در صنعت از فرآوری شمش فولادی چند نوع مختلف ورق تولید می شود. علاوه بر این که از تمامی آن ها برای تولید لوله و پروفیل استفاده می شود، هر کدام کاربرد خاص خود را در صنایع مختلف نیز دارند. ورق سیاه، ورق اسید شوی و ورق روغنی سه نوع متداول از ورق های فولادی در صنعت هستند. با نورد گرم از شمش فولاد، ورق سیاه ساخته می شود و طی نورد سرد نیز این ورق سیاه به ورق روغنی تبدیل می شود. شاید بتوان گفت ورق اسید شوی حالتی بین ورق سیاه و ورق روغنی است که تمامی مراحل تولید ورق سیاه را به علاوه ی یک مرحله از فرآیند تولید ورق روغنی، پشت سر گذاشته است. به همین دلیل است که نه کاملا شبیه به ورق سیاه و نه 100% شبیه به ورق روغنی است. پروفیل تولید شده از این سه نوع ورق نیز به طبع مشابه هم نیستند. این تفاوت در خواص و ویژگی ها قطعا بر قیمت این مقاطع هم اثر دارد. در ادامه در مورد پروفیل مبلی، سیاه و راسته کاری توضیح خواهیم داد و بررسی خواهیم کرد آیا می توان از آن ها به صورت جایگزین استفاده کرد.
پروفیل مبلی:
پروفیل مبلی یا سبک به مقطعی گفته می شود که برای تولید آن از ورق روغنی استفاده شده. ورق روغنی تمامی مراحل نورد سرد و گرم را به طور کامل پشت سر گذاشته است به همین دلیل است که بین تمامی انواع ورق های فولادی بهترین خواص و ویژگی ها را دارد. طی فرآوری هایی که بر روی فولاد انجام می شود، این آلیاژ تبدیل به ورقی نازک اما در عین حال مقاوم، با کیفیت سطحی و دقت ابعادی بالا و از همه مهم تر فرآیند پذیر تبدیل می شود که مقاطع درزدار تولید شده از آن نیز از تمامی این خواص و ویژگی های مطلوب بهره مند است چرا که مقاطع درزدار در واقع همان ورق فولادی هستند که به شکل پروفیل و لوله مبلی درآمده اند. فرآیند تولید طولانی ورق روغنی باعث بالا رفتن قیمت نهایی آن ها می شود. کیفیت مطلوب ایجاد شده به واسطه ی این فرآیند تولید طولانی نیز بر قیمت نهایی اثر گذار بوده و باعث افزایش آن می شود. با توجه به این که بخش اعظم قیمت پروفیل مبلی و تمامی مقاطع فولادی درزدار مربوط قیمت ورق آن ها می باشد، این عوامل که بر قیمت ورق روغنی اثر گذارند مستقیما باعث افزایش قیمت پروفیل هم می شوند.
پروفیل راسته کاری:
پروفیل راسته کاری اما به مقطعی گفته می شود که از ورق اسید شوی ساخته است. برای تولید ورق اسید شوی از ورق سیاه استفاده می شود. نخستین مرحله ی تولید ورق روغنی طی نورد سرد که اسیدشویی نام دارد هم بر روی این ورق انجام می شود اما فولاد دیگر مشابه ورق روغنی آنیل نمی شود. با اسید شویی ظاهری تقریبا شبیه به ورق روغنی به دست می آورد اما فرآیند پذیری آن مشابه ورق سیاه است به عبارتی برای انجام فرآیند هایی چون خم مناسب نیست و دچار شکستگی یا پارگی می شود. ورق اسیدشوی هم راحت تر و سریع تر تولید می شود و هم در کنار خواص مطلوبش خواص نامطلوبی هم دارد که کاربرد آن را محدود می کند. همه ی این عوامل باعث می شود قیمت پروفیل راسته کاری کمتر از قیمت پروفیل سبک باشد که بهترین نمونه ای است که می توان از فولاد تولید کرد.
پروفیل سنگین:
پروفیل سنگین به مقاطعی گفته می شود که از ورق سیاه، سنگین و ضخیم تولید شده اند. برای تولید ورق سیاه، فولاد تنها یک مرحله نورد (نورد گرم) می شود به همین دلیل هم ضخامت بیشتری دارد، هم کیفیت سطحی آن نامطلوب تر است و هم فرآیند پذیری بسیار پایینی دارد. این ویژگی ها باعث شده از پروفیل های سنگین بیشتر در صنایع استفاده بشود. قیمت ورق سیاه و به دنبال آن قیمت پروفیل سنگین هم، درست مشابه دو مورد قبلی تحت تاثیر پیچیدگی ها و هزینه ی فرآیند تولید و البته از مهم تر ویژگی ها، کمتر از سایر نمونه هاست که به آن ها اشاره کردیم.
سخن پایانی:
همان طور که توضیح دادیم ورق مصرفی هر کدام از این لوله و پروفیل های صنعتی فرآیند تولید خاص خود را دارند که اتفاقا همین فرآیند تولید متفاوت علت اصلی تفاوت میان آن ها از قیمت تا خواص و عملکرد است. طی نورد گرم شمش بعد از حرارت دیدن و رسیدن به دمای تبلور مجدد از بین چند ردیف غلتک عبور می کند که این کم کم باعث کاهش ضخامت و تبدیل شدن شمش به ورق فولادی می شود. نهایتا بعد از اتمام این مرحله به کمک اسپری آب حرارت ورق را پایین می آورند اما این تغییرات زیاد دما ورق باعث می شود پولک هایی از جنس کربن بر روی سطح ورق به وجود بیاید و کیفیت ورق کاهش پیدا کند. از ترکیبات اسیدی برای پاک کردن تمامی زائده های سطحی فولاد چه به شکل ورق و چه به شکل لوله و پروفیل استفاده می شود. ترکیبات اسیدی می توانند این زائده ها را درون خود حل کنند و سطحی یک دست و صاف ایجاد کنند. به همین خاطر است که اسید شویی به مرحله ای مهم و تاثیرگذار در فرآوری فولاد تبدیل شده است.
