بیست‌ودومین دوره رقابت‌های جام جهانی برگزار شد و تیم ملی فوتبال ایران در ششمین حضور خود هم موفق نشد نخستین صعود از دور گروهی را رقم بزند و با سه امتیاز به خانه برگشت تا رؤیای رسیدن به مرحله دوم در جام جهانیِ ۳۲ تیمی محقق نشود.
بی‌شک از فعل و انفعالات نیمکت تیم ملی مطلع هستید و اینکه مهدی تاج هم در جدی‌ترین اظهارنظر خود پیرامون سرمربی بعدی تیم ملی از گزینه‌های داخلی و نام‌های خارجی‌ای که سابق بر این در فوتبالمان حضور داشتند صحبت کرد؛ اما آیا برای جبران فاصله ایجاد شده بین فوتبالمان و کشورهای پیشگام آسیایی همچون ژاپن، کره جنوبی و استرالیا می‌توان به اسامی ذکر شده امیدوار بود؟ آیا آن‌ها می‌توانند شکاف به وجود آمده را تا حدی برطرف کنند و این نسل را به موفقیت برسانند؟
در این گزارش قرار است به هفت مربی خارجی اشاره داشته باشیم، کسانی که آن‌ها را می‌شناسید و در فوتبال جهان هم شناخته شده هستند. مربیانی که می‌توان به لیست‌شان اسامی دیگری را هم اضافه کرد. در این گزارش به سراغ گزینه‌های ماورایی که چند سال قبل مازیار ناظمی معرفی کرد یا مربیانی که سن‌وسالی از آنان گذشته و چیز جدیدی برای ارائه ندارند صرف‌نظر کرده‌ایم و از مربیان نامدار اما مدت‌ها بیکار هم اسمی به میان نیاورده‌ایم. پس منتظر نام‌هایی چون زین‌الدین زیدان، مائوریتسیو پوچتینو، یواخیم لو، لوئیز انریکه، فرناندو سانتوش، توماس توخل، فرانک دی‌بوئر، والتر زنگا، فلیکس ماگات، کلارنس سیدورف، یورگن کلینزمن، روبرتو مارتینز، استیون جرارد و … نباشید.
آخرین بار او را در اورتون دیدیم و حالا ۶۲ ساله شده است. رافائل بنیتز همچنان نامی مشهور در دنیای فوتبال به حساب می‌آید که سن و سالش چنان بالا نیست و احتمالاً بی‌میل به کار در حوزه ملی نخواهد بود. رافا با سابقه دو قهرمانی لالیگا و یک جام یوفا با والنسیا، یک قهرمانی در لیگ قهرمانان، یک قهرمانی در جام حذفی، یک سوپرجام اروپایی و یک جام خیریه با لیورپول، یک سوپرجام و یک جام جهانی باشگاه‌ها با اینترمیلان، یک لیگ اروپا با چلسی، یک جام حذفی و یک سوپرجام با ناپولی، یک چمپیونشیپ با نیوکاسل یکی از پرافتخارترین مربیان جهان به حساب می‌آید و به جز رئال و اینتر تقریباً در الباقی تیم‌هایی که بوده موفق بوده است.
سرمربی ۴۴ ساله پیشین لورکوزن می‌تواند گزینه‌ای جالب توجه برای هدایت تیم ملی ایران باشد. این سرمربی سوئیسی فوتبالیستی شناخته‌شده در کشورش بود و برای تیم‌های گراس‌هاپرز، سیون و لوزان بازی کرد اما نتوانست در خارج از این کشور نمایش دلچسبی داشته باشد و تنها مدتی در تیم دوم دپورتیوو به میدان رفت. سیوآنه در سال ۲۰۱۳ کار مربیگری را استارت زد. اوج کار سیوآنه در تیم یانگ‌بویز بود. او موفق شد با این تیم سه قهرمانی متوالی در لیگ و یک قهرمان در جام حذفی را به دست بیاورد و برای اولین بار پسران جوان را به دور گروهی لیگ قهرمانان اروپا بفرستد. جراردو در ادامه سرمربی لورکوزن آلمان شد و در فصل اول توانست با ایستادن در رده سوم بهترین رتبه هفت فصل اخیر کارگرها را به ارمغان بیاورد ولی در این فصل با حضور سردار آزمون نمایش این تیم خیلی ضعیف بود و منجر به برکناری سیوآنه شد. از نقاط ضعف این سرمربی باانگیزه، عدم سابقه ملی است.
در جام جهانی ۲۰۲۲ نتوانست مکزیک را از گروهش بالا ببرد و با چهار امتیاز به کارش پایان داد اما در آفریقای جنوبی و سال ۲۰۱۰ با پاراگوئه تا یک‌چهارم رسیده بود. تاتا مارتینوی ۶۰ ساله را مرد نقره‌ای خطاب می‌کنند. یک مربی با تفکرات هجومی و شخصیت جالب توجه که انبوهی از نایب‌قهرمانی را در کارنامه خود دارد. او در تیم ملی آرژانتین نایب‌قهرمان کوپاآمریکا شد. پنج سال قبل‌تر این عنوان را با پاراگوئه هم به دست آورده بود. در بارسلونا سوپرکاپ را فتح کرد و در جام حذفی نایب‌قهرمان شد. البته که قهرمانی‌هایی با تیم‌های لیبرتاد پاراگوئه، نیوولزاولدبویز آرژانتین، آتالانتای آمریکا و مکزیک هم توسط تاتا کسب شده است. او یک گزینه متفاوت و جذاب برای تیم ملی می‌تواند باشد. کسی که سابقه حضور در سه تیم ملی دیگر را داشته و طرفدار فوتبال تهاجمی است.
گزینه بعدی که می‌توان به آن فکر کرد همین سرمربی پرتغالی و نام‌آشناست. پائولو بنتویی که به تازگی از تیم ملی فوتبال کره جنوبی جدا شد. او پس از جام جهانی ۲۰۱۸ هدایت ببرهای آسیا را به عهده گرفت و پس از ناکامی در جام ملت‌های ۲۰۱۹، در جام جهانی قطر توانست این تیم را پس از ۱۲ سال به یک‌هشتم نهایی جام جهانی برساند. بنتو، سابقه حضور در تیم ملی پرتغال را هم دارد. او به کار در عرصه ملی و فوتبال آسیا وارد است اما نتایجی که به دست آورده چندان قابل توجه نبوده است. باید دید عاقبت کاری این سرمربی ۵۳ ساله به کجا می‌انجامد.
۱۱ سال در تیم ملی پرتغال حضور داشت و برای تیم‌های بزرگی چون دورتموند، یوونتوس، اینترمیلان، پارما، بنفیکا و اسپورتینگ بازی کرد. سوسا یکی از بازیکنانی بود که زیر نظر کارلوس کی‌روش به فوتبال پرتغال معرفی شد و حالا می‌تواند گزینه‌ای جالب برای جانشینی مستر سی کیو باشد. پائولو کار مربیگری را با تیم زیر ۱۶ سال پرتغال استارت زد. کیوپی‌آر، سوانزی، لسترسیتی، بازل، فیورنتینا، تیانجین، بوردو، تیم ملی لهستان و فلامینگو مهم‌ترین تیم‌هایی بوده‌اند که او در این سال‌ها سابقه سرمربیگری در آن‌ها را داشته است. البته که آخرین جام سوسا در سال ۲۰۱۵ به دست آمد اما او به دلیل کار در عرصه ملی و حضوری کوتاه در فوتبال آسیا جزو گزینه‌های قابل تأمل به حساب می‌آید.
نام پتکوویچ را مدت‌هاست که در حوالی تیم ملی فوتبال ایران می‌شنویم. این سرمربی بوسنیایی-سوئیسی در تیم‌های زیادی بازی کرد اما نتوانست راهی تیم‌های مشهور شود. او از سال ۱۹۹۷ کار مربیگری را شروع کرد و تا سال ۲۰۱۱ در تیم‌های سوئیسی فعالیت کرد. سامسون‌اسپور ترکیه اولین تجربه خارج از سوئیس پتکوویچ بود. او سپس به سیون برگشت و در ادامه راهی لاتزیو شد تا مهم‌ترین چالش مربیگری‌اش را پشت سر بگذارد. هفت سال در تیم ملی سوئیس مشغول بود و بوردوی فرانسه، آخرین تیمی بود که در آن مربیگری کرد. فتح کوپا ایتالیا با لاتزیو و درخشش با سوئیس در مسابقات بین‌المللی جزو نکات درخشان کارنامه‌ی کاری ولادیمیر است.
گویا علاقه‌ای به ادامه کار در تیم ملی عربستان ندارد و اگر با جدایی‌اش موافقت شود، می‌تواند به صدرِ گزینه‌های تیم ملی ایران تبدیل شود. گزینه‌ای محبوب که بین فوتبال‌دوستان ایرانی هم طرفداران فراوانی را دارد. رنار بعد از رساندن عربستان به جام جهانی و غلبه بر آرژانتین می‌تواند دومین تجربه آسیایی‌اش را در تیم ملی ایران داشته باشد. فاتح دو جام ملت‌های آفریقا با تیم‌های زامبیا و ساحل عاج، در تیم ملی مراکش و آنگولا هم سابقه حضور دارد. این سرمربی فرانسوی و ۵۴ ساله در لیگ یک فرانسه برای تیم‌های سوشو و لیل هم مربیگری کرده و بیگانه با فوتبال باشگاهی نیست.
بازهم تکرار می‌کنیم که این اسامی تنها نام‌های موجود در بازار نیستند. برونو لاژه، رالف هازن‌هوتل، جیووانی فن‌برونکهورست، شون دایچ و والتر ماتزاری را هم به لیست بالا می‌توان اضافه کرد. چیزی که مهم است این خواهد بود که هدایت تیم ملی در اختیار یک مربی‌ای قرار بگیرد که انگیزه کار کردن داشته باشد و سبکی مشخص را دنبال کند. نه باید به گزینه‌های محال و رویایی فکر کنیم و نه به سراغ گزینه‌هایی برویم که چیزی برای ارائه ندارند و پیش از این امتحانشان را پس داده‌اند.
