تصویری از مسجد اعظم قم
بهتر است در ابتدا با تاریخچه مسجد اعظم شروع کنیم. این مسجد به همت مرجع تقلید تشیع، حضرت آیت الله العظمى بروجردى تأسیس شد.
انگیزه اصلی این فقیه از بناى مسجد این بود كه زائران حرم مطهر حضرت معصومه سلام الله علیها از فضاى روحانى مناسب در جوار بارگاه آن حضرت بهره ببرند، همچنین گسترش روزافزون حوزه علمیه مقدسه قم، نیازمند فضایى وسیع و مناسب جهت برگزارى دروس حوزویان بود.
این مسجد که در جوار بارگاه ملکوتی حضرت معصومه قرار دارد، قسمتی از زمین فعلی مسجد، خانه‌های شخصی و مسافرخانه بود و نمای مناسبی نداشت؛ به همین خاطر آیت الله بروجردی تصمیم گرفتند این مکان‌ها را خریداری و مسجد بزرگی بنا سازند.
بالاخره در 21 تیرماه 1333 مصادف با ولادت با سعادت امام رضا کلنگ بنای مسجد به دست مرجع تقلید تشیع زده شد و بلافاصله مقدمات ساختمانی و خرید زمین های اطراف آن آغاز گردید.
مرجع تقلید تشیع و موسس مسجد اعظم آیت الله بروجردی
در طی 6 سال فعالیت مستمر کارهای عمده ساختمانی به پایان رسید و مسجد در نیمه اول1339 با اقامه نماز جماعت توسط حضرت آیت الله بروجردى افتتاح و مورد بهره‌بردارى قرار گرفت.
این مسجد با همت و پشتکار محمدحسین لرزاده در طراحی و آقایان رضا شاهپوری و آقای ابوالقاسم صاحب‌جمعی در امور اجرایی ساختمان شکل گرفت. مساحت مسجد اعظم در حدود دوازده هزار متر مربع و معماری آن به سبک اسلامی است. هزینه هایی انجام شده برای این مسجد در حدود 6 میلیون تومان بود که بخشی از آن را آیت الله بروجردی متقبل شدند و بقیه، از طریق کمک های مردمی تهیه شد.
جالب اینجاست که مسجد اعظم از روزی که بنا شد مورد توجه بسایری از علما شیعه و سنی قرار گرفت به گونه ای که خود را برای بازدید از آن به قم رساندند. در ادامه فعالیت های این مسجد آقای بروجردی در سال 1339 درس خارج خود را برگزار کرد تا مسجد اعظم به مرکزیت حوزه علمیه قم تبدیل شود. بعدها مراجعی چون امام خمینی و آیت الله گلپایگانی با برگزاری درس خارج خود در آن، باعث استقبال اساتید دیگر شدند تا درس های پرجمعیت سطح حوزه در این مسجد برگزار گردد.
سرانجام با سخنرانی تاریخی حضرت امام خمینی در سال 1342، مسجد اعظم به پایگاه انقلاب اسلامی تبدیل شد. به گونه ای که امروزه همایش‌ها و مراسم بزرگ دینی و سیاسی در این مسجد برگزار می‌گردد.
کلیه‌ی ساختمان آن با بتون بنا شده که یک مزیت بزرگ برای بالا بودن استحکام این مسجد اسلامی است. مسجد اعظم دارای ۴ شبستان میباشد. مساحت شبستان زیرگنبد ۴۰۰ مترمربع و شبستان‌های جانبی آن هرکدام ۹۰۰ مترمربع است. در طرف شمال مسجد نیز شبستان زیر ساعت با مساحتی حدود ۳۰۰ مترمربع قرار دارد. ارتفاع سقف هر یک از شبستان‌ها با سطح آن حدودا ۱۰ متر است. سرویس بهداشتی و وضوخانه مسجد در ضلع غربی قرار دارد و محلی برای استراحت خادمین احداث شده است. در این ضلع همچنین کتابخانه‌ای با دو سالن مطالعه و یک سالن مخزن وجود دارد که درب ورودی آن در طرف راهرو ورودی مسجد قرار گرفته است.
نمای زیبایی دیگر از مسجد اعظم قم
بله معرفی نمای ساختمان هنوز تمام نشده و جالب است بدانید، گنبد بسیار بزرگی به قطر ۳۰ مترمربع و به ارتفاع ۱۵ مترمربع از سطح پشت بام و به ارتفاع ۳۵ مترمربع از کف شبستان دارد که دارای گلدسته‌هایی بلند است. همچنین یک برج با ساعت زنگی بزرگ و زیبا در شمال مسجد قرار دارد که از ۴ جهت دیده می‌شود.
تزیینات، کاشی‌کاری و جلوه‌های هنر اسلامی مسجد اعظم جزء نمونه‌های مورد توجه کاشی‌کاری در قرن اخیر به شمار می‌رود. فرش‌های داخل شبستان‌ها از نوع قالی کرمان هستند.
نمونه ای از کاشی کاری های مسجد اعظم قم
اما داخل مسجد دربی دولنگه و بزرگ قرار دارد كه كنده‌كاری شده و دارای گل‌ها و كتيبه‌های برجسته است. در قسمت بالای چارچوب آن آيه‌ی ذيل خاتم‌كاری شده است:
«انما يعمر مساجد الله من آمن بالله واليومالآخر واقام الصلوة آتي الزكوة ولم يخش الاالله فعسي اولئك ان يكونوا من المهتدين»
آیت‌الله سید حسین بروجردی ابتدا قصد داشت کتابخانه‌ی مستقلی در شهر قم بنا کند، اما موفق به این کار نشد. پس از تکمیل بنای مسجد اعظم قم، از طرف فضلای حوزه پیشنهاد شد کتابخانه‌ای برای مسجد در نظر گرفته شود. سپس آیت الله بروجردی برای ساخت کتابخانه عمومی در مسجد اقدام کرد و از حسین لرزاده خواست تا مکان کتابخانه را مشخص کند. همان طور که در بالا هم اشاره کردیم، تاسیس کتابخانه در ضلع غربی مسجد که قبلا به‌عنوان شبستان ساخته شده بود را در نظر گرفت.
نمایی از کتابخانه مسجد اعظم قم
این کتابخانه دارای ۷۰۹۶ عنوان نسخه‌ی خطی، ۸۰۰۰ عنوان نسخه‌ی چاپ سنگی، ۲۰۰ عنوان کتاب چاپ سربی نفیس و بیش از ششصد و شصت نسخه‌ی مصوّر، رساله‌های عملیه و کتاب‌های درسی جدید در دوره‌ی قاجار است. اکنون تولیت این کتابخانه به عهده سید محمدجواد علوی بروجردی نوه‌ی آیت‌الله سید حسین بروجردی و اداره‌ی آن با مدیریت حوزه‌ی علمیه‌‌ی قم است.
• سخنرانی امام خمینی در ۲۶ فروردین ۱۳۴۳.
• دیدار آیت الله سید حسین بروجردی و محمدرضا پهلوی در سال ۱۳۳۷.
• سخنرانی محمد صادقی تهرانی علیه محمدرضا پهلوی(سخنان تند علیه روحانیت در ۴ بهمن ۱۳۴۱ در جریان سفر به قم) در سالگرد درگذشت آیت الله بروجردی.
• سخنرانی امام خمینی پس از آزادی از حبس و حصر در تاریخ ۲۶ فرودین سال ۱۳۴۳.
• درگیری برخی از طرفداران امام خمینی و طرفداران آیت الله سید کاظم شریعتمداری
• تجمع طلاب در صبح روز ۱۹ دی ۱۳۵۶ش در حیاط مسجد اعظم در اعتراض به چاپ مقاله رشیدی مطلق در روزنامه اطلاعات در تاریخ ۱۷ دی ۱۳۵۶.
• سخنرانی آیت الله عبدالله جوادی آملی در جمع طلاب و روحانیون برای رد سخنان آیت الله حسینعلی منتظری در سال ۱۳۷۶.
• تحصن گروهی از طلاب و روحانیون در اعتراض به سیاست‌های فرهنگی دولت وقت در سال ۱۳۷۸.
• گردهمایی اعتراضی با حضور مراجع تقلید و علمای حوزه‌های علمیه قم به مناسبت تخریب حرم عسگریین(ع) در سال ۱۳۸۴.
جمع بندی:
خب عزیزان به توضیح کامل مسجد اعظم پرداختیم و درباره تاریخچه و نمای ساختمانی مسجد اعظم صحبت کردیم. امیدارم این تصور در ذهن شما ایجاد شده باشد که در مسجد هستید و نظاره گر مکان های دیدنی مسجد هستید. جالب است این هم بدانید که مرقد آیت‌الله سید حسین بروجردی در ضلع غربی مسجد اعظم قرار دارد. بنابر نقل محمدجواد علوی بروجردی این مکان قبلاً خانه‌ی کوچکی به مساحت ۶۰ متر مربع بوده که از مال شخصی آیت الله خریداری شده و بعد از مشخص کردن محل دفن خود، باقی زمین‌ها را وقف مسجد کرد.
گردآوری: بخش گردشگری بیتوته
