به گزارش خبرگزاری فارس از بجنورد، انسیه حاتمی: یکی از رسوم متداول و شیرین ما ایرانی‌ها سوغاتی آوردن و سوغاتی دادن است که ره‌آورد سفر به یک شهر، روستا یا منطقه‌ای که سفرکرده‌ایم است و پس از بازگشت از سفر به نزدیکان، دوستان و آشنایان هدیه می‌دهیم. ره‌آوردها معمولاً جزء صنایع‌دستی، محصولات صنعتی و مواد غذایی ساخته‌شده در نواحی مختلف جغرافیایی هستند.
در استان خراسان‌شمالی یکی از سوغاتی‌های معروف و شیرین که در واقعیت هم کام را شیرین می‌کند، آبنبات است. این محصول به نام شکرپنیر نیز در کشور شناخته می‌شود.
آبنبات در تمامی شهرهای خراسان‌شمالی تولید می‌شود اما به‌طور خاص مربوط به شهر بجنورد است و به همین علت به نام آبنبات بجنورد نیز معروف شده است.
این سوغاتی شیرین و خوشمزه سال‌هاست یکی از محصولات اصلی خراسان‌شمالی است و در طعم‌های متنوع و خاص تولید می‌شود ولی علی‌رغم گذشت این سال‌ها، هنوز هم در برخی از جنبه‌های ارائه این محصول و شناساندن آن به سایر استان‌ها و کشورهای دیگر دچار ضعف و کم‌کاری هستیم.
آبنبات بجنورد ازلحاظ کیفیت، نحوه تولید، مواد افزودنی خاص و ماندگاری در کشور جایگاه اول را دارد، بااین‌حال این میراث ناملموس آن‌چنان‌که باید شناخته‌شده نیست و حتی گاهی این محصول را به‌عنوان سوغاتی سایر شهرهای کشور می‌شناسند!
آبنبات یکی از مشتقات شکر و یا پودر قند است که طی فرایند جوشاندن و هوادهی خمیر آبنبات و سرد کردن و برش خمیر با قیچی در اندازه‌های کوچک، تبدیل به آبنبات می‌شود و در حال حاضر با مواد افزودنی، چون گیاهان دارویی و معطر و یا مواد آجیلی، چون گردو، مغز بادام درختی و زمینی، پودر هل، دارچین، نارگیل و گل محمدی تولید می‌شود.
با توجه به ورود فن‌آوری‌های پیشرفته به این حرفه، تولید آب‌نبات‌قیچی در حال فراموشی است و فقط به‌صورت سفارشی تولید می‌شود و ازآنجایی‌که این آبنبات مختص به خراسان‌شمالی است، لذا ضرورت حفظ آن به‌عنوان یک میراث ناملموس احساس می‌شود.
واژه آبنبات در گویش‌های محلی بجنوردی، فارسی و ترکی «آبنبات» به کردی «آونبات» و به ترکمنی «سویجی» در تاجیکستان «پیچک» در ازبکستان «قندلات» در روسیه «کانفت» و در ترکیه «مولانا» نامیده می‌شود.
این میراث ناملموس خراسان‌شمالی در مرحله تولید و ارتقا کالا تا به امروز پیشرو و موفق بوده است و ۶۵ کارگاه آبنبات‌ریزی فعال دارد، ولی در بسته‌بندی و برند سازی نتوانسته هم‌قدم این مسیر باشد.
ایجاد ارزش‌افزوده با برند سازی
برند سازی یکی از مفاهیم مهم در دنیای کسب‌وکار و بازاریابی محسوب می‌شود که نقش حائز اهمیتی را در موفقیت و فروش محصولات و خدمات ایفا می‌کند.
برند، دقیقاً همان تصویری است که در ذهن و یاد مخاطبان نقش می‌بندد و احساسات آن‌ها نسبت به نام تجاری، محصولات و خدمات را شکل می‌دهد. بنابراین برندینگ نقش مهمی را در رونق کسب‌وکار ایفا می‌کند و به همین جهت باید به‌دقت و با پیروی از برخی اصول خاص انجام شود.
یک برندینگ موفق مستلزم داشتن بسته‌بندی زیباست، برندینگ و بسته‌بندی یک کالا تأثیرات شگرفی روی انتخاب مشتری دارد. یعنی زمانی که مخاطب کالای شمارا برای خرید انتخاب می‌کند در وهله اول تحت تأثیر بسته‌بندی شما قرار می‌گیرد.
در شرایطی که برند سرشناس نباشد، هنگامی‌که مشتری در حال قدرم زدن در فروشگاه است و بدون در نظر داشتن برندی قصد خرید داشته باشد، مطمئناً محصولاتی نظرش را جلب می‌کنند که ازنظر زیبایی و ساختار هندسی منحصربه‌فرد باشد.
بسته‌بندی‌های ما به‌روز نیست
رضا فدایی، رئیس اتحادیه نبات و آبنبات ریزان بجنورد نیز در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در این شهرستان با بیان اینکه آب‌نبات‌سازان بجنوردی فقط با ۳۰ درصد توان خود کار می‌کنند، اظهار کرد: در گذشته تعدادی از تولیدکنندگان به خاطر شرایط اقتصادی، به دنبال لغو پروانه کسب خود بودند که با اقداماتی که انجام شد، مانع شدیم اما تولیدکنندگانی داریم که به کارهای دیگری مشغول هستند اما هنوز پروانه خود را لغو نکرده‌اند.
رئیس اتحادیه نبات و آبنبات ریزان بجنورد افزود: یکی از تولیدکنندگان ما به عراق آبنبات صادر می‌کند اما این روزها با مشکلات زیادی دست‌وپنجه نرم می‌کند که متأسفانه گمرک آبنبات را جزو کالاهای لوکس حساب کرده و بر آن تعرفه‌های سنگینی می‌بندد که همین عامل صادرات را مشکل کرده،؛ هزینه‌های بالای باربری نیز یکی دیگر از مشکلات صادرات آبنبات است.
وی یکی از مشکلات صادرات آبنبات استان را عدم بازاریابی مناسب دانست و گفت: بسته‌بندی‌های ما به‌روز نیست و باید بر روی آن کار شود، باید طرح‌های متنوع داشته باشیم و به زبان کشورهای مقصد بسته‌بندی‌ها را انجام دهیم.
فدایی ادامه داد: قبلاً بابت بسته‌بندی یک‌تن، ۱۴ میلیون تومان هزینه می‌کردیم اما امروزه باید برای بسته‌بندی یک‌تن ۱۷۰ میلیون تومان هزینه کنیم که پرداخت این مبلغ در توان تولیدکنندگان نیست به خاطر همین از مسئولین انتظار می‌رود که در همین رابطه، وام‌های بلندمدت به تولیدکنندگان اعطا کنند.
فدایی در خصوص پروژه راه‌اندازی بازارچه فروش آبنبات در ورودی شهر بجنورد نیز تصریح کرد: من این پیشنهاد را ۱۰ سال پیش به مسئولین دادم اما کسی از این طرح حمایت نکرد، شرکت شهرک‌های صنعتی زمینی را در اطراف کمربندی در نظر گرفته بود که بعداً گفتند در نزدیکی اراضی ثبتی ملی قرار دارد و امکان دایر کردن بازارچه در آنجا مهیا نیست.
وی ادامه داد: در اطراف مبادی ورودی شهر مثل جاده بابا امان می‌توان زمینی را به این امر اختصاص داد که هم صنایع‌دستی و هم آبنبات که از سوغاتی‌های شهر هستند، به فروش برسد.
آبنبات خراسان‌شمالی هنوز جایگاه خود را در بازارهای جهانی پیدا نکرده است
حسین حاجی بیگلو رئیس سازمان صنعت معدن تجارت خراسان‌شمالی در گفت‌وگو با خبرنگاران در این رابطه گفت: درحالی‌که جایگاه محصولات در بازارهای جهانی، توسط صادرکنندگان بخش خصوصی مشخص می‌شود، اما آبنبات خراسان‌شمالی هنوز جایگاه خود را در این بازار‌ها پیدا نکرده است.
وی گفت: امیدواریم با رفع ایرادات و افزایش ماندگاری، راهی برای صادرات آبنبات استان باز شود و بتوانیم آبنبات باب طبع مصرف‌کنندگان خارجی را تأمین کنیم.
رئیس سازمان صنعت معدن تجارت خراسان‌شمالی افزود: هنوز میزان صادرات آن کم است و در نظر داریم با برگزاری میز آبنبات، راهکار‌های بیشتری برای صادرات ارائه شود.
حاجی بیگلو ادامه داد: در تولید آبنبات با مشکلاتی مواجه هستیم به همین دلیل سال گذشته تنها به ارزش ۳۱ هزار دلار به کشور عراق و ۷۶ دلار به کشور امارات صادرات محدود آبنبات صورت گرفت.
وی گفت: با توجه به محدودیت‌های اعتباری و مالی، امکان حضور مهمان از کشورهای خارجی در میز وجود ندارد.
صادرات کالای یارانه‌ای به خارج از استان ممنوع است
مهرداد داوودزاده، معاون بازرگانی و توسعه تجارت سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان‌شمالی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در بجنورد گفت: این‌گونه نیست که کالای یارانه‌ای بگیرند و به خارج استان صادر کنند و این امر خلاف فرایند توزیع کالای اساسی در استان است.
وی با اشاره به اینکه آبنبات‌ریزان به‌عنوان بخش غیردولتی فعالیت می‌کنند و باید برند خاص خود را داشته باشند، افزود: دربرند سازی خدمت تمام واحدهای تولیدی هستیم و اگر نیاز باشد در مقوله برند سازی ورود پیدا و کار را تسهیل می‌کنیم، ضمن اینکه برخی از فعالان برندشان معرفی و ثبت‌شده است.
معاون بازرگانی و توسعه تجارت سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان‌شمالی با اشاره به اینکه در مقوله صادرات نیز در کشورهای هدف رایزن بازرگانی داریم که در سفارتخانه‌ها مستقر هستند و تمامی اطلاعات کشورهای هدف رادارند و نیاز استان‌ها را اعلام می‌کنند، اظهار کرد: آبنبات نیز کالای مزیت‌دار استان است و هرچند صادرات خوبی دارد اما متأسفانه هدفمند نیست و فرایند آن چمدانی است و در قالب سوغات عرضه می‌شود.
داوودزاده خاطرنشان کرد: به‌واسطه اینکه صادرات چمدانی انجام می‌شود، آمار دقیقی از صادرات نداریم.
وی با رد این موضوع که آبنبات به‌عنوان کالای لوکس در گمرک شناخته می‌شود و اینکه بیشتر مواد اولیه این کالا یارانه‌ای است، تصریح کرد: عوارض کل اقلام صادراتی کشور صفر و برای واردات تعرفه اعمال می‌شود.
آبنبات خراسان‌شمالی به نام این استان شناخته شود
معروف‌ترین سوغات خراسان‌شمالی به‌ویژه بجنورد، انواع آبنبات است که قدمت تولید آن‌ها به روش سنتی در کارگاه‌های محلی استان به بیش از یک قرن می‌رسد و مصرفشان به‌جای قند کنار چای بین اهالی بسیار رواج دارد. قدیمی‌ترین نوع آبنبات تولیدشده در این استان، آب‌نبات‌قیچی است که به دلیل برش با قیچی‌های بزرگ سنتی، به این نام مشهور است.
این سوغاتی ترش و شیرین سال‌هاست با طعم دل‌پذیرش کام‌ها را شیرین و طرفدارانی پروپاقرص در شهرهای دور و نزدیک و حتی آن‌سوی مرزها پیداکرده است.
آبنبات بجنورد در سال‌های گذشته به برخی از کشور‌ها به‌صورت محدود و بعضاً چمدانی صادرشده است، اما برای گسترش نیاز به برند سازی دارد .
برند سازی محصول یک فرآیند استراتژیک مهم و تأثیرگذار در جهت معرفی، رشد و پیشرفت آن محسوب می‌شود که درواقع معرف شخصیت و حوزه فعالیت یک کسب‌وکار است. برند سازی محصول اگر به‌صورت مؤثر و اصولی انجام شود، تأثیرات مثبتی بر درک و شناخت مصرف‌کنندگان از یک کسب‌وکار خواهد داشت و میزان فروش و اعتبار آن را به طرز چشمگیری افزایش می‌دهد.
بااینکه تاکنون اقدامات خوبی درزمینهٔ آبنبات خراسان‌شمالی مثل برگزاری نمایشگاه و میز تخصصی آبنبات صورت گرفته است، ولی همچنان تا زمانی که این محصول با برند خاص خود استان، در سراسر کشور شناخته شود و همگان این محصول را بانام استان خراسان‌شمالی بشناسند، باید در این حوزه به‌صورت تخصصی کار شود.
پایان پیام/س
