به گزارش تابناک اقتصادی؛ این روزهای بازار ارز به گونه ای شده است که هر لحظه و دقیقه نرخ ها با تغییر همراه است. تا جاییکه بهای دلار در بازار توافقی به کانال 37 هزار تومان نزدیک و دلار بازار آزاد نیز راهی کانال 41 هزار تومان شده است؛ اما آنچه در این میان باعث شده تا فشار مضاعفی به معیشت و قدرت خرید مردم وارد شود، مبنای قیمت کالاهای مصرفی مردم بر اساس دلار 40 هزار تومانی است. این در حالی است که مسئولان اقتصادی دولت از جمله وزیر اقتصاد و رئیس کل بانک مرکزی مدام از غیرواقعی بودن و به رسمی نشناختن این نرخ صحبت می کنند غافل از اینکه در کف بازار، اوضاع به گونه دیگری است. تا جاییکه در بازاری همچون موبایل و خودرو، قیمت بر مبنای نرخ ارز در کف بازار شده است و هر روز با تغییرات مواجه است.
اشاره مقام مسئول ارزی و وزیر اقتصاد به غیرواقعی بودن نرخ ارز در بازار آزاد برای اولین بار نیست و در گذشته نیز از سوی مقامات مسئول در دولت های قبل به دفعات شنیده شده بود.
به عنوان نمونه حسن روحانی رئیس جمهور در سال 1399 در جلسه هیات دولت گفته بود: "مردم ما بدانند قیمتی که امروز در بازار هست واقعی نیست؛ هفت میلیارد دلار ما در بانک یک کشوری حبس شده و اگر این منابع در اختیار بانک مرکزی قرار بگیرد و فردا صبح آزاد شود، در نتیجه قیمت دلار از 25 هزار تومان به حدود 16 هزار تومان کاهش خواهد یافت."
سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور نیز 16 آذرماه سال گذشته در نشست با دانشجویان دانشگاه صنعتی شریف با بیان اینکه عده‌ای شبانه‌روز در تلاش هستند همزمان با مذاکرات، نرخ ارز را بالا ببرند، گفت: منابع ارزی موجود در وضعیت خوبی قرار دارد و برخلاف روزهای اولی که دولت را تحویل گرفته‌ایم نگران وضع نیستیم.
همتی رئیس کل وقت بانک مرکزی نیز در اریبهشت 1400 گفته بود: "نرخ 22 هزار تومانی دلار، اصلا منطقی نیست؛ چه کسی می گوید این نرخ منطقی است؟!"
سال 1390 نیز محمود بهمنی، رئیس‌کل وقت بانک مرکزی سیاست گفتاردرمانی را در پیش گرفت و حتی وعده داد که مردم منتظر دلار 1000تومانی باشند. اما آن سال با دلار 1200 تومانی به پایان رسید و در نهایت نرخ دلار را 1226 تومان اعلام کرد.
این ها نمونه هایی از اظهارات مقامات مسئول گذشته در واکنش به افزایش قیمت دلار در بازار ارز بود. واکنش هایی که همگان بر یک محور تاکید داشت و آن واقعی نبودن نرخ دلار در بازار ارز! حال این نرخ در مقطعی در کانال بیش از هزار تومان بوده و در مقطعی همچون امروز به کانال 41 هزار تومان رسیده است!
این در شرایطی است که اقتصاد کشورمان در سال های اخیر مدام با دلار چند نرخی دست و پنجه نرم کرده است؛ از دلار 4200 تومانی یا همان دلار جهانگیری تا دلار سنایی، توافقی و نیمایی و نهایتا دلار آزاد؛ همه این نرخ ها در کنار پاسخ به نیاز ارزی متقاضیان اسکناس و حواله، باعث شده تا بستر دلالی و سودجویی از تفاوت این نرخ ها برای عده دلال و نوسان گیر فراهم شود. معضلی که با وجود تاکید روسای کل بانک مرکزی در این سال ها، همچنان پابرجاست و در نهایت دود این سیاست ارزی غلط در چشم مردم رفته است. به گونه ای که با توجه به تورم دو رقمی و ارز چند نرخی، قدرت خرید ان ها نیز با کاهش قابل توجهی مواجه شده است.
روز گذشته رئیس مجلس یازدهم نیز به این موضوع اشاره و تاکید داشت: "مجلس و دولت در کلان باید یک سیاست واحد را دنبال کنند و مشخص باشد که ارز قرار است تک نرخی نگه داشته شود یا شناور یا دستوری باشد، این موضوعات باید مشخص و به آنها توجه شود." محمدباقر قالیباف افزود: "موضوع مهمتر بحث مربوط به کنترل در میدان است، ما در میدان نباید تعدد قیمت ارزی داشته باشیم و قانون نیز به ما این اجازه را نمی دهد. ما با ابزارهای نظارتی و کنترلی در مجلس و دولت باید این مسئله را پیگیری کنیم. براساس برخی گزارشات، کالاهایی توسط افراد خارجی در داخل کشور با نرخ ریال خریداری شده، سپس آن را صادر می کنند و ارز آن از داخل کشور تامین می شود، این در حالی است که ما با صادراتی که داریم، مشکل ارزی از جهت میزان ارز در کشور نداریم، اما این دلیل نمی شود که مدیریت بر ارز و کنترل میدان نداشته باشیم و ظرفیت ارزی بانک مرکزی و ذخایر ارزی را به میدان بیاوریم."
زنگنه نایب رئیس کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات کشور در مجلس شورای اسلامی نیز روز قبل با بیان اینکه در حال حاضر 4 نوع نرخ ارز از جمله قیمت حواله(نیمایی)، قیمت بازار متشکل ارزی، قیمت بازار ارز در فضای فیزیکی سبزه میدان و چهارراه استانبول و قیمت ارز فردایی داریم، خاطرنشان کرد: فاصله قیمت میان نرخ نیمایی، بازار متشکل و قیمت ارز فیزیکی بسیار زیاد شده که به ضرر صادرکننده است و عملا به جای اینکه مشوقی به صادر کننده بدهیم او را تنبیه کرده و مجبور می کنیم در بازاری که اختلاف قیمت آن زیاد است ارز خود را ارائه کند که این نکته در گزارش کمیسیون اقتصادی مجلس نیز آمده بود.
همان طور که بیان شد در شرایط کنونی اقتصاد کشورمان، نرخ ارز با چند نرخ اعلام می شود. از یک سو شاهد هستیم که با وجود پایان سیاست ارز ترجیحی در دولت رئیسی، همچنان سایت بانک مرکزی از دلار به نرخ 4200 خبر می دهد و در سامانه ای دیگر با نام سنا یا همان «ای تی اس» نیز دلار در محدوده 30 هزار تومان قیمت گذاری شده است. همچنین نرخ دلار نیمایی نیز که مورد انتقاد رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس و بسیاری از فعالان اقتصادی است این روزها در محدوده 28 تا 29 هزار تومان ارزش گذاری می شود. اما نرخ دیگری برای ارز نیز با نام نرخ بازار متشکل ارزی داریم که این نرخ نیز هم اکنون در محدوده 36 هزار تومان قرار دارد و نرخ توافقی دلار نیز به امروز به رقم 36700 تومان رسیده است. در این میان، نرخ بازار آزاد یا همان بازار غیررسمی نیز با وجود حجم معاملاتی اندک نسبت به معاملات سامانه نیما، این روزها برای اولین بار به کانال 41 هزار تومان رسیده است.
بنابراین همانطور که ملاحظه می گردد، اقتصاد کشورمان با ارز چند نرخی دست و پنجه نرم می کند و همچنان بستر مناسب برای تک نرخی شدن ارز از سوی سیاست گذار ارزی فراهم نشده. رویه ای که منجر به ایجاد رانت و تشکیل صف خرید دلار توافقی و مسافرتی شده است.
