مدت‌هاست که دیگر تلفن همراه از جنبه رفع نیاز خارج شده و رویه لاکچری بودن را دنبال می‌کند، این در حالی است که واردات گوشی به کشور مدت‌ها است که درگیر حواشی زیادی شده است. از طرفی شاهد ممنوعیت ورود گوشیهای بالای ۶۰۰ دلار به کشور هستیم که در این شرایط دست مردم از بسیاری از گوشیهای پرچمدار کوتاه خواهد شد و از طرف دیگر تقاضا برای خرید گوشیهای پرچمدار در بازار بالا است و به‌نوعی باید به این درخواست‌ها پاسخ داده شود. در واقع گوشیهای پرچمدار نیز طرفداران پروپاقرص خود را دارند. گاهی افراد در برخورد اول نگاه خود را به موبایل افراد می‌اندازند تا سر از مدل آن در بیاورند و بدانند در بازار چند است. در حقیقت در بسیاری از موارد خرید موبایل جنبه طبقاتی پیدا می‌کند، نه رفع نیاز! هرچند خرید موبایل نیز از قاعده «هر قدر پول بدی همان‌قدر آش می‌خوری» مستثنا نیست. صمت در این گزارش به بررسی وضعیت بازار موبایل باتوجه به ممنوعیت واردات گوشیهای لوکس و تاثیر نرخ ارز بر این بازار پرداخته است.
رجیستر شدن یا نشدن؛ مسئله این است
مهر امسال آیفون ۱۴ وارد ایران شد. اکنون بعد از گذشت بیش از 2 ماه و جابه‌جایی اخبار گوناگون هنوز خبری از رجیستر شدن این کالا نیست و بنا بر اعلام مسئولان مربوطه موبایل‌های آیفون ۱۴ که در حال حاضر در بازار هستند به‌صورت قاچاق یا از طریق رویه مسافری وارد کشور شده و رجیستر نشد‌ه‌اند. گفتنی است هر کالایی که در قالب رویه مسافری وارد شود، اگر در گمرکات اظهار شده باشد می‌تواند رجیستر شود، اما اگر کالای همراه مسافر اظهار نشده باشد، ورود آن غیرقانونی است و رجیستر هم نمی‌شود. در حال حاضر مسئله این است که اصلا رجیستر شدن یا نشدن آیفون ۱۴، تعیین‌تکلیف نشده است. البته اگر کالایی به‌صورت قانونی از رویه مسافری وارد شده باشد، اجازه استفاده تجاری ندارد و نباید خریدوفروش شود اما در این زمینه خلأ قانونی وجود دارد و این کالاها در بازار فروخته می‌شوند.
در هر صورت این بلاتکلیفی و پادرهوا ماندن از شنیدن خبر رجیستر نشدن بدتر است. پیش‌تر گمانه‌زنی‌هایی از تصمیم‌گیری درباره رجیستر شدن آیفون ۱۴ در آذر منتشر شده بود، اما تا این لحظه تصمیمی در این زمینه گرفته نشده است. این شرایط در حالی است که موبایل‌های آیفون ۱۴ در بازار و فضای مجازی به فروش می‌رسند. جست‌وجوها در فضای مجازی نشان می‌دهد آیفون ۱۴ بسته به ویژگی‌های آن، از حدود ۵۲ تا ۹۹ میلیون تومان نرخ دارد.
از سوی دیگر مشکل جدی فعلی تامین منابع مالی برای واردات تلفن همراه از امارات است که خود به‌تنهایی می‌تواند زلزله‌ای در بازار موبایل به پا کند.
امیر اسحاقی، دبیر سابق انجمن واردکنندگان موبایل، تبلت و لوازم جانبی درباره وضعیت بازار موبایل به صمت گفت: وضعیت بازار در حال حاضر خوب است و مشکلی در عرضه نداریم. در حقیقت افزایش نرخ ارز اکنون تاثیری بر بازار نداشته است. در حال حاضر عرضه به‌شدت بالا و تقاضا در پایین‌ترین حد ممکن است. همچنین اکنون بازار در آرامش است و گوشیهای همراه زیر ۶۰۰ دلار به‌وفور یافت می‌شود. البته معاملات بازار تلفن همراه طبق روند همیشگی تا بهمن در رکود است و شب عید دوباره رونق به این بازار بازمی‌گردد.
وی با اشاره به نوسانات نرخ ارز و تاثیر آن بر بازار تلفن همراه بیان کرد: بی‌ثباتی نرخ ارز موجب کاهش تقاضا در بازار تلفن همراه می‌شود؛ به این دلیل که افراد منتظر کاهش قیمت گوشی می‌مانند. براساس آمار 91 درصد نیاز بازار گوشیهای تلفن همراه با گوشیهای زیر ۶۰۰ دلار تامین می‌شود اما در زمینه تلفن‌های همراه بالای ۶۰۰ دلار که کالای لوکس محسوب می‌شود و ورود قانونی آن ممنوع است، بلاتکلیفی بسیاری وجود دارد.
دبیر سابق انجمن واردکنندگان موبایل، تبلت و لوازم جانبی با بیان اینکه در حال حاضر دو مانع جدی در مسیر واردات رسمی تبلت وجود دارد، گفت: باوجود اینکه اعتبار موردنیاز برای واردات سالانه تبلت به کشور حدود ۲۰۰ میلیون دلار برآورد شده، تاکنون رقمی حدود ۳۳ میلیون دلار برای واردات این کالای مصرفی در نظر گرفته شده است. البته در ماه‌های اخیر با محاسبه مجموع واردات 2 سال اخیر، اعتبار موردنیاز واردات تبلت بازنگری و به رقم ۶۶ میلیون دلار افزایش پیدا کرد. اسحاقی با اشاره به کافی نبودن اعتبار در نظر گرفته شده برای واردات گفت: در کل واردات تبلت نسبت به موبایل با دشواری‌های خاصی مواجه است و واردکنندگان باوجود اینکه توانایی واردات این کالا را دارند، به‌دلیل قوانین دست‌وپاگیر رغبتی به واردات ندارند. وی مشکل دوم در مسیر واردات تبلت را رعایت الزامات سازمان ملی استاندارد دانست و افزود: در ۳ سال گذشته از راه‌های مختلف، نامه‌نگاری‌هایی با وزارت صمت صورت‌گرفته، با این وجود همچنان الزام استاندارد برای رعایت برخی مفاد مرتفع نشده است؛ بر همین اساس چندی پیش نامه‌ای از سوی وزیر صمت به ریاست‌جمهوری و شورای‌عالی استاندارد به‌منظور تغییر رویه فعلی ارسال شده است. در سازمان ملی استاندارد مواردی از قبیل نداشتن شارژر، ملاک قرار می‌گیرد و با همین توجیه، اجازه واردات تبلت داده نمی‌شود، در حالی که سیاست فعلی تولید در جهان همین است و به‌نظر می‌رسد باید در قواعد نظارتی تعیین‌شده توسط این سازمان تغییر ایجاد شود. بازار تبلت کشور دارای تقاضای مناسبی است، اما واردات این کالا به کشور به دلایل گفته شده، توجیه اقتصادی ندارد و همین امر سبب شده سرمایه‌گذاران تمایل کمتری به واردات تبلت داشته باشند.
اسحاقی با اشاره به اینکه ۹۵ درصد نیاز بازار موبایل از امارات تامین می‌شود، افزود: ما تحت تحریم هستیم و چاره‌ای جز تهیه تلفن همراه از امارات نیست. برای واردات موبایل از امارات باید نرخ اصلی موبایل که حسب دلار است را به درهم امارات تبدیل کرد. با این روند در هفته‌های گذشته به‌علت تقاضای زیاد درهم امارات به ناگهان نرخ این ارز افزایشی شد و حباب زیادی را به بازار نیما تحمیل کرد. در حال حاضر تمام صرافی‌ها می‌گویند تبدیل دلار به درهم سخت شده که این موضوع در بلندمدت در بازار تاثیرگذار است.
دبیر سابق انجمن واردکنندگان موبایل، تبلت و لوازم جانبی با اشاره به مشکل جدی کمبود درهم و تاثیر آن در واردات موبایل اظهار کرد: درهم از گذشته برای واردات کالا از بنادر تجاری امارات مورداستفاده قرار می‌گرفت و به خاطر حجم بالای واردات ایران از امارات به‌عنوان نماد تقاضای واقعی ارز شناخته می‌شود. مشکل اصلی بازار حواله که بیشتر نیازهای ارزی کشور در آنجا تامین می‌شود آن است که در آن تقاضا برای خرید درهم زیاد است، اما در سوی مقابل میزان ذخایر درهمی کشور کم است. الان به میزان زیادی یوآن چین و لیر ترکیه در سبد ارزی کشور وجود دارد اما متاسفانه تقاضا برای این ارزها به اندازه درهم امارات نیست. به‌علاوه اینکه باتوجه به برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته برای استفاده از ارز آزاد و نیمایی در فرآیند تجارت، ارز نیمایی به اندازه کافی وجود دارد. براساس شواهد گاهی بازار با کمبود درهم مواجه و همین امر منجر به بروز نوسان در نرخ تمام‌شده گوشیهای همراه وارداتی می‌شود.
اسحاقی ضمن تاکید بر ضرورت حل مشکل تامین درهم در بازار ارز و بازارهای مبادلاتی بیان کرد: برای جبران کمبود درهم توصیه بانک مرکزی این است که گوشیهای همراه از چین و با یوآن وارد شوند، در حالی که نوع اندروید کالاهایی که در چین تولید می‌شود متناسب با زیرساخت شبکه تلفن همراه ایران نیست؛ در نتیجه بیشتر کشورهای منطقه گوشیهای همراه را از امارات وارد می‌کنند. راهکار حل این مشکل ایجاد مسیر قانونی برای واردات کالا توسط تجار ایرانی است و بهترین مسیر نیز تهاتر ارز صادراتی با کالای وارداتی است. در حال حاضر شرکت‌ها در یک بلاتکلیفی قرار دارند و نمی‌دانند باید چه کاری انجام دهند و از طرفی در حال زیاندهی هستند.
دبیر سابق انجمن واردکنندگان موبایل، تبلت و لوازم جانبی با اشاره به تاثیرات منفی کمبود درهم بر بازار اظهار کرد: کمبود درهم در ارتباط با همه گوشیهای پرطرفدار و پرچمدار صادق است. اگر مشکل تامین درهم امارات برای واردات ادامه داشته باشد، در بلندمدت آسیب‌زا خواهد شد و تاثیرات منفی بر بازار خواهد گذاشت. پیش‌بینی می‌شود در ماه‌های آینده این مشکلات بیشتر شود. هرچند ممکن است در عرضه مشکلی وجود نداشته باشد، اما افزایش قیمت‌ها محتمل خواهد بود.
محمد یونسی، عضو هیات مدیره اتحادیه صنف فروشندگان دستگاه‌های صوتی و تصویری، آلات موسیقی، تلفن همراه و لوازم جانبی تهران درباره وضعیت فعلی بازار موبایل به صمت گفت: در حال حاضر عرضه در شرایط خوبی قرار دارد، اما به‌علت افزایش قیمت‌ها تقاضا کم شده، این در حالی است که معمولا در این فصل سال بازار موبایل همیشه با کاهش تقاضا همراه است.
یونسی درباره رجیستری آیفون ۱۴ اظهار کرد: هنوز رجیستری آیفون ۱۴ ممنوع است، اما براساس تصمیمات گرفته شده مسافران می‌توانند به‌صورت یک یا سه‌ماهه از گوشی‌هایی که در اختیار دارند در داخل کشور استفاده کنند. در حال حاضر مشکلات بسیاری در زمینه رجیستری آیفون ۱۴ ایجاد شده، این در حالی است که سخنگوی وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز تاکید کرده تصمیمی برای واردات آیفون ۱۴ اتخاذ نشده و واردات این گوشی به کشور ممنوع است. دولت فعلا قولی برای رجیستر شدن آیفون ۱۴ نداده و مردم باید مراقب سوء استفاده‌گران باشند و به‌هیچ‌عنوان اقدام به خرید این کالای قاچاق نکنند. وی با اشاره به پیگیری این موضوع اظهار کرد: البته جلساتی برای رجیستری آیفون ۱۴ در حال برگزاری است تا یک راهکار در رفع مشکلات مردم و مسافران برسیم، اما هنوز نتیجه‌ای حاصل نشده است. مردم باید مراقب باشند به‌هیچ‌عنوان گوشی که رجیستر نمی‌شود را خریداری نکنند، چراکه در استفاده از آن دچار مشکل خواهند شد. همچنان این موضوع بلاتکلیف است؛ هرچند اکنون باوجود گذشتن زمان مقرر، گوشیهای فروخته شده قطع نشده است.
عضو هیات مدیره اتحادیه صنف فروشندگان دستگاه‌های صوتی و تصویری، آلات موسیقی، تلفن همراه و لوازم جانبی تهران با تاکید بر اینکه نرخ ارز بر همه کالاها تاثیرگذار است، افزود: نرخ بسیاری از کالاها وابسته به ارز است که به‌تناسب آن نرخ نهایی کالا تغییر می‌کند.
این روزها که نوسانات نرخ دلار نقل محافل اقتصادی است، در همین حوالی در سکوتی درهم خود را پشت دلار پنهان کرده است. کمبود درهم به‌تنهایی می‌تواند زلزله‌ای شدید در بازار به راه بیندازد و بازار را به‌شدت تکان دهد. ضعف در تجارت با امارات و تقویت صادرات به کشورهای اروپایی می‌تواند از دلایل مهم این اتفاق باشد. امیدواریم مسئولان راهکاری درست برای بهبود واردات موبایل داشته باشند تا در آینده شاهد قیمت‌های نجومی در بازار این کالای کاربردی نباشیم.
