اقتصادآنلاین-نوا ذاکری؛ در حالی که ایران با معضل بزرگ ناترازی گاز دست و پنجه نرم می‌کند و میزان تولیدش کفاف مصرف داخلی را هم نمی‌دهد، رئیس‌جمهور ترکیه از اکتشاف ذخایر جدید گازی در میدان چای‌جوما_۱ با حجم ۵۸ میلیارد مترمکعب خبر داد که کل حجم اکتشاف گاز این کشور در دریای سیاه را به ۷۱۰ میلیارد مترمکعب رسانده است.
اردوغان ماه گذشته اعلام کرده بود میدان گازی ساکاریا را در 2023 عملیاتی می‌کند و در این خصوص گفت: « ذخایر گازی که جدیداً در چای‌جوما اکتشاف شده به میدان ساکاریا و از آن‌جا به شبکه ملی متصل می‌شود.»
با توجه به اینکه ترکیه یکی از مشتریان گاز ایران است، اما به دلیل بدعهدی‌های ایران به خصوص در فصول سرد سال، چندان حسابی روی ایران باز نمی‌کند و از آن سمت، روابط خود را با روسیه مستحکم کرده و توانسته خود را در منطقه به عنوان یک هاب گازی معرفی کند؛ کاری که ایران با توجه به ذخایر عظیمی که در اختیار دارد موفق به انجام آن نشده است.
محمود خاقانی، مدیرکل پیشین امور خزر و آسیای میانه وزارت نفت و کارشناس حوزه بین‌الملل انرژی در گفتگو با اقتصادآنلاین، درخصوص سیاست کلان اقتصاد انرژی ترکیه می‌گوید: ترکیه سیاست کلان اقتصاد انرژی خود را بیست سال پیش تعریف کرد و در منطقه آسیای مرکزی، حوزه دریای خزر، قفقاز، و آذربایجان سرمایه‌گذاری کرد و فعال ظاهر شد. همچنین در دریای سیاه به میدان قابل توجهی رسیده و این میدان را در دست توسعه قرار داده است.
او ادامه می‌دهد: طبیعی است که همه‌ی کشورها، به دلیل امنیت ملی خود مایل‌اند که از تأمین انرژی کشور حصول اطمینان داشته باشند و چه بهتر که این انرژی در قلمرو حکمرانی دولت آن کشور باشد و تولید شود.
خاقانی با بیان اینکه ترکیه صدمات زیادی از وابستگی واردات گاز به ویژه از ایران دیده است می‌گوید: ترکیه با روسیه روابط محکمی دارد و در واقع بیشتر روی گاز روسیه حساب می کند تا روی گاز ایران چرا که ایران هرزمان مشکلی پیدا می‌کند یا هوا سرد می‌شود از جمله گازهایی که کم یا قطع می‌کند گاز صادراتی به ترکیه است.
این کارشناس در پاسخ به این سوال که کشف ذخایر جدید ترکیه، چه تأثیری بر بازار ایران دارد بیان می‌کند: شاید بهتر است سوال را اینطور بپرسیم که آیا ایران در میان‌مدت و بلند‌مدت اصلاً بازار گازی دارد یا خیر؟
او اضافه می‌کند: ایران هرچه تولید می‌کند مصرف می‌کند و به تازگی هم وزیر محترم نفت گفتند که روزی 200 میلیون متر مکعب کسری گاز داریم. کارشناسان آشنا به صنعت گاز ایران می‌‌توانند این موضوع را تأیید کنند که ما به دلیل تغییر مدیریت‌های مدام و کنار گذاشتن مدیران حرفه‌ای و مدیران فامیلی و سیاسی را منصوب کردن در صنعت نفت و گاز باعث شدیم که در سطح کارشناسی روحیه‌ی وفاداری به شغلشان را به شدت از بین ببریم و در نتیجه صنعت گاز در بخش تولید، پالایش و بعد انتقال و توزیع به مشکلات عدیده‌ای برخورد کند.
خاقانی با اشاره به اینکه میزان کلانی گاز در ایران به هدر می‌رود بیان می‌کند: تکنولوژی ما خیلی قدیمی است و به دلیل تحریم ها نتوانستیم نوسازی کنیم اما دولت محترم سیزدهم و مجلس انقلابی یازدهم به مردم قول داده بودند که ما بدون وابستگی و وصل کردن اقتصاد کلان کشور یا اقتصاد کلان انرژی به برجام، مشکلات اقتصادی را حل می‌کنیم و با این شعار، رأی اقلیت مردم کشور به دست آوردند ولی امروز با دلار که به پنجاه هزار تومان نزدیک می‌شود، هرگونه سرمایه گذاری در صنعت نفت و گاز چند برابر افزایش پیدا کرده است.
مدیرکل پیشین امور خزر و آسیای میانه وزارت نفت ایران، معتقد است هزینه‌ی تولید، پالایش و انتقال و توزیع ما بسیار گران شده است، اظهار می‌کند: این نشان می‌دهد که در کشور، ما از ضعف شدید عدم توان مدیریتی کلان در حکمرانی و اقتصاد رنج می‌بریم؛ به ویژه بانک مرکزی که مدیریت خیلی ضعیفی بر آن حاکم است و در چنین شرایطی نمی‌توان منتظر بود که آینده‌ای برای گاز و یا هر کالای دیگری داشته باشیم.
این کارشناس حوزه بین‌الملل انرژی ادامه می‌دهد: نمایندگان محترم کمیسیون انرژی و تیم اقتصادی دولت سیزدهم در این رابطه نگرانی خاصی ندارند بنابراین ترکیه تبدیل شده به محور صادرات گاز آسیای مرکزی، قفقاز، روسیه و اکنون گاز خودش هم اضافه شده است.
خاقانی در پایان با اشاره به تلاش‌های اروپا برای رهایی از وابستگی به گاز روسیه اظهار می‌کند: اروپا در حوزه‌ی دریای خزر سرمایه گذاری می‌کند تا گاز ترکمنستان را از دریای خزر به لوله‌ی قفقاز جنوبی وصل کند و از مسیر ترکیه گاز را به اروپا برساند. این جایگاه را در ایران در دولت‌های هفتم و هشتم تعریف کرده بود تا بتواند محور صادرات انرژی آسیای مرکزی و دریای خزر شود. مطالعات و هزینه‌های زیادی هم برای آن شده بود؛ در این شرایط بد نیست که وزارت نفت دولت سیزدهم یک فرصتی اختصاص بدهد و این طرح‌ها را فعال کند اما متأسفانه این مطالعات در شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت ایران در حال خاک خوردن هستند.
