حس چشایی یکی از انواع حواس پنجگانه است که امکان تشخیص مزه غذاها را فراهم می کنند. این حس نقش اساسی در لذت بردن افراد از خوردن غذاها را ایفا می کند. طعم مواد غذایی از طریق گیرنده های چشایی در سطح فوقانی زبان دریافت و توسط سلول های مغز درک می شود. اختلال در حس چشایی سبب می شود افراد نتوانند به درستی مزه غذاها را تشخیص دهند، که به این حالت سکته حس چشایی گفته می شود.
علل و دلایل سکته حس چشایی
اختلال و سکته حس چشایی دلایل گوناگونی دارد که عبارتند از:
قطع خونرسانی مویرگی به قسمتی از سلول های چشایی
متوقف شدن خونرسانی مویرگی به قسمتی از سلول های بویایی و چشایی سبب ایجاد سکته در این حواس می شود که نوع دائمی آن به طور کامل برگشت پذیر نیست و کمتر به درمان های سنتی و مدرن پاسخ مثبت می دهد.
مصرف زیاد سردی ها
زیاده روی در مصرف غذاهای سرد بویژه توسط افراد سردمزاج سبب اختلال گیرنده های حسی می شود. مصرف طولانی مدت غذاهایی با مزاج سرد سبب افزایش غلظت مواد در مویرگ های مجاور گیرنده های حسی می شود. سردی این مواد غذایی در مدت طولانی موجب رسوب مواد غلیظ و افزایش گرفتگی های مویرگی می شود که اغلب به دنبال یک استرس یا تنش خود را در قالب ناتوانی در حس بویایی یا چشایی در فرد نشان می دهد.
افزایش مواد غلیظ یا بلغمی
افزایش مواد غلیظ یا بلغمی در اثر ناسازگاری برخی مواد غذایی یا دارویی در مویرگ های خونرسان به سلول های چشایی و بویایی ایجاد می شود و موجب تنگی یا گرفتگی این عروق و ناکارآمدی گیرنده های حسی و به دنبال آن از کار افتادن سلول های حسی روی زبان یا داخل بینی می شود.
ضربات مغزی و سکته مغزی
از دیگر علل اختلال در حس بویایی ضربات مغزی و انواعی از سکته ها بخصوص سکته مغزی می باشد که می تواند قسمتی یا کل گیرنده های زبان یا بینی را به صورت موقت یا دائم ناکارآمد کند.
کدامیک از افراد بویایی و چشایی قوی تری دارند؟
از نظر طب سنتی افراد خشک مزاج و لاغر معمولا حس بویایی و چشایی قوی تری دارند اما اگر خشکی به حد افراط برسد باز هم حواس کند خواهد شد. تری مزاج و سردی مزاج فرآیند ادراک حواس را دچار اختلال می کنند بنابراین افراد سرد مزاج بویایی و چشایی ضعیف تری دارند. گرم مزاج ها نیز نسبت به سردمزاج ها بویایی و چشایی بهتری خواهند داشت.
برای مراقبت از حس چشایی مواد غذایی زیر را مصرف نکنید:
غذاهایی با بافت متراکم
غذاهای سنگین مثل سوسیس و کالباس و...
غذاهای سرد مثل گوشت دام بخصوص گوشت گاو و گوسفند، ماست و سالاد و...
غذاهای لزج و چسبناک مثل غذاهای نشاسته ای و...
چگونه از حس چشایی خود مراقبت کنیم؟
غذاها و نوشیدنی های داغ نخورید:
مصرف موادغذایی داغ، به جوانه های چشایی موجود در روی زبان آسیب می رساند و سبب اختلال در درک طعم غذاها می شود پس از مصرف غذاها و نوشیدنی های داغ خودداری کنید.
ورزش کنید:
پس از ورزش کردن حس بویایی افزایش پیدا می کند و حس چشایی نیز قوی تر می شود پس هر روز نیم ساعت ورزش کنید تا هم سالم بمانید و هم حس بویایی و چشاییتان قوی شود.
روزانه ۸ لیوان آب بنوشید:
کم آبی بدن و خشکی دهان سبب می شود حس بویایی و چشایی مختل شود، وجود آب کافی در بدن کمک می کند تا از طعم و بوی غذاها لذت ببرید پس حداقل ۸ لیوان آب در طول شبانه روز بنوشید.
دخانیات مصرف نکنید:
حس بویایی و چشایی افراد سیگاری به مراتب پایین تر از بقیه افرادی است که سیگار نمی کشند پس دخانیات مصرف نکنید. عادت به استعمال سیگار، قلیان، مصرف الکل می تواند سبب اختلال گیرنده های حسی شود.
از دستگاه بخور استفاده کنید:
خشکی هوا سبب کاهش حس چشایی و بویایی می شود و بر طعم و بوی غذاها اثر دارد پس اگر در مناطق با آب و هوای خشک زندگی می کنید، از دستگاه بخور استفاده کنید.
غذاهای سرشار از روی استفاده کنید:
کمبود روی سبب کاهش احساس مزه و طعم غذاها در بسیاری از افراد می شود بنابراین از پزشک در مورد عوارض کمبود روی در بدن سوال کنید و اگر پزشک تشخیص کمبود روی داد از رژیم غذایی سرشار از روی استفاده کنید.
مواد غذایی سرد را با مصلحات آن میل کنید:
همانطور که گفتیم مصرف مداوم مواد غذایی سرد سبب کاهش حس بویایی و چشایی می شود پس هر مزاجی که دارید، برای رهایی از مشکلات مصرف غذاهایی با طبع سرد آنها را به همراه مواد غذایی مصلح آن میل کنید مصرف سماق و آب نارنج با انواع گوشت می تواند از غلظت و سردی آن بکاهد.
پرخوری نکنید:
پرخوری، ریزه خواری در طول روز سبب کاهش حس چشایی می شود. هنگامی که گرسنه می شوید، حس بویایی و چشایی شما بسیار بالاست پس در خوردن زیاده روی نکنید و زمان گرسنگی که حس بویایی و حس چشایی تحریک می شود، از طعم و بوی غذا لذت کافی را ببرید.
به پزشک مراجعه نمایید:
برخی از مشکلات مانند آلرژی ها، مصرف برخی داروها، دلایل ژنتیکی و یا مشکلات پزشکی دیگر ممکن است بر کاهش حس بویایی و چشایی تاثیر بگذارند. پس اگر دچار کاهش حس چشایی و بویایی شدید، با پزشک مشورت کنید.
این خوراکی ها حس بویایی و چشایی تان را قوی می کند:
آش های ساده و شورباهای مختلف تهیه شده با گوشت بز، بلدرچین، جوجه، مرغ و گوشت های زودهضم
دمنوش بادرنجبویه و دمنوش گل گاوزبان
استعمال عطرهای مختلف بویژه مشک و گل محمدی
خوردن خوراکی های حاوی خردل و زعفران
مصرف مغزهای آجیلی مانند گردو و پسته
مصرف مربای آمله و هلیله
