به گزارش اقتصاد آنلاین؛مرتضی شاهمیرزایی در برنامه «صف اول» با اشاره به پیشینه صنعت پتروشیمی ایران گفت: اواخر دهه ۱۳۳۰ فکر تأسیس یک مجموعه شیمیایی در کشور شکل می‌گیرد و از هشتم دی‌ماه سال ۱۳۴۲ نخستین مجموعه پتروشیمی در کشور آغاز به فعالیت می‌کند و اکنون در آستانه شصتمین سالروز تأسیس صنعت پتروشیمی در ایران هستیم.
وی با بیان اینکه از سال ۱۳۴۲ تا سال ۱۳۵۷ تولید واقعی محصولات پتروشیمی در مجموع به حدود ۱.۵ میلیون تن می‌رسد که البته ظرفیت اسمی صنعت پتروشیمی، بیش از این مقدار بوده است، ادامه داد: ۲۸۵ دانش فنی در صنعت پتروشیمی داریم که نشانه پیچیدگی این صنعت است. هر محصول به کاتالیست و دانش فنی و تجهیزات ویژه خود نیاز دارد، بنابراین صنعت پتروشیمی، صنعتی پیچیده است و با اینکه مستشاران خارجی پس از پیروزی انقلاب اسلامی، رها کردند و رفتند و فکر می‌کردند چرخ صنعت پتروشیمی ما از حرکت می‌ایستد، خوشبختانه با کمک ذخیره‌هایی که در دانشگاه‌های ما وجود داشت، متخصصان ما سکان پتروشیمی را به‌دست گرفتند و بدون اینکه خللی ایجاد شود صنعت پتروشیمی را اداره کردند.
معاون وزیر نفت در امور پتروشیمی با بیان اینکه امروز ظرفیت نصب‌شده صنعت پتروشیمی از مرز ۹۰ میلیون تن عبور کرده است، گفت: ۱.۵ میلیون تن تولید صنعت پتروشیمی در ابتدای انقلاب اسلامی، شامل محصولات محدودی مثل اوره، پی‌وی‌سی و اندکی محصولات دیگر بود، اما امروز بیش از ۵۵۰ گرید از انواع محصول پلیمری، شیمیایی و آروماتیکی در صنعت پتروشیمی در حال تولید است.
شاهمیرزایی با اشاره به دستاوردهای یک سال اخیر در صنعت پتروشیمی اظهار کرد: ۶ طرح بزرگ آماده‌سازی شده که پتروشیمی خمین در تابستان امسال هم‌زمان با سفر رئیس‌جمهوری به استان مرکزی به بهره‌برداری رسید که نقش مهمی در اشتغال‌زایی و زنجیره ارزش دارد. پروپیلن پالایشگاه اراک را به پتروشیمی خمین منتقل می‌کنیم که تبدیل به ماده اولیه صنایع مختلفی می‌شود که به‌طور مستقیم در توسعه صنایع دیگر از جمله صنعت نساجی نقش دارد.
وی در تبیین دیگر طرح‌های در حال اجرای صنعت پتروشیمی یادآور شد: طرح دیگری که آماده بهره‌برداری است، طرح پارس گلایکول بوشهر است که در تکمیل زنجیره ارزش به‌ویژه در پت (PET)، در صنایع پلاستیک و نساجی و بطری و حتی ماده اولیه پارچه مشکی می‌تواند به ما کمک کند. مجتمع دیگری که تا پایان سال به بهره‌برداری می‌رسد، مجتمع متانولی است که ماده پایه برای ادامه زنجیره ارزش و تولید بخشی از محصولات دیگر را تأمین می‌کند، همچنین یک مجتمع پتروشیمی در استان اردبیل در حال اجراست که گاز را دریافت می‌کند و چرخه را کامل طی و ام‌دی‌اف تولید می‌کند. مرحله نخست این پروژه آماده بهره‌برداری است و اگرچه پتروشیمی چندان بزرگی نیست، اما نقشی محوری در شمال غرب کشور دارد.
مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی به طرح ان‌جی‌ال ۳۲۰۰ پرداخت و گفت: با اینکه دیوارهای تحریم برای صنعت نفت و پتروشیمی بلند و قطور بود و تا زمانی که اجازه ندهند فناوری‌ها وارد کشور نمی‌شود و یکی از نخستین عرصه‌های تحریم، صنعت نفت بود و از ابتدای انقلاب تلاش کردند با خروج خود از صنایع نفت و پتروشیمی و تحریم به کشور ضربه بزنند. متخصصان ما اجازه ندادند مسیر توسعه کشور متوقف شود. دهه‌های طولانی متأسفانه مشعل‌ها روشن بود. یکی از طرح‌هایی که مایه افتخار کشور و از جمله دستاوردهای جوانان مملکت است که ثابت کردند می‌شود و می‌توانیم، همین طرح ان‌جی‌ال ۳۲۰۰ است. ان‌جی‌ال ۳۲۰۰ با ظرفیت ۹۶۶ هزار تن در سال، گاز منطقه غرب کارون را جمع‌آوری و خوراک پتروشیمی بندر امام را تأمین می‌کند که تبدیل به محصولات با ارزش افزوده بالاتر می‌شود.
شاهمیرزایی امضای قراردادهای بسیار مهم و راهبردی در حوزه‌های دانش‌بنیان را از دیگر دستاوردهای صنعت پتروشیمی در یک سال برشمرد و افزود: رویکردی که در شرکت ملی صنایع پتروشیمی اتخاذ شده این است که از ظرفیت‌هایی که وجود داشت و در بعضی موارد مغفول واقع شده بود یا اهمیتی درخور به آن داده نمی‌شد، بیشتر استفاده شود. برای نمونه، مجموعه بزرگی در صنعت پتروشیمی به نام شرکت پژوهش و فناوری داریم که وظیفه توسعه و تکمیل دانش‌های بنیادی صنعت پتروشیمی از جمله کاتالیست و دانش فنی و کالا و تجهیزاتی را که در حوزه لایسنس‌ها تعریف می‌شود به‌عهده دارد، در این زمینه هم خوشبختانه رویکرد بسیار خوبی ایجاد شد.
وی ادامه داد: در حوزه دانش‌بنیان در اقدامی حیرت‌انگیز در جرگه صادرکنندگان کاتالیست به کشورهای منطقه قرار گرفتیم. ابتدا با تردید به کاتالیست‌های ایرانی نگاه می‌کردند، اما پس از مذاکرات فشرده، توان متخصصان ایرانی برای آنان به‌خوبی تبیین شد و سرانجام اعتماد کردند و ابتدا یک تن کاتالیست ایرانی را خریداری کردند و متخصصان ما کاتالیست‌ها را در قلب راکتورهای کشور هدف بارگذاری کردند که به نتیجه و محصول مطلوب رسید و ثابت شد حتی از کاتالیست غربی کیفیت و بازدهی بالاتری دارد و به همین دلیل در مرحله بعد برای خرید ۵۰ تن کاتالیست دیگر درخواست دادند که اقدامی بسیار بزرگ بود.
معاون وزیر نفت تصریح کرد: در حوزه ۶ کاتالیست توانستیم صاحب عنوان و دانش فنی شویم از جمله کاتالیست سنتز آمونیاک، سنتز متانول و انواع نیترات و کاتالیست اتیلن‌اکساید و فعالگرهای کربنات پتاسیم. وزیر نفت نیز تکلیف کرده است محصول راهبردی کاتالیست صنعت نفت در واحدهای تابعه شرکت ملی صنایع پتروشیمی در بخش خصوصی و دولتی با هدایت شرکت پژوهش و فناوری تا پایان دولت بومی‌سازی شود که این پرواز بزرگی در صنعت پتروشیمی است.
شاهمیرزایی به یکی دیگر از افتخارات کشور در حوزه بومی‌سازی کالا و تجهیزات صنعت پتروشیمی پرداخت و گفت: هر محصول پتروشیمی نیاز به فرآیند و طراحی و لایسنس خود دارد و بالغ بر ۹۹ کاتالیست و آغازگر در صنعت پتروشیمی نیاز است که دانش فنی ویژه آن را باید به‌کار بگیرید. در این حوزه هم تکاپوی خوبی شده و بین صنعت و دانشگاه‌ها، مراکز پژوهشی و پارک‌های علم و فناوری و شرکت‌های واسطه‌ای که می‌توانند هماهنگی را بین ما و تولیدکنندگان ایجاد کنند، تفاهم مطلوبی شده است. در نمایشگاه ایران‌پلاست هم به‌عنوان یکی از آوردگاه‌های مهم صنعت پتروشیمی که به‌خاطر کرونا تا سال گذشته دچار وقفه شده بود، تبادل دانش خوبی میان شرکت‌های داخلی و خارجی انجام شد.
مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی در بخش دیگری از این گفت‌وگو با اشاره به اینکه فصل زمستان است و دی‌ماه نقطه اوج منابع انرژی است، ادامه داد: من به عنوان کوچک‌ترین فرد صنعت پتروشیمی که وظیفه دارم از این مجموعه عظیم ارزش‌ساز و اقتصادساز و ارزآور کشور یعنی پتروشیمی حفاظت کنم از مردم عزیز تقاضا می‌کنم اگر می‌خواهید واحدهای صنعتی همچنان از خوراک گاز بهره‌مند شود و گاز به صدها محصول پتروشیمی تبدیل شود، در مصرف انرژی صرفه‌جویی کنند.
وی با بیان اینکه یک تن محصول متانولی در صورت تکمیل حلقه‌های زنجیره ارزش ۵ تا ۶ هزار دلار سودآوری دارد، گفت: ظرفیت نصب‌شده سالانه صنعت پتروشیمی در حوزه متانول ۱۴ میلیون تن و حدود ۷۵ درصد از این ظرفیت در حال تولید است، البته تعمیرات و شرایط عملیاتی و برخی رخدادهای پیش‌بینی‌نشده می‌تواند فاصله بین تولید و ظرفیت نصب‌شده را کم یا زیاد کند، اما خوشبختانه تلاشگران صنعت پتروشیمی توانسته‌اند این شکاف را کم کنند.
شاهمیرزایی یکی از راهبردی‌ترین سیاست‌های صنعت پتروشیمی در یک سال اخیر را تکمیل زنجیره ارزش پتروشیمی ذکر و اظهار کرد: قدمت صنعت نفت ایران بیش از ۱۱۰ سال است و صنعت پتروشیمی ما به‌زودی ۶۰ ساله می‌شود و با توجه به این قدمت، ملزومات آن باید از داخل تأمین شود. یکی از این ملزومات کاتالیست است که تا پایان این دولت برای همیشه مشکل کاتالیست برطرف می‌شود. در حوزه زنجیره ارزش هم سیاست این دولت و به‌طور مشخص بر اساس ابلاغیه‌ای که داریم، این است که همه محصولات شناخته‌شده پتروشیمی که در دنیا پیشران صنایع دیگری است باید در داخل تولید شود و وابستگی خود را از محصولات پتروشیمی از دیگر کشورها قطع کنیم که تحقق این موضوع به همت و تلاش همه دست‌اندرکاران از جمله دانشمندان و دانشجویان و پژوهشگران و متخصصان و شرکت‌های دانش‌بنیان و سرمایه‌گذاران و سازندگان داخلی نیاز دارد.
معاون وزیر نفت، سیاست دولت سیزدهم را توسعه متوازن صنعت پتروشیمی بیان کرد و ادامه داد: عمده صنایع پتروشیمی ما گازپایه است بنابراین سیاست ما تشویق سرمایه‌گذاران به استفاده بیشتر از خوراک مایع است، اگر سرمایه‌گذاران واحدهای نو به سمت خوراک مایع بروند به علت ماهیت خوراک مایع، تنوع محصولشان افزایش خواهد یافت.
مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی با اشاره به برنامه‌ریزی و پیش‌بینی مشوق‌های مورد نیاز افزود: برنامه‌ای در بسته‌های سرمایه‌گذاری آماده و ابلاغ کردیم که می‌تواند ما را به تکمیل زنجیره ارزش نزدیک کند. بسته‌ها را به مجتمع‌های پایین‌دست بسته به اینکه کدام‌یک از هلدینگ‌ها و سرمایه‌گذاران این صنعت، چه خوراکی از بالادست نیاز دارند با توجه به زنجیره ارزش، به آنها معرفی و در این قالب، ۲۰ بسته سرمایه‌گذاری را ابلاغ کردیم که ما را به ۲۱ محصول راهبردی می‌رساند که تقریبا وابستگی ما را به واردات برخی محصولات پتروشیمی پایان می‌دهد.
وی یادآور شد: در افقی که ترسیم کرده‌ایم به جد دنبال آن هستیم دانش‌فنی یعنی نسخه اجرای طرح‌ها را داخلی‌سازی کنیم. دانش فنی باید بومی شود تا کالا و تجهیزات و... نسخه ایرانی داشته باشند و تولیدکنندگان داخلی بتوانند آن را تولید کنند. البته دستیابی به دانش فنی کالا و تجهیزات به ۵ تا ۶ سال تلاش مداوم نیاز دارد. رویکرد ما این است که از این پس سفارش ساخت از سازنده داخلی داشته باشیم و با مهندسی معکوس و طراحی داخلی به افق چرخه کامل صنعت پتروشیمی در داخل برسیم.
شاهمیرزایی با اشاره به موضوع توسعه متوازن صنعت پتروشیمی گفت: واحدهای بالادست صنعت پتروشیمی انرژی‌بر و آب‌بر است و باید در مناطقی که مجاور آب‌های فراوان است، احداث شوند. برای مجتمع‌هایی که از سواحل دور هستند تغییر الگو دادیم به‌ویژه در مجاورت خط اتیلن غرب که از عسلویه آغاز می‌شود و تا آذربایجان غربی امتداد می‌یابد و به مجتمع‌های پتروشیمی خوراک می‌دهد. در گذشته الگو، دریافت آب از سدها و رودخانه‌ها بود، اما الگوی امروز این است که فاضلاب‌هایی که ارزش و اهمیتی ندارد، تصفیه و به سمت واحدهای پتروشیمی هدایت شود و آب آنها تأمین شود. همچنین واحدهایی هم در مناطق خشک مثل مورچه خورت اصفهان در حال احداث بود که منتقل شد و تلاش شده واحدهایی که در هر منطقه تعریف می‌شود متناسب با شرایط اقلیمی آنجا باشد. بسیاری از مجوزها را بر این مبنا بازنگری و غربالگری می‌کنیم.
معاون وزیر نفت، صنعت پتروشیمی را ماده اولیه همه صنایع کشور توصیف کرد و ادامه داد: برای اینکه واحدهای پایین دست بتوانند از محصولات پتروشیمی استفاده کنند تفاهم‌نامه‌ای با وزارت صمت امضا شد و مدیر صنایع پایین‌دستی شرکت ملی صنایع پتروشیمی را مأمور کردم که استان به استان همراه با نمایندگان وزارت صمت مشکلات و موانع را بررسی و برطرف می‌کنند.
وی نقش پتروشیمی در حوزه ارزآوری را بسیار تعیین‌کننده توصیف کرد و گفت: امسال ۱۰.۵ میلیارد دلار ارز پتروشیمی در سامانه نیما برای مصارف بازرگانان عرضه شده، پارسال هم ۱۵ میلیارد دلار ارز از صنعت پتروشیمی به‌دست آمده که بسیار مهم است.
مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی ضمن دعوت از سرمایه‌گذاران، سازندگان و دانشگاهیان برای کمک به تکمیل زنجیره ارزش در صنعت پتروشیمی در پایان اظهار کرد: من از همه همکاران تشکر می‌کنم که در این صنعت پهناور، کار مهم تولید را انجام می‌دهند تا از مواد خام و نیمه‌خام برای کشور ارزش افزوده بیشتری ایجاد کنند.
