به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، آیت الله علی اکبر صادقی رشاد شامگاه چهارشنبه 23 آذر در همایش ملی اجتهاد عقل گرا که در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه قم برگزار شد، با اشاره به سخنان آیت الله هادوی تهرانی در این زمینه که سلفی های سنی، نص گرا هستند، افزود: من ترجیح می‌دهم این تعبیر را به کار ببرم که از «بسندگان» هستند چنانکه «خردبسندگی» هم عیب است مانند «نص بسندگی».
وی اضافه کرد: نباید مجموعه هویت یک جامعه نخبگانی و علمی را متهم کنیم، اما سرّ برگزاری این همایش این بود که بوی «نص بسندگی» به مشام می رسید و ما نگران شدیم.
رئیس شورای عالی حوزه علمیه تهران بیان کرد: ما باید به گذشته خود برگردیم که سلفی شیعه است. غیر از دو بزرگوار فقیهین عقلیین، و جریانی که اهتمام تصلب یا شبه تصلب داشت که شاید در مقطع تاریخی خود تحفظ بر متون لازم بود، برخی به شیعه ایراد گرفتند که فقه شیعه، عقلی نیست بلکه عموما روایات است. در حالیکه هنر نسل دوم شیعه التزام بر نصوص و متون بود.
آیت الله صادقی رشاد با اشاره به نقش عقل در اجتهاد شیعی، افزود: گفته شد که الرساله شافعی نخستین کتاب اصول است در حالیکه چنین نیست، بزرگانی، چون مجدد بروجردی فرمودند و از معاصرین مراجع هم به چنین مطلبی تفقه کردند، اما این مطلب دقیق نیست، مسلم اینکه حضرات صادقین موسس دانش اصول هستند هرچند که در مقام تدوین ممکن است پیشی گرفته باشند و اگر تاسیس را از تدوین جدا کنیم، قطعا، «الرساله» کتاب اصولی نیست بلکه کشکولی از مباحث فقهی، اصولی، تفسیری و قواعد است.
وی ادامه داد: بنابراین دانش اصول با «الرساله» تاسیس نشده است. مسلما دانش اصول را صادقین (ع) تاسیس کردند ضمن اینکه قواعد اصولی، عقلی و عقلایی است، ولی شیخ مفید نخستین کسی است که اصول فقه جامع شیعه را تدوین کرد هرچند متن اصلی این کتاب به دست ما نرسید تا زمان محقق کرکی که بنا به سفارش آن را تلخیص کرد، ولی شیخ طوسی و سید مرتضی دو کتاب عظیم نوشتند که اکنون در اختیار ماست.
رئیس شورای عالی حوزه علمیه تهران اضافه کرد: مرحوم سید مرتضی می‌گوید که من به دو دلیل به تفکیک اصول شیعه از اصول عامه پرداختم؛ یکی به این جهت که آن‌ها مبادی را با مسائل خلط کردند و دوم اینکه اصولا، چون تمام علم اصول بر تمام کلام مبتنی است و چون کلام ما با کلام عامّه کاملا متفاوت است پس اصول فقه ما هم با اصول فقه عامه باید متفاوت باشد.
آیت الله صادقی رشاد گفت: عقل گستره بسیار وسیعی را در حوزه معرفت دینی عهده دار است؛ تقسیمی که برخی اعاظم حوزه تحت عنوان «تقسیم ثلاثی» مطرح می‌کنند بنده فکر می‌کنم کامل نیست.
وی تصریح کرد: عقل حجت ساز است؛ اگر عقل به کار بسته نشود، حجیت کتاب و سنت و سمع هم اثبات نمی شود. عقل مبناپرداز است و مبانی را تولید می‌کند و در فقه هم مبناساز است.
رئیس شورای عالی حوزه علمیه تهران گفت: گاهی احساس می‌شود که اصول فقه در حال تضعیف است و مباحث عقلی اصول در چارچوب های فعلی در خلال مباحث دیگر پخش شده است.
آیت الله صادقی رشاد افزود: به نظر می‌رسد باید به روش و منش سلف برگردیم یعنی نیاز داریم اصول را توسعه دهیم، به کارکرد عقل و سهم عقل توجه بیشتری کنیم و در فقه مبسوط دیگری بنویسیم. این اتفاق نمی‌افتد جز اینکه به این حیث مبنا‌ها توجه کنیم. اجتهاد خود نیازمند فلسفه اجتهاد است. ما نیازمند یک سلسله دانش‌های بنیادین و مبناپرداز هستیم که قهراً رنگ فلسفی دارد.
