به گزارش خبرگزاری صداوسیما شبکه یک سیما، در برنامه ی صبح بخیر ایران در گفتگو با سرکار خانم دکتر سمیه رفیعی، رئیس
محترم فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی به موضوع آلودگی هوا پرداخته، جزئیات گفتگو به شرح ذیل می باشد:
سؤال: مرکز پژوهش‌های مجلس آماری داده بودند که متأسفانه برابری می‌کند این آمار با کشته‌های تصادفات جاده‌ای که این عدد بزرگی است.
خانم دکتر رفیعی: بله ما آماری که داریم ۲۷ هزار نفر در سال که آمار وزارت بهداشت خودمان است تعداد فوت شدگان که مستقیم و مربوط به آلودگی هوا یا منتسب به آلودگی هوا هستند، البته اخیراً گزارشی را بانک جهانی اعلام کرده است، تعداد فوت شدگان مربوط به پی ام ۲ و نیم فقط آن را به ۴۱ هزار و ۷۰۰ نفر در سال ۲۰۲۱ اعلام کرده است.
سؤال: در کجا؟ در کشور...
خانم دکتر رفیعی: در همین کشور خودمان البته در کلان شهرها.
سؤال: چه زمانی می‌شود حرف خوب بزنیم در مورد آلودگی هوا، بگوییم ارتقا پیدا کرده ایم، ناوگان ما اینجوری توسعه پیدا کرده است نو و به روز شده است، شما بفرمایید.
خانم دکتر رفیعی: حتماً می‌شود راجب به بحث آلودگی هوا یا هوای پاک با هم صحبت کنیم، حتماً می‌شود اصلاً نشدنی نیست، در دنیا هم تجربه‌های موفقی را برای مدیریت آلودگی هوا و کنترل آلودگی هوا داریم، یک پیش شرط لازم دارد و آن این است که مدیرانی که مسئولیتی در مدیریت آلودگی هوا دارند اراده لازم برای انجام کار‌هایی که بعهده شان است را در عمل داشته باشند، چیزی که ما کمتر می‌بینیم کار کردن درخصوص آلودگی هوا یک فرآیند زمانبری است و کسی که واقعاً اعتقاد داشته باشد که می‌تواند قدمی برای نجات این موضوع بردارد موفق خواهد بود، شاید اثر عملکرد خوب اش را خودش هم نبیند، ولی پایه گذاری درستی کرده است از این جهت است که مدیران، چون اثرات عملکردشان را نمی‌بینند، بنابراین خیلی شاید اراده اینکه واقعاً کاری را انجام دهند را ندارند یعنی نداشته اند، البته این زحماتی که در طول سال‌های گذشته یعنی در طول ۳ دهه گذشته انجام شده برای بحث مدیریت آلودگی هوا کافی نیست. ما یک کار‌های خوبی هم انجام داده ایم و آمارمان قابل ارائه است منتها با توجه به تمام قوانینی که داشتیم و داریم خصوصاً از سال ۹۶ این نباید اوضاع ما بود، ما الان قبلاً خیلی آلاینده‌هایی که داشته ایم در کشور آلاینده‌های گازی بوده اند و اثراتی که می‌گذاشتند حتماً خیلی بیشتر بود، اما امروزه بیشترین چیزی که با آن خیلی درگیر هستیم پی ام ۲ و نیم است که یک بخش آلودگی ثانویه است و یک بخش آن طبیعی است و حالا منابع اولیه انتشار را هم دارد. پی ام دو نیم می‌شود ذرات معلق. این‌ها اتفاقات خوبی است قبلاً هم عرض کرده ام همین حذف سرب از بنزین این‌ها اقداماتی بوده است که ما توانسته ایم خیلی از جا‌ها در مدیریت بعضی از گاز‌ها حتی موفق عمل کنیم.
سؤال: یک مقدار صریح و بدون تعارف صحبت کنیم، شما چند سال است در مرکز تشریف دارید؟
خانم دکتر رفیعی: دوره اولم است.
سؤال: سه سال است، از ۹۶ هم که قانون هوای پاک به تصویب رسید می‌خواهم بدانم مجلس بعنوان یک مرجع نظارتی بر دستگاه‌های اجرایی، مشخصاً چه کار کرده است در مورد قانون هوای پاک آنجا‌هایی که اجرا نشده است، ترک فعل بوده است، دلایل مختلف داشته است، توجیح آورده اند و از زیر آن در رفته اند.
خانم دکتر رفیعی: سال گذشته اواخر سال گذشته بود پیش از شروع شدن سال ۱۴۰۱، یک مصاحبه‌ای انجام داده ام با یکی از خبرگذاری ها، آنجا خیلی صریح گفته ام، گفته ام الان هیچ قوه‌ای به اندازه مجلس به حوزه آلودگی هوا ورود پیدا نکرده است، گفته ام هر کسی ادعا می‌کند بیشتر از این ورود کرده است بیاید و با ما صحبت کند. واقعیت این است که از سالی که ما وارد مجلس شده ایم متوجه شده ایم که برای اجرای قانون خوبی به نام قانون هوای پاک که از سال ۹۶ این قانون مصوب شده است، این چند ساله هیچ ردیف بودجه‌ای مستقلی برای اجرای این قانون وجود ندارد. البته دستگاه‌ها تکالیفی داشته اند بودجه‌هایی مربوط به بودجه خود دستگاه بوده است برای اجرای این قانون، اما خود این قانون ردیف نداشته است، برای اولین بار در بودجه ۱۴۰۱ برای آن با پیگیری‌هایی که انجام شد توسط مجلس بودجه برایش تعلق گرفت، ۳۲۰ میلیارد گفته بودند، البته وضعیت اش را الان نمی‌دانم چقدر تخصیص شده است چقدر در راستای خودش هزینه شده است این گزارشی است که خواسته اند که به مجلس بدهند.
سؤال: دیوان محاسبات؟
خانم دکتر رفیعی: خیر فعلاً گزارش شان نیامده است.
سؤال: دوستان یک گزارشی به مردم بدهند که در این ۸ ماه ابتدایی امسال بگویند چقدر از این بودجه در مسیر درست خودش هزینه شده است و یا اگر احیاناً انحرافی بوده در حوزه خودش اعلام کنند.
خانم دکتر رفیعی: البته دیوان محاسبات در حوزه آلودگی هوا حقیقتاً خیلی خوب وارد عمل شد ما مبنای اعمال ماده ۲۳۴ یا تشکیل پرونده برای بررسی ترک فعل‌ها همین گزارشات دیوان محاسبات بود ۲ گزارش داد و در هر دو گزارش مفصل و تخصصی، تمامی وظایف دستگاه‌ها که در قانون هوای پاک چه مستقیم و چه غیرمستقیم تکالیفی داشتند را مورد بررسی قرار داد و طبق آن‌ها نمودار‌ها و گراف‌ها و این‌ها را هم احضار کرد و این خودش شد مبنای کاری که ما برای بررسی ترک فعل‌ها داشته ایم.
سؤال: درخصوص ۲۰ میلیارد بالاخره خیلی کار خوبی بوده است، گزارشی که مرکز پژوهش‌ها اخیراً اعلام کرد، گفت راهکار‌های بلند مدت و پرهزینه را کنار می‌گذاریم برویم سراغ ۱۵ راهکار مسکنی که سریع به نتیجه برسد و کم هزینه ۱۰ هزار میلیارد تومان هزینه می‌خواهد و ۱۷ هزار میلیارد تومان عایدی این کاهش آلودگی هوا خواهد بود، عدد‌ها هیچ ربطی به هم ندارند و نمی‌خوانند با هم.
خانم دکتر رفیعی: ولی اصلاً کافی نیست، بله خود بانک جهانی اعلام می‌کند من این را با رقم‌های وزارت بهداشت که اعلام می‌کند کنار هم می‌آورم بین ۷ تا ۱۱ میلیارد دلار هزینه آسیب‌های مربوط به آلودگی هوا است شما یک بخشی از هزینه‌های این را که البته باید این را بگذارید کنار نارضایتی مردم، آسیب‌ها و عوارض جبران ناپذیری که به سلامت مردم به واقعاً آسایش مردم برمی گردد را هم به این لحاظ کنید، این را بگذارید ابتدای زنجیره یعنی یک کاری کنید پیشگیری کنیم که آلودگی هوا به وجود نیاید هزینه‌ها واقعاً منطقی‌تر خواهد شد، یعنی به جای اینکه آن ته زنجیره با کلی نارضایتی بخواهیم هزینه را انجام دهیم هزینه را کشور متحول می‌شود.
سؤال: این نظام سلامت ما است که باید این هزینه را بدهیم.
خانم دکتر رفیعی: در این اوضاعی که دارو مفصل در بازار نیست و دیگر مردم خیلی بهتر از من می‌دانند این را الان باید کشور متحمل شود این را یک بخشی اش را کاملاً منطقی است باید اول زنجیره چرا این کار را نمی‌کند، چون هزینه در اول کار برای بحث مدیریت آلودگی هوا، چون دیده نمی‌شود بنابراین اینجا لحاظ نمی‌شود در بحث تأمین دارو و بهداشت و درمان موظف است کار را جلو ببرد و مطالبه مردم اینجا جلوتر است، ولی خیلی منطقی است که این را بخواهد اول ببیند گزارش مرکز پژوهش‌ها تا حدودی گزارش خوبی است برای اینکه بابت تعیین اعداد و ارقام واقعاً با همین ۳۲۰ تا یا ۳۵۰ تا خیلی کار شاقی نمی‌شود انجام داد. در این زمینه.
سؤال: فصل بودجه هم نزدیک است مجلس برنامه اش چه است؟
خانم دکتر رفیعی: اخیراً یک جلسه‌ای بود یک سؤالی از دستگاه‌ها پرسیده ام، اولین ترک فعل که در این مرحله رخ می‌دهد شما بعنوان دستگاهی که مشخصاً قانون برای تو تکالیفی را دیده است برای انجام هوای پاک، چقدر خودت در لایحه بودجه درخواست داده‌ای که بخواهی تکالیف ات را انجام دهید با بودجه‌ای که ندارید و نیاز دارید، مجلس همانطور که تا الان پیگیری کرده است و این را توانسته است به یک جایی برساند حتماً از این به بعد هم برای بحث بودجه اقدام خواهد کرد.
سؤال: الان عدد و ارقامی نمی‌توانید بگویید؟
خانم دکتر رفیعی: خیر نمی‌توانم بگویم، چون بودجه باید اول به صورت لایحه بیاید، اما تا جایی که پیگیری کرده ایم گفته ایم به دستگاه‌ها که هزینه‌ها را حتماً منطی در بحث لایحه بودجه ببینند تا بتوانند انجام دهند، هر سال بدتر می‌شود و هر سال انگار غافلگیر می‌شویم به نظر بنده نمی‌دانم البته مشکلاتی هم داریم که می‌شود بهانه‌هایی باشد برای اینکه کار‌ها را انجام ندهیم، اما واقعاً این مشکلات خودشان خیلی این نیست که دست و پای ما را ببندد و نتوانیم کار را انجام دهیم بیشتر آن نبودن عزم و اراده است برای بحث آلودگی هوا.
سؤال: پیگیری که شما در مجلس انجام داده اید، الان به این وضعیت که می‌رسد همه می‌آیند وسط می‌گویند چرا اینجوری شده است ترک فعل بوده است، ولی در همین دوران همیشه این حرف‌ها زده می‌شود بعد فراموش می‌شود تا دوباره در این ایام که متأسفانه هی تکرار می‌شود، شما مشخصاً خود مجلس کار جدی‌ای انجام داده اید در بحث مطالبه گری؟
خانم دکتر رفیعی: بحث آلودگی هوا یک بحث مستمر و ادامه دار است، اینطوری نیست مثلاً این مورد آلودگی هوا همه مسائل محیط زیست معمولاً این مدل هستند حالا که یک سوژه داغ شد و رسانه‌ها به آن پرداخته اند پس هر کدام از ما یکسری اظهارنظر داشته باشیم همین که هوا یک مقداری بهتر شد یادمان برود، نه به این کار برای آلودگی هوا نمی‌گویند یا بخواهیم همه اش خط و نشون بکشانیم برای دستگاه ها، اگر می‌گویم بررسی ترک فعل‌ها را در قوه مقننه انجام داده ایم، به این معنی است که فقط محدود به آن روز‌های آلوده هوا نکرده ایم کار ادامه دار بوده است با شروع مجلس ما این کار را انجام داده ایم، پرونده ترک فعل‌ها بود و پرونده کامل این را اشاره کنم... یکی از قطورترین پرونده‌هایی بود که از مجلس رفت برای قوه قضائیه و یکی از کامل‌ترین‌ها بود. اصل ۹۰ هم به ما کمک کرد پرونده کار فنی اش با فراکسیون محیط زیست بود و بعد مراحل تصویب آن را کمیسیون کشاورزی و خود اصل ۹۰ کمک کرد و یک پرونده قطور و معاونت نظارت مجلس، چون خیلی از فرآیند‌ها با آن مجموعه است و همه این‌ها یک پرونده کامل درآمد که به اذعان خود دوستان یک جزء محدود پرونده‌های کامل ترک فعل است.
سؤال: چه زمانی ارسال کرده اید به قوه؟
خانم دکتر رفیعی: حدود ۸ ماه پیش با تصویب قاطعیت آراء در مجلس ۱۸۴ رأی، از تعداد کسانی که حضور داشتند، حول و هوش ۲۱۰ نفر حضور داشتند.
سؤال: کدام دستگاه‌ها برای شما مسجل شده است ترک فعل، البته بحث شان محدودیت منابع مالی نبوده است، مرکز پژوهش‌ها این را گفته است.
خانم دکتر رفیعی: محدودیت منابع مالی، مرکز پژوهش‌ها نظر خودش را گفته است، نظر مرکز را ما حتماً می‌گیریم، کسی که پرونده‌ای را بررسی می‌کند کاری را بعهده می‌گیرد صرفاً براساس مطالعات کار نکند، تجربه خیلی حرف مهمی را می‌زند ما خیلی از مباحثی که راجب به آلودگی هوا دنبال می‌کنیم حتماً فقط این نیست که بخواهیم یکسری آمار و این‌ها بگیریم و بعد بگوییم خب همین بهانه دیگر بهانه بودجه نداشتن برای هر کاری در کشور ما جواب می‌دهد این که دیگر آلودگی هوا است و خیلی هم زمانبر است. خیلی از تصمیمات ما واقعاً خوش سلیقگی مدیریتی است، همین شما در تهران بتوانید تقاضای سفر و مدیریت ترافیک را بتوانید انجام دهید بودجه اش کجاست واقعاً، همین تعطیل شدن در ایام آلودگی هوا، این را یک مقدار زودتر به مردم اطلاع دهیم در روز‌های خطرناک حتماً باید ادارات تعطیل می‌شد، می‌دانم که قاعدتاً وزارت بهداشت هم همین خواسته را دارد، نمی‌دانم چیزی که عرض می‌کنم چقدر درست است، زمانی که دکتر منصوری استاندار تهران بودند کمیته اضطرار را خودم در جریان بودم که تشکیل می‌دادند و تصمیمات سریعاً اذعان می‌شد، اما شنیده ام که این آقای فخاری که اخیراً استاندار شده اند، جلسه را تلفنی اداره می‌کنند عرض می‌کنم نمی‌دانم چقدر درست است، کمیته اضطرار کارش این است که بخواهد مدیریت کند بعد در روز‌های خطرناک، باید عام مردم را از برخورداری از تنفس که حقوق عامه است، کسی نمی‌تواند راجب به این حرفی بزند و کمترین کوتاهی واقعاً مدیون مردم می‌کند مسئولان را.
سؤال: درباره خود گزارش چند نکته می‌فرمایید.
خانم دکتر رفیعی: صریح این است که بعضی از دستگاه‌ها مسئولیت شان یک مقدرای بیشتر است، مثلاً وزارت صمت یکی از آن دستگاه‌هایی است که مسئولیت اش بیشتر است، چون حمل و نقل کلی با وزارت صمت است در بحث تولید.
سؤال: در بحث نوسازی ناوگان وزارت صمت قصور داشته است؟
خانم دکتر رفیعی: در بحث تولید مربوط به خودرو‌ها خیلی قصور داشته است نوسازی ناوگان بعهده وزارت کشور بوده است که آن‌ها هم قصور داشته اند. ما در ۱۰ سال گذشته رسماً قدم از قدم برای نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی برنداشته ایم، یعنی این پرونده بیشتر برمی گردد به فعالیت‌هایی که در دولت قبل انجام شده است تا زمانی که تصویب شد و دولت جدید را هم دارد منتها با این حجم الان نیاز کلان شهرها حمل و نقل عمومی خیلی بیشتر از آن چیزی است که ما الان در تهران با آن مواجه هستیم ضمن اینکه خیلی از این ناوگان نیاز به نوسازی دارد باید این کار‌ها انجام می‌شد حالا بحث آلودگی هوا بماند برای سرویس دهی منطقی اش باید این اقدامات انجام می‌شد... برای بحث وزارت صمت بحث کاتالیزور‌ها و استاندارد‌های یورو ۶ که اخیراً هم مکاتبه کرده است و یک مصوبه‌ای از هیئت وزیران گرفته است که این برای خودرو‌ها استاندارد یورو ۶ هم لحاظ نشود آن هم در این روز‌هایی که آلایندگی واقعاً داد مردم را درآورده است. مثلاً شما می‌آیید مصوبه می‌آورید وزارت نفت به همین ترتیب بحث استاندارد کیفی سوخت که به عهده این‌ها است سولفورزدایی، سوزاندن مازوت یا استفاده کردن از آن یا اگر بخواهیم از آن‌ها مصرف کنیم باید آلودگی اش طور دیگری دفع شود، ولی با توجه به شرایط کشور ما... کاری که می‌شود کرد این است که آلایندگی را از مازوت بگیریم، وزارت نیرو، سازمان محیط زیست و سازمان برنامه و بودجه این‌ها ۴ دستگاهی هستند که ترک فعل هایشان خیلی زیاد بوده است.
سؤال: وزارت نفت، وزارت صمت و سازمان برنامه و بودجه و محیط زیست و وزارت نیرو و اینکه جواب قوه قضائیه چه بوده است تا الان نتیجه رسیدگی به این پرونده؟
خانم دکتر رفیعی: هنوز جواب خاصی ما از آن‌ها دریافت نکرده ایم پرونده ۸ ماه است که ارسال شده است برای قوه قضائیه ما کارشناس هم معرفی کرده ایم که بخواهد آن توضیحات فنی و تخصصی را دنبال کند.
سؤال: یعنی جلسه‌ای تشکیل نشده است در دادسرایی دادگاهی؟
خانم دکتر فیعی: هنوز من چیزی نشنیده ام و نمی‌دانم، اگر بشود ما باید متوجه شویم.
