خبرگزاری فارس ـ گروه تاریخ: حجت‌الاسلام والمسلمین حسن روحانی رئیس جمهور، همزمان با ورود امام خمینی (ره) به کشورمان در سال ۵۷ در مراسم افتتاح طرح‌های کلان ملی صنعت آب و برق در اظهاراتی با اشاره به سخنرانی امام راحل در بهشت زهرا(س) گفت: مدتی بود که خناسان می‌گفتند «آن آب و برق مجانی چه شد؟» و امروز دولت دوازدهم افتخار می‌کند که در سایه فداکاری و تلاش مسئولان وزارت نیرو و نفت این شعار امام(ره) را محقق ساخت و اقشار کم‌درآمد از آب و برق رایگان برخوردار هستند و بدین وسیله شعار زشتی که خناسان در دست گرفته بودند، پایان یافت.
در طول سال‌های گذشته بسیاری این اشتباه را کرده‌اند که امام خمینی(ره) در بهشت زهرا(س) وعده مجانی کردن برق و آب را داده است؛ اما با مداقه در سخنان معمار کبیر انقلاب در روز ۱۲ بهمن ۵۷ در بهشت زهرا اصلا چنین مطلبی واقعیت ندارد. جلد ۶ صحیفه امام خمینی (ره)، از صفحه ۱۰ تا صفحه ۱۹ گویای این سخن است که حسن روحانی به هر دلیلی به درستی راوی سخنان امام در بهشت زهرا نبوده است.
روح‌الله جلالی، پژوهشگر تاریخ معاصر ایران معتقد است: امام خمینی در سه مورد در تاریخ‌های نهم، دهم و یازدهم اسفندماه، سه بار از آب و برق مجانی گفت. برای واکاوی بیشتر این موضوع با روح‌الله جلالی، پژوهشگر تاریخ معاصر ایران به گفت‌وگو پرداختیم.
فارس: بحث وعده آب و برق مجانی امام‌خمینی در سخنرانی معروف ۱۲ بهمن بهشت زهرا توسط امام‌خمینی همیشه نقل محافل بوده است و اخیرا با صحبت‌های آقای رئیس‌جمهور باب این بحث داغ‌تر شده است. نقدهای زیادی به این وعده می‌شود. مثلا آیا اصل این وعده (ارائه رایگان حامل‌های انرژی و خدمات عمومی) صحیح است و آیا امام با این وعده‌ها انقلاب و لااقل توده‌ها را با خود همراه کرد؟
ابتدا به سوال آخر می‌پردازم و سپس به ماجرای وعده ادعایی رایگان شدن آب و برق و.... خود من بارها شنیده‌ام که اینگونه می‌گویند که امام با وعده آب و برق مجانی توده‌های مردم را با خود همراه ساخت و حتی بعضا کل آرمان انقلابی مردم را در همین وعده خلاصه می‌کنند.
فرض کنیم امام‌خمینی این وعده را پس از ورود به ایران داده باشند. به ادعای منتقدان و مخالفان، وعده آب و برق مجانی پس از پیروزی نهضت است. شاه فرار کرده است، امام با استقبال بی‌نظیر و عاشقانه میلیون‌ها نفر پس از سال‌ها تبعید به ایران آمده است.
مردم چنان شوق و شوری به امام دارند که از مهرآباد تا بهشت زهرا به دنبال ماشین امام می‌دوند، با قطع پخش تلویزیونی سخنرانی امام، در بسیاری از شهرها مردم از عصبانیت تلویزیون‌ها را می‌شکنند و به خیابان‌ها می‌ریزند. رژیم شاه و دولت مقوایی بختیار در حال غرق شدن دست و پا می‌زند و هرگز امیدی به موفقیت رژیم گذشته نیست.
اصلا کل شتاب حرکت انقلابی مردم در یک سال انتهایی حکومت پهلوی که منجر به سقوط همیشگی آن شد، مقاله توهین‌آمیز به امام است. پس امام با این وعده‌ها انقلاب را به پیروزی نرسانده و توده‌ها را برای انقلاب اسلامی مورد نظر خود بسیج نکرده است؛ چرا که قبلا این اتفاق (پیروزی انقلاب) افتاده است. پس مردم با وعده‌های آب و برق مجانی و... قیام نکرده‌اند.
فارس: اما این شبهه به جای خود باقی است که امام این وعده را برای به شور و شوق درآوردن مردم و جلب حمایت آنان در ادامه راه بیان کرده باشد. آیا این چنین بود؟
اول اینکه امام در بهشت زهرا ابدا حرفی از مجانی کردن آب و برق مردم نمی‌زند. اتفاقا سخنان امام‌خمینی در بدو ورود خلاف وعده‌های رایج انتخاباتی و سیاسی سیاستمداران دنیا است! امام حرف از سریع نبودن اصلاح امور می‌زند و درباره خرابی‌های اقتصادی و ... می‌گوید: «... مملکت ما را از ناحیه اقتصاد خراب کرد. تمام اقتصاد ما الان خراب است و از هم ریخته است که اگر چنانچه بخواهیم ما این اقتصاد را به حال اول برگردانیم، سال‌های «طولانی» با همت همه مردم، نه یک دولت این کار را می‌تواند بکند و نه یک قشر از اقشار مردم این کار را می‌توانند بکنند، تا «تمام مردم» دست به دست هم ندهند نمی‌توانند این به هم ریختگی اقتصاد را از بین ببرند. تا شاید [(شاید تا)] بیست سال دیگر ما نتوانیم این را جبرانش بکنیم؛ مگر همه ملت دست به هم بدهند و کمک کنند تا سال[ها] بگذرد و جبران بشود این معنا».
جالب است که برخلاف ادعای منتقدان و مخالفان که می‌گویند چرا همه سخنان امام را پخش نمی‌کنید، این ایراد از این جهت به ما وارد است که واقعیت اصلی را پخش نمی‌کنیم که امام نه‌تنها وعده‌های دلخوش‌کن به مردم نداد، بلکه بدون در نظر گرفتن بلای خانمانسوز یک دهه جنگ و ترور و کودتا و جدایی‌طلبی و هزار اتفاق دیگر که هر کدام برای فروپاشی کشور کافی بود، اصرار به چند دهه کار برای جبران خسارت‌ها و بازسازی زیرساخت‌های ویران‌شده کشور در حوزه‌های اقتصادی، فرهنگی و بین‌المللی داشت.
فارس: پس وعده امام چه بود؟ برخی معتقدند این وعده را دولت موقت اعلام کرد و امام فقط آن را به‌نحوی جهت داد که دلخوش به این وعده‌های اقتصادی و رفاهی نباشید و ما به دنبال رشد معنویات شما هستیم.
این تحلیل از آنجا ناشی می‌شود که هشتم اسفند ۵۷، امیرانتظام سخنگوی دولت موقت این وعده را اعلام کرد و تیتر روزنامه‌ها شد و بعداً امام‌خمینی راجع به آن سخن گفت.
اواخر اردیبهشت ۵۸، مهندس عباس تاج، وزیر نیرو در دولت موقت بازرگان، طی گفت‌وگویی تلویزیونی با اشاره به این که مجانی شدن آب و برق مصلحت‌آمیز نیست، تاکید کرد که «مبلغ بخشودگی آب و برق برای افراد چندان تاثیری در زندگی آن‌ها ندارد، اما مجموع آن‌ها برای وزارت نیرو و تداوم توسعه آن ضروری است». اتفاقا روزنامه کیهان در آن زمان در واکنش به سخنان تاج سخت به دولت موقت حمله کرد که: «از هم اکنون مردم آماده برای خوش‌رقصانی و اختلال و مزاحمت‌های وزارت نیرو که حاصلش قطع آب و برق در اوقاتی از شبانه روز است و تحمل زیان و ضرر و گرمای تابستان باشند تا دیگر هوس آب و برق مجانی نکنند. هرچند رهبر انسان دوست و مستضعف‌پرست انقلاب دستور داده باشند پس از هزارها سال محرومیت و به حساب نیامدن مردم، دمی هم دولت در جهت توده ضعیف گام بردارد، ولی مصاحبه ایشان نشان داد که خیر، شاه علیشاهانی تحمل جزیی بخشودگی آب و برق مجانی برای «مستضعفان» را ندارند».
اما مهم‌ترین دلیل این ادعا این سخن امام در پیام ۱۴ ماده‌ای نهم اسفند است: «من به دولت راجع به مجانی کردن آب و برق و بعضی چیزهای .... سفارش اکید نمودم که عمل خواهد شد».
فارس: پس امام حامی این طرح بود؟
خیر! دو مساله توضیح داده شد. ادعای پیروزی انقلاب با این وعده و ادعای دخالت دولت موقت. اما مساله اصلی. هیچ‌وقت امام‌خمینی حرفی از مجانی کردن آب و برق و ... برای عموم مردم ایران برای همیشه نزد؛ بلکه وعده «بخشی و موقت» امام، یک وعده «کلی و دائم» جا زده شد و هنوز هم اصرار به آن ادامه دارد. امام سه جا در مورد آب و برق مجانی سخن گفته است. در هر سه مورد، اصرار عجیبی به کلمه‌هایی چونان بی‌بضاعت‌ها، مستمندان و مستضعفان دارد. یعنی امام به دقت مراقب است که وعده غیردقیق ندهد. از طرفی تاکید می‌کند که این یک طرح موقت است.
همانطور که بیان شد، امیرانتظام ابتدا این طرح را مطرح کرد و گفت: برای «کم‌درآمدها» آب و برق مجانی می‌شود. در تبلیغات مخالفان، تیتر برای کم‌درآمدها محو یا پاک می‌شود. امام‌خمینی در سه تاریخ نهم، دهم و یازدهم اسفندماه، سه بار از آب و برق مجانی گفت. اولی همانگونه که قبلا بیان شد: «من به دولت راجع به مجانی کردن آب و برق و بعضی چیزهای دیگر «فعلا برای طبقات کم‌بضاعتی» که در اثر تبعیضات خانمان برانداز رژیم شاهنشاهی دچار محرومیت شده‌اند و با برپایی حکومت اسلامی به امید خدا این محرومیت‌ها برطرف خواهد شد، سفارش اکید نمودم که عمل خواهد شد.» به قیدهای «فعلا» و «کم‌بضاعت» توجه کنید.
دوم اینکه «ما علاوه بر اینکه زندگی مادی شما را می‌خواهیم مرفه بشود، زندگی معنوی شما را هم می‌خواهیم مرفه باشد. شما به معنویات احتیاج دارید. معنویات ما را بردند اینها. دلخوش نباشید که مسکن فقط می‌سازیم، آب و برق را مجانی می‌کنیم «برای طبقه مستمند»، اتوبوس را مجانی می‌کنیم برای «طبقه مستمند»، دلخوش به این مقدار نباشید. معنویات شما را، روحیات شما را عظمت می‌دهیم؛ شما را به مقام انسانیت می‌رسانیم.» به اصرار امام بر کلمه مستمند دقت دارید؟
سومی، «هرچه زودتر باید مشکل مسکن برای «بی‌خانمان‌ها و فقرای ایران» حل گردد و برای هر خانواده، مسکن مورد نیازشان تأمین شود، آب و برق «برای فقرا و بی‌بضاعت‌ها» باید مجانی گردد.»
اشاره آقای رئیس‌جمهور به تحقق وعده امام به این بخش است که البته سخن وی ناقص است. چون امام نگفت که برای کم‌مصرف‌ها بلکه برای کم‌درآمدها آب و برق مجانی شود. البته برای تشویق به مصرف کم که عموما کم‌درآمدها را هم شامل می‌شود، شاید کار خوبی باشد.
فارس: پس وعده‌های کمک به مستضعفان عملی نشد؟
علاوه بر اینکه بیش از انتظار عملی و محقق شد، هیچ‌کس نمی‌تواند امام را به عدم پیگیری جدی و طاقت‌فرسا برای کم کردن آمال مستضعفان متهم کند! برای تحقق وعده‌های اقتصادی امام، حساب صد امام، کمیته امداد امام‌خمینی، بنیاد مسکن، بنیاد مستضعفان، جهادسازندگی و... راه‌اندازی شد و با بضاعت خود به سرعت به سامان دادن وضعیت معیشتی، بهداشت و بی‌سرپناهی فقرا در سراسر کشور و حتی دورافتاده‌ترین روستاها پرداخته شد؛ به گونه‌ای که مثلا پدیده‌های تأثربرانگیزی در کلان‌شهرها مانند حلبی‌آبادهای گسترده (شهرک‌هایی که خانه‌های آن از حلب‌های مصرف‌شده و تخته‌چوب و نایلون ساخته می‌شد و فقرا با زن و بچه خود در آن زندگی می‌کردند) از چهره شهرها زدوده شد.
این فقرزدایی‌های وسیع اما «ناقص»، همه با توجه به این نکته است که دشمنان داخلی و خارجی هرگز نگذاشتند امام و دستگاه‌های زمان ایشان، حتی یک روز را با آرامش به رهبری دینی و معیشتی مردم بپردازند. عمر رهبری امام، مسئولین و یارانش، علاوه بر غائله‌های داخلی سیاسی، با توطئه‌هایی مانند ترورها، کودتای نوژه و امثال غائله‌های کردستان، خلق عرب، ترکمن‌صحرا، دمکرات آذربایجان، هشت سال جنگ ویرانگر و تحریم‌های کمرشکن، به روزهای سختی گذشت تا حدی که دشمن هر روز منتظر سقوط اصل این انقلاب بود، چه رسد به رشد و توسعه. با این حال، امام و مسئولین هرگز از محرومین غافل نبودند.
انتهای پیام/
