جنجال های رسانه ایِ چند مدت اخیر مبنی بر اقدام نظامیان آمریکایی در سرقتِ یک سامانه دفاع هواییِ روسی به نام "پانتسیرـ اس 1" در لیبی، واکنش های زیادی را برانگیخته است.
اگر این مساله واقعا حقیقت داشته باشد، حاکی از جنگ پنهان و عمیق آمریکا و روسیه در ربایش دستاوردهای تسلیحاتی یکدیگر با هدفِ کسب برتری نظامی در عرصه بین المللی است. امری که در دوران جنگ سرد و در چهارچوب رقابت های آمریکا و شوروی به اوج خود رسید و در شرایط فعلی می تواند بار دیگر، و در چهارچوب و پوششی جدید، ظاهر شود.
به گزارش الف، در چند روز اخیر و در پی طرح اخباری مبنی بر سرقتِ سامانه دفاع هوایی پانتسیرـ اس 1 (متعلق به روسیه) در لیبی از سوی نیروهای آمریکایی(این مساله برای نخستین بار در "روزنامه تایمز" انگلیس منتشر شده)، بسیاری از تحلیلگران و محافل خبری، گمانه زنی های مختلفی را در این رابطه مطرح کردند. بسیاری از ناظران و تحلیلگران در ابتدا با دیده تردید به این خبر نگریستند و حتی آن را "غیرواقعی" اعلام کردند. با این حال، اندکی بعد و پس از موضع گیری سخنگوی پنتاگون "جسیکا مک نولتی" در این رابطه، بسیاری بر این مساله تاکید کردند که احتمالا یکچنین اتفاقی روی داده است.
در این راستا، سخنگوی پنتاگون به تازگی و در پاسخ به این پرسش که آیا خبرِ سرقتِ سامانه دفاع هوایی روسیه در لیبی صحت دارد یا خیر گفت: "من از اخبار منتشر شده در اینباره اطلاع کافی دارم". با این حال، وی از ارائه توضیحات بیشتر در این رابطه خودداری کرد و افزود: "وزرات امور خارجه آمریکا می تواند اطلاعات بیشتری در مورد سیاست دولت آمریکا در قبال لیبی ارائه کند". این موضع گیری مبهمِ پنتاگون در رابطه با موضوع مذکور موجب شده تا بسیاری این مساله(ربایش سامانه روس در لیبی) را درست بدانند و در عین حال، بحث های گسترده ای در این رابطه و تبعات احتمالی آن ایجاد شود.
سامانه دفاع هوایی پانتسیرـ اس 1 از جمله سامانه های موشکی پیشرفته روسیه است که هم یک سامانه موشکی است و هم توپ ضدهوایی دارد. بر اساس آنچه وزرات دفاع روسیه پیشتر اعلام کرده: دولت روسیه این سامانه را به قیمتی بالغ بر 25 میلیون دلار به کشورهایی نظیر امارات، سوریه، عراق، برزیل و الجزایر فروخته است. بسیاری از ناظران و تحلیلگران بر این باورند که ربایش سامانه موشکی روسی در خاک لیبی، جلوه ای عینی از رقابت های راهبردی روسیه و آمریکا در عرصه بین المللی جهت کسب برتری نظامی است که می تواند تبعات گسترده ای را نیز در ادامه به دنبال داشته باشد و به نوعی، خاطرات دوران جنگ سرد را اینبار در قالبی جدید زنده کند.
"عملیات کوه امید" و سابقه تاریخی آمریکا در سرقت تسلیحات روسی
ایالات متحده آمریکا سابقه ای طولانی در زمینه تلاش جهت کسب اطلاعات و اسرار نظامی روسیه دارد با این حال، مشهورترین نمونه از اقدامِ دولت آمریکا جهت کسب اطلاع از پیشرفت های نظامی روسیه به اواخر دهه 1980(سال 1988) باز می گردد که در این سال، دستگاه نظامی و اطلاعاتی آمریکا، از بحران جنگ میان لیبی و چاد استفاده کرد و یک فروند از هلی کوپترهای پیشرفته "میل-24 هایند" را که در جریان جنگ افغانستان، عملکردِ درخشانی را از خود نشان داده بود، به سرقت برد(در قالب عملیاتِ کوه امید".
در این سال، نیروهای ارتش لیبی که تحت رهبری "معمر قذافی" رهبر این کشور قرار داشتند و از سوی شوروی حمایت می شدند(آن ها در مناطق شمالی چاد حضور داشتند)، در جریان درگیری ها با چاد و همچنین نیروهای ارتش فرانسه که برای حمایت از دولت چاد و حفظ حوزه نفوذ خود در این کشور، وارد آن شده بودند، یک فروند بالگرد میل-24 هایند را در بیابان های چاد، رها کردند. دولت آمریکا که سخت به دنبالِ یافتن اسرار این هلی کوپتر بود، ابتدا از دوت چاد درخواست کرد که در ازای دریافت مبلغ قابل توجهی، هلی کوپتر مذکور را در اختیار ارتش آمریکا قرار دهد. با این حال، دولت چاد ضمن رد این مساله(عمدتا از ترس شوروی) اعلام کرد که یکچنین کاری را انجام نخواهد داد. در نتیجه، دولت آمریکا در اقدامی عجیب و مخفی، هلی کوپتر مذکور را در یک عملیات دقیق در خاک چاد ربود و این مساله موجب شد که روابط شوروی با دولت وقتِ لیبی، به دلیل کم کاری های آن در حراست از تسلیحات ویژه و راهبردی، به شدت تیره شود. از این منظر، اقدام اخیر نیروهای آمریکایی در ربایش سامانه پانتسیرـ اس 1 روسیه را بار دیگر باید به نوعی تکرار "عملیات کوه‌امید" در اواخر هه 1980 میلادی دانست.
سامانه پانتسیر-اس 1 چگونه وارد لیبی شده است؟
پس از انتشار خبرِ ربایش سامانه پانتسر-اس 1، بلافاصله گمانه زنی های مختلفی در مورد چگونگی ورود این سامانه به لیبی مطرح شد. بسیاری بر این باورند که سامانه مذکور به طور مستقیم از جانب روسیه وارد لیبی نشده است. در این راستا، دقیق ترین گمانه زنی این است که ظاهرا دولت امارات که این سامانه را از روسیه خریداری کرده است، اقدام به اعطای این سامانه به شورشیان تحت رهبری "ژنرال خلیفه حفتر" کرده و نیروهای آمریکایی نیز سامانه مذکور را از آن ها به سرقت برده اند. این مساله بدون تردید موجب خواهد شد تا دولت روسیه بار دیگر پروتکل های سخت گیرانه تری را بر روند فروش تسلیحات راهبردی اش به دیگر کشورهای جهان، اتخاذ کند.
ارتباطِ مساله ربایش سامانه پانتسیر-اس 1 ، به تشدید تردید ها در مورد فروش جنگنده های اف 35 به امارات
با توجه به طرح این گزاره که سامانه پانتسیر-اس 1، احتمالا از طریق امارات وارد لیبی شده و سپس توسط نیروهای آمریکایی به سرقت رفته، بسیاری از ناظران و تحلیلگران بر این باورند که همین مساله باید خود به یک دغدغه جدی برای آمریکا در رابطه با فروش تسلیحات پیشرفته به امارات درآید.
دولت ترامپ در رورزهای پایانی حضور خود در قدرت، قرارداد فروش جنگنده های اف 35 آمریکایی به همراه شماری از پهپادهای مدرن را به ابوظبی، به امضا رسانده است. امری که البته با مخالفت جدی دموکرات ها و مخصوصا رئیس جمهور جدید آمریکا "جو بایدن" رو به رو شده است. با این حال، ضعف امارات در حراست از تسلیحات راهبردی که از دیگر کشورها خریداری کرده، به نوعی این سیگنال را به طرف آمریکایی رسانده که امکان دارد روسیه و دیگر رقبای آمریکا نظیر چین بتوانند به طریق مشابهی، به اسرار نظامی تسلیحات مدرن آمریکایی (نظیر جنگنده های اف 35 که ترامپ وعده فروش آن ها را به ابوظبی داده) دست یابند. امری که بدون تردید، خسارتی بزرگ برای ایالات متحده آمریکا و امنیت ملی آن خواهد بود. از این رو، بایستی رویکرد ضعیف دولت امارات در مساله اعطای سامانه دفاع هوایی پانتسیر-اس 1 به یک گروه شورشی و متعاقبا سرقت آن توسط یک دولت خارجی را حاملِ تبعات بد و ناگوار برای آن(امارات) در ادامه مسیر انعقاد قراردادهای تسلیحاتی با قدرت های جهانی(مخصوصا در مساله خرید جنگنده های اف 35) دانست.
