وارطان وسکانیان در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، در تحلیل حضور جمهوری آذربایجان در گذرگاه لاچین و مسدود کردن این گذرگاه و در پاسخ به این سوال که پس از پایان جنگ دوم قره‌باغ، ابهامات موجود در موافقتنامه آتش‌بس موجب شد تا از همان ابتدا کارشناسان نسبت به عدم اتکا به این موافقتنامه تذکر بدهند، یکی از مهم‌ترین چالش‌ها موضوع بند نهم این توافق مرتبط با کریدور لاچین بود که شاهدیم امروز موجب ماجراجویی جدید علی‌یف در منطقه شده، ارزیابی شما از این ابهام چیست، گفت: پیش از آنکه به موضوع ابهام در توافق نامه بپردازیم باید بگویم که این توافق از دیدگاه محافل ملی ارمنستان یک توافق ننگین خوانده می‌شود چراکه منافع ایروان و جمهوری قره باغ در آن حفظ نشده است. در خصوص آنچه امروز در گذرگاه لاچین در حال وقوع است؛ شاهد هستیم که مبارزان آذربایجانی در پوشش حامیان محیط زیست در آنجا فعالیت می‌کنند و از سوی حکومت مرکزی باکو هدایت می‌شوند و هدف آن‌ها نه محیط زیست بلکه قطع ارتباط و مواصلات بین جمهوری ارمنستان و جمهوری قره‌باغ است. این اقدام جمهوری آذربایجان می‌تواند چالش‌های جدیدی را برای منطقه ایجاد کند چراکه ریسک‌های شروع درگیری‌های مسلحانه را در خود دارد.
وی ادامه داد: طبق توافق‌نامه نوامبر، مساله گذرگاه لاچین خیلی روشن است و ابهامی ندارد. بند نهم توافق نامه درباره تامین خطوط مواصلاتی بین جمهوری آذربایجان و جمهوری خودمختار نخجوان است که باکو از آن بند هم سوءاستفاده‌هایی صورت داده است. حکومت باکو تلاش‌های زیادی انجام می‌دهد که به اصطلاح آن کریدوری که آن‌ها کریدور زنگزور می‌نامند را به دست بیاورند یعنی هدف اصلی بستن کریدور لاچین، دو دورنمای قطع ارتباط ارمنستان و قره باغ و ایجاد کریدور تخیلی زنگزور است.
این تحلیلگر مسائل قفقاز در پاسخ به این سوال که ایران بارها خط قرمز خود در خصوص ایجاد دالان زنگزور یا به معنای دقیق‌تر قطع مرز زمینی خود با جمهوری ارمنستان را اعلام کرده و این موضوع به صراحت در دیدار رهبر جمهوری اسلامی ایران با رئیس جمهور ترکیه به عنوان یکی از حامیان این طرح مطرح شده است. نگاه ایروان به این نقش آفرینی چیست، گفت: دیدگاه ارمنستان به نقش آفرینی ایران در منطقه قفقاز بسیار مثبت است. محافل ملی ارمنستان خواهان ایجاد یک ائتلاف راهبردی و استراتژیک با ایران هستند و این ائتلاف با توجه به منافع ملی دو کشور ریشه‌دارِ این منطقه بسیار مهم است و این مساله می‌تواند یکی از عوامل بازدارنده بر هم خوردن ثبات ثبات و امنیت در قفقاز جنوبی باشد.
وی افزود: متاسفانه در ایران به میزان کافی به موضوع اهمیت امنیت قفقاز جنوبی پرداخته نمی‌شود و تنها محافل آکادمیک و تحلیلگران سیاسی به این موضوع توجه دارند. اگر ما نمی‌خواهیم که اهداف دولت باکو و پان ترکیستی دولت اردوغان در منطقه پیاده شود، باید بدانیم که مساله قره باغ بسیار مهم است. اگر ما قره‌باغ را از دست بدهیم، هدف بعدی ائتلاف پان ترکیستی استان سیونیک ارمنستان است که در نهایت تمامیت ارضی ایران را هدف قرار داده است. بنابراین در حال حاضر مساله گذرگاه لاچین تنها مساله مردم و دولت مرکزی قره باغ نیست بلکه مساله ارمنستان و تاحدی نیز مساله ایران است و محافل سیاسی ایران باید به این مساله با حساسیت‌های مرتبط با موضوع پان ترکیسیتی بنگرند.
وسکانیان در پاسخ به این سوال که این نگرانی در افکار عمومی و نخبگان ایران وجود دارد که ارمنستان در جریان فشارهای آمریکا و اروپا در نهایت با ایجاد دالان زنگزور موافقت کرده و در ازای دریافت امتیازی، مرز خود با ایران را از دست بدهد، آیا این نگرانی در محافل ملی ارمنستان نیز وجود دارد، گفت: حفظ تمامیت ارضی ارمنستان و اجازه جولان ندادن به ائتلاف پان ترکیستی و به دست نیاوردن کریدور زنگزور برای ارمنستان جنبه حیاتی دارد به این معنا که دولت ارمنستان به تمام کشورهایی که شاید برای عقب‌نشینی از این موضوع به ایروان فشار بیاورند، جواب قاطعانه می دهد و از این نظر در ارمنستان در دولت و اپوزیسیون اتفاق نظر وجود دارد. مرز چندهزارساله ایران و ارمنستان مرزی است که بخشی از امنیت ملی ارمنستان را تامین می‌کند و ایروان به هیچ عنوان از این موضع عقب نشینی نمی‌کند.
این استاد دانشگاه در پاسخ به این سوال که نقش ترکیه را در ماجراجویی‌های باکو چگونه ارزیابی می‌کنید، در روزهای گذشته شاهد رزمایش مشترک «مشت برادری» میان دو کشور بودیم، نقش این ر‌زمایش‌ها در بحران قره‌باغ چگونه تفسیر می‌شود، گفت: منشاء بلندپروازی‌های آقای علی‌یف که یک دولت کاملا غیرانساندوستانه برقرار کرده، حمایت‌های کشور ترکیه است. طبیعتا رزمایشی که این دو کشور برگزار کردند، ضد ایران، ارمنستان و روسیه و قره‌باغ بود. حتی اسم این رزمایش «مشت برادری» سوال برانگیز است و قطعا پیام نگران کننده‌ای دارد. در حال حاضر در مرحله‌ای هستیم که ارمنستان می‌تواند یک پلتفرم خوبی برای همکاری‌های مشترک ایران، ارمنستان و هر کشوری که خواهان ثبات و امنیت در منطقه قفقاز جنوبی محسوب شود، باشد چرا که اهداف آنکارا و باکو اهدافی است که تا مناطق مختلف خاورمیانه و آسیای مرکزی را در برمی‌گیرد و طبیعتا کشورهایی که در مناطق از لحاظ تاریخی نقش دارند باید یک ائتلاف سیاسی را علیه این اهداف پان ترکیستی تشکیل دهند.
