به نوعی می‌توان گفت تا پیش از این رقابت در بین خودروسازان برای تولید محصولات بود اما حال رقابت بین عموم مردم برای خرید خودرو است. متقاضیان با اعلام قیمت مناسب و رقابت با دیگران در بورس اقدام به خرید خودرو می‌کنند.
آنطور که سخنگوی وزارت صمت اعلام کرد، قرعه‌کشی خودرو تا پایان سال به آخر خط می‌رسد. در این میان تمرکز روی عرضه خودرو در بورس کالا قرار دارد. با توجه به این که قیمت‌های تعیین شده در بورس پایین‌تر از بازار آزاد است قاعدتا همه به سمت خرید خودرو از بورس می‌روند. اما این خرید با مشکلاتی همراه است.
سودی که در خرید خودرو از بورس وجود دارد باعث می‌شود در این میان یک سری شغل کاذب نیز ایجاد شود. اگر گشت و گذاری در میان آگهی‌های موجود در فضای مجازی داشته باشید تبلیغاتی برای خرید خودرو از بورس را مشاهده می‌کنید. در این تبلیغات آمده است که راهنمایی و انجام کلیه مراحل صفر تا صد خرید خودرو از بورس کالا صورت می‌گیرد. این کار شامل ثبت نام و احراز هویت سجام و همچنین ثبت نام در بورس کالا و احذ کد بورسی است.
در تماس تلفنی با این شرکت‌ها اعلام شد که ثبت نام برای دریافت صد در صدی خودرو با دریافت مبلغ ۵ میلیون تومان انجام می‌شود. این نکته را نیز باید گفت که حتی برای انجام کارها نیاز به حضور فیزیکی نیست و با تماس تلفنی کارها انجام می‌شود. تفاوتی هم ندارد که قصد ثبت نام چه خودرویی دارد و می‌توانید با پرداخت این مبلغ ثبت نام را انجام دهید.
لازم به ذکر است که برخی از افراد و متخصصان حوزه بورس کلاس‌های آموزشی خرید خودرو از بورس نیز در یکی از این دوره‌های آموزشی با دریافت مبلغ ۴۸۰ هزار تومان آموزش‌هایی از جمله آشنایی با بورس کالا، نحوه ثبت سفارش خودرو، تحلیل و راهنمایی قیمت خرید خودرو از بورس، بررسی عرضه‌های پیش رو و شناخت کامل تالا خودرو داده می‌شود. نکته جالب اینجاست که گواهینامه حضور در این دوره آموزشی نیز داده می‌شود. برگزار می‌کنند. پیش از این که خرید خودرو از بورس کالا انجام شود برخی از افراد با پرداخت مبالغی صاحب خودرو می‌شدند. حال گویا این مورد درباره بورس کالا هم صدق می‌کند و شاهد ایجاد رانت هستیم.
امیرحسن کاکایی، کارشناس حوزه خودرو درباره عرضه محصولات در بورس کالا گفت: وقتی روش عرضه خودرو در بازار تغییر می‌کند نمی‌توان به صورت فوری منتظر اتفاقات جدید بود. بورس تاثیر منفی در بازار نداشته و این نوع عرضه باعث بالا رفتن قیمت‌ها نشده است. به عنوان مثال هایما بعد از ۵ مرتبه عرضه با قیمت پایه در بورس فروش رفت. در مورد خودروی پژو ۲۰۷ این محصول ۵۰ میلیون تومان زیر قیمت بازار فروخته شد.
وی ادامه داد: بورس نمی‌تواند باعث کاهش قیمت خودرو شود و فقط یک ابزار عرضه است که از آن نیز درست استفاده نمی‌کنیم. درباره خودروهای گران‌قیمت مثل دیگنیتی و هایما نرخ‌ها سریع به تعادل رسید. اما درباره خودرویی مثل پژو ۲۰۷ و دنا باید به صورت کامل در بورس عرضه شوند. آنطور که به نظر می‌رسد ۲۰ درصد از محصولات برای خودروهای فرسوده و ۵۰ درصد نیز برای کنترل جمعیت تا پایان سال فروخته می‌شود. در چنین وضعیتی چطور بورس می‌تواند قیمت‌ها را کنترل کند.
کاکایی در خصوص علت افزایش قیمت خودرو در بازار گفت: در هفته‌های اخیر هیچ اتفاقی در صنعت و بازار خودرو رخ نداد اما با بالا رفتن قیمت دلار، نرخ خودرو نیز افزایش یافت. کاهش قیمت خودرو پس از آن نیز به دلیل افت نرخ دلار بود. بنابراین عرضه خودرو در بورس، تاثیری بر بازار نمی‌گذارد و فقط یک ابزار است. این ابزار هم برای آن است که خودروساز بیش از این زیان نکند. بعد از این برای آن که قیمت خودرو کاهش پیدا کند باید تیراژ بالا برود و قیمت تمام شده کاهش پیدا کند.
این کارشناس خودرو در رابطه وضعیت بورس کالا اظهار کرد: اگر بهترین کارها را هم در صنعت خودرو انجام دهیم اما قیمت ارز افزایش پیدا کند قیمت خودرو هم صد در صد افزایش پیدا می‌کند. از بورس در حد خود این ابزار باید انتظار داشت و هر فردی که قول کاهش قیمت می‌دهد کاملا غلط است. متاسفانه بورس کالا هم وضعیت مناسبی ندارد. بورس قواعد خود را دارد و دولت حق دخالت در این بازار به هر بهانه‌ای ندارد. همین الان اجازه داده نمی‌شود بورس عملیات خود را انجام دهد. دولت حق دستکاری قیمت‌ها را ندارد و آنچه که در حال حاضر می‌بینیم عملکرد کامل بورس نیست.
کاکایی در مورد تفاوت عرضه خودرو در بورس با قرعه‌کشی توضیح داد و گفت: بین قرعه‌کشی و عرضه خودرو در بورس فرق‌های اساسی وجود دارد. اما این که فکر کنیم با عرضه خودرو در بورس دست دلالان از بازار کوتاه می‌شود کاملا اشتباه است. در زمان قرعه‌کشی یک سری دلالی می‌کردند و این که عده‌ای با دریافت مبلغی خودرو ثبت‌نام می‌کنند غیرطبیعی نیست. برخی از افراد شاید توانایی ثبت‌نام نداشته باشند و این کار را به افراد کاردان این حوزه می‌سپارند. یک عده هم پول ندارند اما در قرعه‌کشی خودرو به صورت توافقی با دیگران ثبت‌نام می‌کنند.
وی درباره روش‌های عرضه خودرو به بازار گفت: بهترین راه عرضه خودرو، دریافت به صورت مستقیم از کارخانه است. روش اول قیمت‌گذاری دستوری بود که آنقدر مردم برای خرید خودرو صف بستند و در نهایت دولت مجبور به عرضه خودرو به صورت قرعه‌کشی شد. قرعه‌کشی عادلانه‌ترین روش برای عرضه با قیمت‌گذاری دستوری بود. منطقی‌ترین راه این است که همه بتوانند از خودروساز، محصول را با قیمت آزاد خریداری کند. فروش خودرو با قیمت‌گذاری دستوری کاملا بی‌عدالتی بود. بنابراین تنها راه‌های چاره این است که خودرو با قیمت آزاد در بازار فروخته شود یا قیمت‌گذاری دستوری با قرعه‌کشی باشد. یک راه میانی نیز وجود داشت و آن عرضه خودرو در بورس بود. خاصیت بورس هم شفاف بودن آن است. قیمت‌گذاری در بورس آزاد است و خودروساز ضرر نمی‌کند. ضمن این که در قرعه‌کشی هر کسی می‌خواست شرکت کند بدون پول نیز امکان ثبت‌نام وجود داشت اما در بورس امکان انجام این کار وجود ندارد. در نتیجه تا حدودی جلوی دلالی گرفته می‌شود. همچنین وقتی خودرو در بورس عرضه می‌شود پس از رسیدن به بازار، ارزش آفرینی آن برای دلالی کمتر می‌شود. احتمال موفقیت مصرف‌کننده بیشتر است و پتانسیل دلالی پایین می‌آید.
کاکایی افزود: اصولا اقتصاد کلان ما به صورتی است که نمی‌توان دلال‌ها را از آن حذف کرد. نکته جالب این است که تعداد نمایشگاه‌داران ما از تعداد نمایشگاه‌داران آمریکا بیشتر است. این نمایشگاه‌داران سود می‌کنند و به همین دلیل این کار را رها نمی‌کنند. این افراد هم فعالیت می‌کنند و نمی‌توان جلوی آن‌ها را گرفت. دولت باید اقتصاد را متوازن کند و رونق دهد. همچنین تولید خودرو باید بالا رود و موانع تولید برداشته شود. با بگیر و ببند مشکل تولید حل نخواهد شد. متاسفانه در ۵ سال گذشته تمام مسئولان تمرکز خود را روی بازار گذاشته بودند. اگر تمرکز روی رفع موانع تولید و اجرای قوانینی مثل بهبود فضای کسب و کار بود وضعیت بسیار بهتری داشتیم.
وی در پایان اظهار کرد: قضاوت درباره بورس کالا نباید یک جانبه باشد و آن را با روش‌های پیشین و جایگزین مقایسه کنیم. در این شرایط بورس کالا در مدت کوتاهی که استفاده شد موفق بود. حداقل بورس کالا اثر منفی رو قیمت‌ها نداشت و تنها عامل افزایش قیمت‌ها در بازار دلار بود.
بعد از قرعه‌کشی خودرو که امکان ثبت‌نام در آن آسان‌تر بود حال مردم باید برای خرید خودرو از هفت خوان بورس کالا عبور کنند. در این میان دلالی‌ها هم تمام نشدنی است و تفاوتی در این خصوص ایجاد نشده است. خرید آسان و مستقیم خودرو آن هم با قیمت پایین از درب کارخانه در ایران تبدیل به یک آرزو شده است و همچنان مسئولان هم نتوانستند چاره‌ای برای این کار پیدا کنند. مردم هم مجبور به رقابت با یکدیگر در بورس کالا شده‌اند. تنها می‌توان امیدوار به افزایش تیراژ خودرو بود تا شاید با افزایش عرضه‌ها در بورس قیمت‌ها تا حدودی متعادل شود.
