کار بازارگردانان در روزهای بورس چیست

هفته گذشته بود که مدیریت عملیات بازار شرکت بورس اوراق بهادار تهران در اطلاعیه‌ای در خصوص ورود سفارش و انجام معامله از سوی تمامی بازارگردانان اعلام کرد که بازارگردانها در تمامی نمادهای معاملاتی متعهد به ایفای تعهدات بازارگردانی در ورود سفارش و انجام معامله نیستند. همین امر سبب شکل‌گیری نظرات متفاوتی در خصوص نقش آفرینی بازارگردانان در بازار سرمایه شد؛ آن‌هایی که با دسترسی به منابع مالی برخی از شرکت‌های حقوقی، اقدام به خرید و فروش‌هایی می‌کنند که بعضاً منجر به جابه‌جایی شاخص می‌شود.

در واقع بازارگردان‌ها می‌توانند متناسب با شرایط بازار، حجم زیادی سفارش خرید و یا فروش ثبت کنند.

اساساً، بازارگردان‌ها همواره طرف مقابل حجم معاملات سرمایه‌گذار را می‌گیرند؛ یعنی اگر سرمایه‌گذاران به دنبال سهام باشند، بازارگردان‌ها این سهام را خریداری می‌کنند تا زمانی که همه فروشندگان تأمین شوند و برعکس؛ پس اگر سرمایه‌گذاران بدنبال خرید سهامی باشند، بازارگردان‌ها این سهام را به فروش می‌رسانند تا تمام سفارش‌های خرید تأمین شود. از این رو بازارگردان‌ها عرضه و تقاضا را در بازارهای مالی تأمین و سهام را در بین فروشندگان و خریداران دست به‌دست می‌کنند.

در همین ارتباط، افشین آقابزرگی، کارشناس بازار سرمایه  گفت: داشتن بازارگردان از جمله ضوابط پذیرش شرکت‌ها در بدو ورود در بورس یا فرابورس است و شرکت‌ها می‌بایست حتماً ساز و کار بازارگردانی سهام خود را پیش از ورود به بورس فراهم کنند؛ اما متأسفانه این روزها زیاد این موضوع را می‌شنویم که مکانیزم بازارگردانی باید منجر به جلوگیری از افت سهام در بازار شود؛ در حالیکه هدف اصلی از بازارگردانی این نیست؛ بلکه بازارگردان باید عرضه‌ها را کنترل کند؛ ضمن اینکه باید توجه داشت که منابع بازارگردان‌ها هم محدود است و نمی‌توان تمامی مسائل مربوط به شاخص بازار سهام را ناشی از عملیات بازارگردانی دانست و تصور کرد چون بازارگردانی وجود ندارد، یک نقیصه در تشکیلات بازار رخ داده است.

وی افزود: در مشکلات و معضلاتی که درحال‌حاضر در بازار سرمایه وجود دارد، کمترین وزن به فرآیند بازارگردانی برمی‌گردد و به نظر می‌رسد مهم‌ترین دلیل وضعیت کنونی بازار سرمایه، ناهماهنگی میان مسئولان دولتی و برخی عوامل اقتصادی از جمله کاهش نرخ دلار و چشم‌انداز کاهشی آن است؛ ضمن اینکه بالابودن نسبت پی به‌ای شرکت‌ها را نیز نباید فراموش کرد.

این تحلیلگر بازار سرمایه تصریح کرد: بازارگردان نمی‌تواند در مقابل شرایطی که سمت و سوی بنیادی شرکت‌ها به آن سمت می‌رود، مقاومت کرده یا از آن ممانعت به عمل آورد؛ افزایش نقدشوندگی بازار سهام است که منجر به شکل‌گیری برخی فرآیندها در بازار شده است؛ اما اینکه بازارگردانان را سدی برای جلوگیری از کاهش قیمت در نظر بگیریم، تصور غلطی است که شکل گرفته در حالی که جلوگیری از کاهش قیمت سهام وظیفه بازارگردان نیست.

نباید روند را به نوعی پیش برد که بلافاصله بعد از اصلاح قیمت موقت، رالی صعودی را در بازار شروع کنیم؛ چراکه این امر، ایجاد فرصت‌های ویژه خواهد کرد و مناسب حال و روز بازار نیست

وی در پاسخ به این سوال مبنی بر اینکه به هر حال شرکت‌های حقوقی منابعی را به بازارگردانان تزریق می‌کنند تا به نفع آنها در بازار حرکت کنند، این موضوع را چطور می‌توان تحلیل کرد، اظهارکرد: شرکت‌های حقوقی، نسبت به کل منابع مورد نیاز خود، منابع چندانی به بازارگردانان تزریق نمی‌کنند؛ اما با همین منابع هم، اگر منظور ایجاد سد و مانعی برای کاهش قیمت باشد، حتماً به هدف نخواهد رسید؛ چراکه منابع محدود تزریق می‌شود و به هر حال شرکت در اداره امور جاری خود نیز، نیاز به نقدینگی دارد.

آقابزرگی گفت: بازارگردان در یک سوی بازار سهام را می‌فروشد و در سوی دیگر ممکن است که خریدار باشد؛ پس با خرید و فروش می‌تواند دامنه نوسان قیمت را محدود می‌کند؛ به شرط اینکه تعادل در قیمت ایجاد شده باشد؛ اما اگر این تعادل ایجاد نشده باشد، بازارگردان با انجام معاملات مضاعف و عدیده سعی می‌کند که قیمت سهم را نزدیک به ارزش ذاتی خود برساند؛ ولی تصور اینکه منابع نامحدودی در اختیار بازارگردان قرار دارد که می‌تواند مانع از افت قیمت سهام شود، غلط است.

وی در ادامه به ارائه راهکارهایی برای بهبود وضعیت بازار سرمایه پرداخت و گفت: ایجاد تعادل و ثبات در بازار از طریق مدیریت امکان‌پذیر است؛ به این معنا که نقش‌آفرینی بازارگردانان یا نهادهای مؤثر مالی در نوسانات قیمت سهام مؤثر و مدیریت شده باشد؛ یعنی منطقی این است که از بازارگردان‌ها خواسته شود تا حداقل تلورانس مثبت را در نوسانات قیمت لحاظ کنند؛ نه اینکه یک سهم به صورت روزانه ۳ درصد مثبت بخورد؛ چراکه عواقب این چنین رویکردی این می‌شود که بالاخره برخی سهام از مدار نزولی خارج خواهند شد و از سوی سهامداران مورد معامله قرار نمی‌گیرند.

آقابزرگی ادامه داد: این فرضیه‌ها باید کنار گذاشته شوند؛ ضمن اینکه نباید روند را به نوعی پیش برد که بلافاصله بعد از اصلاح قیمت موقت، رالی صعودی را در بازار شروع کنیم؛ چراکه این امر، ایجاد فرصت‌های ویژه خواهد کرد و مناسب حال و روز بازار نیست؛ پس لازم است هماهنگی بین همه دست اندرکاران و مسئولانی که تصمیمات آنها می‌تواند بازار سرمایه را تحت تأثیر قرار دهد، صورت گیرد تا منتهی به اتخاذ تصمیمات کارشناسی می‌شود.

این تحلیلگر بازار سرمایه خاطرنشان کرد: دومین راهکار برای ایجاد آرامش پایدار در بازار سرمایه، پرهیز از ایجاد جو مثبت تصنعی است؛ به این معنا که با مثبت کردن بازار نمی‌توان فروشنده را ترغیب به این کرد که سهام خود را بفروشد یا حتی آن را به طمع قیمت بالاتر، از فروش منصرف کرد؛ این در حالی است که برخی مواقع با ایجاد روند صعودی شاخص، فروشندگان به تردید می‌افتند که سهام خود را نفروشند؛ در حالیکه بازار از روند طبیعی خارج می‌شود.