سایز مناسب برای گیاه پامچال آماده کنید.
۲. برای پر کردن کف گلدان از خاک مناسب گل پامچال استفاده کنید.
۳. با چند ضربه به ته گلدان آن گیاه را به طور کامل همراه با خاک و ریشه بیرون آورده و در گلدان جدید قرار دهید.
۴. حالا باید اطراف ریشه و گیاه را با خاک مناسب پر کنید و پس از آن به آبیاری گیاه بپردازید.
پس از این دوران و با رسیدن فصل پاییز باید به گل پامچال رسیدگی کنید. این مراقبت ها عبارتند از:
• حذف برگ های زرد شده یا خشک شده
• انتقال گلدان به نقطه ای پر نور
• اضافه کردن کود و افزودنی ها به طور مرتب
• آبیاری منظم گیاه
با رعایت این موارد می توانید گیاه خود را دوباره برای گل دهی در اواخر زمستان آماده کنید.
در هنگام نگهداری و پرورش این گیاه ممکن است با مشکلاتی مانند زردی، سوختگی حاشیه یا خود برگ ها روبرو شوید که با آب یاری بیش از حد، قلیایی بودن خاک گلدان یا کمبود منیزیم اتفاق می افتد.
در صورت بیشتر بودن نیتروژن و آمونیاک در خاک ریشه این گیاه آسیب دیده و برگ ها نیز دچار مشکلاتی مانند رشد بیش از حد می شوند. البته زیاد بودن دما نیز می تواند از جمله دلایل بزرگ شدن برگ ها باشد.
گردآوری:بخش علمی بیتوته