نخستین روز از شانزدهمین جشنواره سینما حقیقت در شرایطی برگزار شد که از هفته‌ها قبل، تلاش عده‌ای برای کمرنگ‌کردن جشنواره و تحریم آن توسط مستند سازان بار سنگینی را بر دوش جشنواره قرار داده بود. با این حال، مستندهای مختلف در بخش‌های ملی، شهید آوینی، بین‌الملل و ... در جشنواره پذیرفته شده و از روز گذشته به نمایش درآمدند.
برخلاف هر سال که جشنواره از پنج‌شنبه و جمعه شروع می‌شد، این بار روز آغازین جشنواره، یکشنبه بود. روزی در وسط هفته که شاید خلوتی ساعات ابتدایی جشنواره را به همین دلیل باید بدانیم.
البته مراسم افتتاحیه جشنواره شلوغ بود و بسیاری از اهالی سینمای مستند در آن حضور داشتند. حمیدی‌مقدم در این افتتاحیه از گفت‌وگو و تعامل سخن گفت. "فکر نمی‌کردم این تعداد علاقه‌مند در مراسم افتتاحیه بیایند. مراسمی که همیشه ما به صورت جمع و جور برگزار می‌کردیم. من در نشست خبری این جشنواره هم اعلام کردم که جشنواره حقیقت و حقیقت انکار شدنی نیست. ما جشنواره را برای گفت وگو، دیدن و تعامل برگزار می‌کنیم. سینما حقیقت روزهای مهمی را پشت سر گذاشت و این مهم است که این پرچم بالاست و ما امروز شاهد این مراسم خواهیم بود."
اقدام قابل تقدیر جشنواره حقیقت در مراسم افتتاحیه، پخش مستندی از گونه حیات وحش بود. حمیدی‌مقدم از لزوم حمایت از مستندسازان این حوزه سخن گفت و تاکید کرد که به همین دلیل پخش مستند «دنیای وحشی زاگرس» را برای پخش در افتتاحیه جشنواره انتخاب کرده است.
صدای جادویی داود نماینده و تلاش‌های یک مستندساز
مستند «دنیای وحشی زاگرس» به کارگردانی فرشاد افشین‌پور، داستانی از حیات وحش متنوع رشته کوه‌های پهناور زاگرس است. کوه‌هایی که غرب ایران را تحت سیطره خود قرار داده و بخشی از حیات وحش آن سوژه مستند افشین‌پور شده است.
چیزی که مشخص است این است که کارگردان برای ساخت این فیلم زحمات زیادی کشیده و تلاش کرده تصاویری متفاوت را از حیات وحش غنی منطقه زاگرس به نمایش بگذارد. او پیشتر در گفت‌وگو با تسنیم گفته بود که 5 سال برای تولید این مستند زمان گذاشته و 10 سال نیز پژوهش کرده است.
اثرات پژوهش غنی این مستند در جای‌جای فیلم قابل مشاهده است و البته صدای جادویی استاد داود نماینده که گوینده نریشن این مستند آن را متمایز با دیگر آثار کرده است.
در کنار تمام ویژگی‌های مثبت و زحماتی که این مستندساز برای فیلمش کشیده اما چند اشتباه در تدوین فیلم، آن را کمی به موضع ضعف برده است. اشتباه تدوینی فاحش در چند صحنه و تصاویر اشتباهی از جمله نقاط ضعف این اثر است.
با این حال باید مستند «دنیای وحشی زاگرس» را یکی از فیلم‌های قوی جشنواره امسال و نامزد دریافت جایزه بدانیم. شاید بتوان گفت که این مستند یکی از نامزدهای جدی در بخش گویندگی متن است.
مطالبه‌گری به سبک "شهر گمشده"
مستند دیگری که در روز اول جشنواره به نمایش درآمد، «شهر گمشده» به کارگردانی مهدی افشار نیک است. این مستند به بررسی معضلات شهر آبادان در دوران جنگ تحمیلی و پس از آن می‌پردازد.
نکته قابل توجه در این فیلم، بیان صریح و دقیق فیلم در بیان مشکلات شهر آبادان است. فیلم به خوبی ویژگی مطالبه‌گری در سینمای مستند را در دل خود داشته و سراغ جدی‌ترین مشکلات منطقه می‌رود. با این حال، زمان فیلم با آن چیزی که در قاب تصاویر به نمایش گذاشته می‌شود، تناسب چندانی ندارد. به همین دلیل، از جایی به بعد، مخاطب از دیدن فیلم خسته می‌شود.
شاید بهتر بود زمان مستند کمتر می‌شد یا مستندساز سراغ مشکلات بیشتری از شهر می‌رفت تا از تکرار چندباره برخی عبارات و تحلیل‌ها جلوگیری کند.
مظلومیت امیر امیرگان و ماجرای "رضایت مادر"
مستند «رضایت مادر» را نیز باید یکی از خوب‌های روز اول جشنواره بدانیم. مستندی که روایت زندگی و شهادت امیر امیرگان در زمان جنگ تحمیلی است. ویژگی‌های اخلاقی او، ماجرای اعزامش به جبهه و تلاش برای دریافت رضایت پدر و مادر در کنار روایت لحظه شهادت، از زبان یکی از کسانی که تا آخرین لحظات همراه او بوده است، خط اصلی فیلم را تشکیل می‌دهد.
سوژه این مستند بکر و جدید است و حضورش در سینما حقیقت، گواه این موضوع است که فیلم از نظر فنی کیفیت لازم را داشته است، اما شاید استفاده از چند نوآوری سینمایی می‌توانست این فیلم را ارتقا ببخشد.
پرکشش با اسب‌های ترکمن
مستند «آت اوغلان» (چابک‌سوار) هم در روز اول جشنواره به نمایش درآمد و توانست نظر مخاطبان را تاحدودی به خود جلب کند. این مستند ورزشی روایتی از پسر بچه‌ای ترکمن است که قصد دارد پس از یادگیری اسب‌سواری در مسابقات برزگی که در این منطقه اجرا می‌شود و به نوعی مسابقه‌ای حیثیتی است
دیالوگ‌های یکی از شخصیت‌های مستند «آت اوغلان» (چابک‌سوار) به خوبی گواه این موضوع است که اسب در بین قوم ترکمن از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.
آت اوغلان اگرچه تجربه خوبی در حوزه ساخت مستندهای ورزشی اجتماعی است، اما به دلیل بکر بودن این سوژه می‌توانست خیلی بهتر باشد. با این حال، تلاش کارگردان برای توجه به اقوام ایرانی شایسته تقدیر است.
چرا "هنرمند واحد 5" به مسابقه نرفت؟
در اخرین سانس از روز نخست سینما حقیقت، مستندی پخش شد که یک سوال مهم را در اذهان بینندگانش به وجود آورد؛ چرا مستند «هنرمند واحد 5» به بخش مسابقه راه پیدا نکرد و در بخش خارج از مسابقه اکران شد.
این مستند که پرتره‌ای از زندگی هنری و حرفه‌ای زنده یاد حبیب الله صادقی هنرمند نقاش است به خوبی توانسته بود زندگی این هنرمند را از زبان اطرافیانش به تصویر بکشد و مروری بر ابعاد هنری و فعالیت‌های این هنرمند مطرح دهه های اخیر داشته باشد.
خیلی‌ها پس از دیدن این فیلم، این سوال را می‌پرسیدند که چرا این مستند به بخش مسابقه راه پیدا نکرده بود. به نظر می‌رسد "هنرمند واحد 5" چیزی کم از دیگر مستندهای بخش مسابقه ندارد.
