غربالگری نوزادان به مراقبت‌هایی اطلاق می‌شود که پیش از مرخص شدن نوزاد از بیمارستان و یا در پنج روز نخست پس از تولد نوزاد باید انجام شود.
با اهتمام به این غربالگری‌ها می‌توان نوزادان به ظاهر سالمی را که از نظر ابتلا به یک بیماری خاص در معرض خطر هستند، شناسایی کرد و پس از آن با تشخیص احتمال در خطر بودن نوزاد از سوی دکتر متخصص، آزمایش‌های تکمیلی انجام شده و از وارد آمدن آسیب‌های جدی جسمی و حرکتی به نوزادان در آینده جلوگیری شود.
با وجود حیاتی بودن، ارائه رایگان و همچنین در دسترس بودن انجام این آزمایش ها، اما همچنان والدینی هستند که به دلایل مختلف، فرزندان خویش را وارد این چرخه نمی‌کنند و امکان بروز آسیب‌ها را در آن‌ها افزایش می‌دهند.
مدیر سلامت خانواده دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: غربالگری نوزادان در تشخیص زودهنگام بیماری‌های مادرزادیِ بسیار خطرناک موثر است و اگر این بیماری‌ها به موقع تشخیص داده نشود ممکن است موجب بروز عقب‌ماندگی ذهنی، کندی رشد جسمی و حتی مرگ افراد شود.
دکتر محمد احمدیان با بیان اینکه سالانه حدود ۸۵ هزار نوزاد در مناطق زیر پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد متولد می‌شوند، اظهار داشت: باوجود حساسیت غربالگری ها، بر اساس آمار همچنان ۱۰ درصد از والدین تمایلی برای اقدام در این خصوص ندارند و ۲۰ درصد از ۹۰ درصدی که اقدام به غربالگری نوزادان خود کرده اند، نیز چرخه مراقبتی فرزندشان را کامل انجام نداده اند.
وی ادامه داد: یکی از غربالگری‌های مهم نوزاد که در ۷۲ ساعت نخست از کف پای نوزاد گرفته می‌شود، غربالگری کم کاری تیروئید است که اگر نوزادی در این خصوص مشکل داشته باشد، می‌توان با این روش آن را شناسایی و درمان کرد و اگر توجهی به آن نشود این نوزاد در آینده نزدیک دچار عقب ماندگی خواهد شد.
مدیر سلامت خانواده دانشگاه علوم پزشکی مشهد با اشاره به اینکه اغلب نوزادانی که در چرخه مراقبتی قرار نمی‌گیرند، نوزادان روستایی هستند، بیان کرد: بی توجهی به این غربالگری ها، علاوه بر تحمیل هزینه‌های سنگین به خانواده و نظام سلامت، موجب بروز مشکلات و آسیب‌های اجتماعی برای جامعه خواهد شد.
بی شک ناآگاهی از ابعاد مختلف یک موضوع، از مهمترین دلایلی است که افراد را از دستیابی به هدف درست دور می‌سازد و این مساله در عرصه بهداشت و درمان نیز می‌تواند تاثیرات منفی زیادی به همراه داشته باشد.
مسوول خانه بهداشت یکی از روستا‌های اطراف مشهد به خبرنگار ایرنا گفت: برخی از خانواده‌های روستایی به دلیل برخی افکار نادرست بر این باور هستند که علم نوین ممکن است به نوزادان آسیب برساند، از سوی دیگر تولد نوزادان روستایی در خانه و ناآشنایی والدین به طی چرخه مراقبتی موجب می‌شود تا برخی از آنان پیگیری لازم را برای گذراندن این فرایند نداشته باشند.
زهرا سالار ادامه داد: دوری مراکز و خانه‌های بهداشت به مناطق عشایری، ناآشنایی به فواید چرخه مراقبتی و همچنین نبودن وسایل ارتباط جمعی برای یادآوری به والدین نیز در بی توجهی خانواده‌ها به این موضوع تاثیرگذار بوده است. از سویی دیگر برخی خانواده‌ها نیز نگران آن هستند که در صورت غربالگری و شناسایی مشکلی در فرزندشان، وی را از آنان جدا کنند.
وی تصریح کرد: البته باتوجه به فرهنگ سازی و آموزش‌های لازم، تعداد مادران و خانواده‌هایی که نسبت به چرخه غربالگری بی توجه بوده اند، کاهش زیادی یافته است، اما باید تلاش شود این آمار به صفر نزدیک شود.
این مسوول خانه بهداشت روستایی افزود: واکسن ها، قطره‌های خوراکی و مراقبت‌های جسمی در روستا‌ها همانند شهر‌ها و به اندازه کافی وجود دارد و نیازی نیست که خانواده روستایی برای دریافت این مراقبت‌ها به شهر‌ها مراجعه کند و آنان می‌توانند در تمامی روز‌های کاری سال، برای دریافت مراقبت‌های لازم به این مراکز بیایند.
اطلاع رسانی، همیشه پایه و اساس ترویج یک فرهنگ در جوامع بوده است و حوزه غربالگری نوزادان نیز از این امر مستثنی نیست و برای توسعه آن باید اطلاع رسانی دقیق و درستی صورت گیرد.
مدیر سلامت خانواده دانشگاه علوم پزشکی مشهد با بیان اینکه غربالگری در ایجاد یک جامعه سالم بسیار حائز اهمیت است، گفت: اطلاع رسانی و فرهنگ سازی در این خصوص می‌تواند نقش مهمی در افزایش رغبت خانواده‌ها به ورود نوزادان به چرخه مراقبتی داشته باشد.
وی خاطرنشان کرد: در راستای افزایش آگاهی خانواده‌ها در خصوص این مراقبت ها، جلساتی با دهیاران و امامان جماعت مساجد روستا‌ها برگزار و سعی شده است در مراسم محلی مختلف در مناطق روستایی، مزایای چرخه مراقبتی از نوزادان به اهالی گوشزد شود.
دکتر احمدیان عنوان کرد: با توجه به اینکه چرخه مراقبتی از بدو تولد تا اواخر پنج سالگی را شامل شود، تلاش شده است با افزایش ساعات کار برخی از مراکز بهداشت، تمامی برنامه‌های مراقبتی در دسترس بوده و به صورت منظم در اختیار خانواده‌ها قرار گیرد.
وی گفت: غربالگری‌های هایپوتیروئیدی، تنبلی چشم و شنوایی از جمله مهمترین غربالگری‌ها است که اکنون تمامی این غربالگری‌ها در مراکز بهداشت انجام می‌شود و بیشترین عارضه ناشی از آن در میان کودکانی دیده می‌شود که والدین آنان توجهی به انجام آن نداشته اند.
وی با اشاره به آمار وزارت بهداشت در خصوص تعداد بیماران مادرزادی خاطرنشان کرد: شیوع کم‌کاری مادرزادی تیروئید یک به ۳۵۰۰، افزایش گالاکتوز یک به ۴۰ هزار، فنیل کتونوری یک به ۱۴ هزار، پرکاری غده فوق کلیوی یک به ۱۰ هزار، بیماری شربت افرا یک به ۲۰۰ هزار و کمبود آنزیم G ۶ PD نیز یک به ۱۰۰ نفر است که میزان موفقیت درمان آن‌ها به زمان شروع و مراقبت‌های بعد از آن بستگی دارد و این موضوع باید به طور کامل برای خانواده‌ها تشریح شود.
