چندی پیش بود که برخلاف انتظارها، محمد شیاع السودانی، نخستوزیر عراق در بیانیه‌‌‌ای در مورد مسابقات جام ملت‌‌‌های خلیج (فارس) از عبارتی جعلی استفاده کرد. این در حالی است که از عراق به عنوان متحد ایران و از السودانی به عنوان چهره‌‌‌ای نزدیک به ایران انتظار نمی‌‌‌‌‌‌رفت چنین اظهارنظری داشته باشد. مساله‌ای که منجر به احضار سفیر عراق در تهران به وزارت خارجه شد و مراتب اعتراض و ناخشنودی ایران به وی ابلاغ شد.
دفتر اطلاع‌‌‌رسانی نخست‌‌‌وزیری عراق روز جمعه ۱۶ دی ماه در بیانیه‌‌‌ای رسمی بیان کرد: «السودانی آغاز جام قهرمانی (خلیج عربی) را در میان حضور سرشار مردم از ورزشگاه بین‌المللی بصره اعلام کرد.» پیش از این، مقتدی صدر، رهبر جریان صدر عراق هم در توییتی از این عبارت جعلی استفاده کرده بود. به گزارش شفقنا، ایران همواره مخالفت خود را با این عبارت اعلام کرده و اعتراض خود را از طریق مجامع بین‌المللی ابراز کرده و خواستار استفاده از عبارت «خلیج فارس» شده است.
سفیر عراق فراخوانده شد
روز گذشته حسین امیرعبداللهیان، وزیر امورخارجه گفت که سه روز پیش سفیر عراق در تهران به وزارت خارجه فراخوانده شده است.به گزارش «ایسنا»، حسین امیرعبداللهیان صبح روز چهارشنبه در حاشیه جلسه هیات دولت در پاسخ به سوالی در مورد اقدام برخی از مقامات عراقی از جمله نخستوزیر این کشور در ارتباط با استفاده از نامی مجعول به جای واژه خلیج فارس گفت: «سه روز پیش سفیر عراق را فراخواندیم و اعتراض خود را در این زمینه اعلام کردیم، روز سه‌‌‌شنبه نیز آقای نخستوزیر عراق در توییتی به نحوی مساله را جبران کرد.»
وی در گفتوگو با خانه ملت نیز تاکید کرد: «ما با وجود اینکه با عراق روابطی راهبردی، برادرانه و عمیق داریم اما نسبت به این موضوع به صراحت اعتراض خود را اعلام کردیم و سفیر عراق را به وزارت خارجه فرا خواندیم و حساسیت ملت بزرگ ایران را نسبت به به‌‌‌کارگیری واژه دقیق و کامل خلیج فارس به طرف عراقی منعکس کردیم.» همچنین پیش‌تر ناصر کنعانی، سخنگوی دستگاه دیپلماسی در پاسخ به سوالی درباره استفاده از یک نام مجعول به جای خلیج فارس توسط برخی از مقامات عراقی و در جریان برگزاری یک رویداد ورزشی در این کشور و پیگیری‌های وزارت امور خارجه ایران در این ارتباط اظهار کرد: «دستگاه دیپلماسی در این زمینه واکنش نشان داده حتی پیش از اینکه این موضوع در فضای رسانه‌‌‌ای ما در داخل مطرح شود، جمهوری اسلامی ایران و دستگاه دیپلماسی بلافاصله در این زمینه به صورت رسمی واکنش نشان داده است.»
کنعانی با تاکید بر اینکه خلیج فارس، خلیج فارس است و چیزی در این رابطه در قالب فوتبال یا اظهارات و اقدامات مسوولان دولت‌‌‌های خارجی یا غیر‌مسوولان، این واقعیت مسلم و غیرقابل انکار تاریخی را به هیچ عنوان تغییر نخواهد داد، خاطرنشان کرد: «بعد از مطلع شدن، اعتراض خود را رسما به دولت عراق در این رابطه ابلاغ کردیم و این موضوع را مورد تاکید و پیگیری قرار خواهیم داد.» کنعانی افزود: «چون این موضوع در قالب یک رخداد ورزشی رخ داده است، شاهد اقدام وزارت ورزش و اقدام فدراسیون فوتبال ایران نیز در این رابطه بودیم.»
عراق فاصله خود را با ایران حفظ می‌کند؟
همچنین علیرضا مجیدی، کارشناس مسائل عراق در گفت‌وگویی تاکید کرد که الان دولتی در عراق تشکیل شده که حداقل در کوتاه‌مدت بعید است دولتی تا این حد همسو با مقاومت تشکیل شود. با این حال این دولت هم به این نتیجه رسیده که در سیاست خارجی باید همان خط «حیاد» یا بی‌‌‌طرفی دولتی در کشمکش‌‌‌های سیاسی و بین‌المللی را دنبال کند. این کارشناس مسائل عراق در گفتوگو با پایگاه خبری-تحلیلی انتخاب در خصوص اینکه آیا تقویت رابطه عراق با جهان عرب برای ما به عنوان تهدید نیست، توضیح داد: «در عراق اصطلاحی وجود دارد به نام عمق عربی. تقویت عمق عربی جای ایران را تنگ نمی‌‌‌کند. چون عراق کشوری است که به لحاظ اجتماعی، فرهنگی و به لحاظ جغرافیایی پیوند عمیقی با ایران دارد.»
وی افزود: «ما در کشور ۳۰ میلیونی عراق نزدیک ۲ و نیم میلیون نفر جمعیتی داریم که یا در ایران زندگی کردند یا متولد شده‌‌‌اند؛ نزدیک به ۶۰ تا ۶۵درصد جمعیت کشور عراق با ایران هم مذهب هستند، عراق کشوری است که در ۱۸ سال گذشته، طول مرز مشترکش با ایران از امن‌‌‌ترین مرزهایش بوده است. به این معنا که طی ۱۸ سال اخیر هیچ‌کدام از مرزهایش با عربستان ،سوریه و ترکیه همواره امن نبوده ولی مرزش با ایران همواره امن بوده است. ما داریم از کشوری صحبت می‌‌‌کنیم که حجم مسافرت‌‌‌های طرفینشان سالانه بالغ بر ۳ میلیون نفر است. بنابراین اینها پیوندهایی است که به این راحتی نمی‌توان نادیده گرفت، جدا از بحث‌های تاریخی و امنیتی که داریم این یک پیوند اجتماعی بسیار عمیق است.»مجیدی ادامه داد: «نکته‌‌‌ای که وجود دارد این است که بغداد در کنار این مسائل، آن عمق عربی قدرت بازیگری را هم در عرصه اقتصاد و هم در سیاست به او می‌دهد، آن هم بدون اینکه جای ایران تنگ شود. این عمق عربی توان عراق را هم بیشتر می‌کند تا در جایی که ایران نیاز دارد، مثل قضیه بهبود روابط با کشورهای عربی، بتواند کمک کار ما شود.»
بی‌‌‌طرفی تثبیت شده
مجیدی در پاسخ به پرسشی مبنی بر فاصله‌گیری عراق از ایران، گفت: «یک نگاه این است که عراق را به عنوان یکی از اجزای محور مقاومت، تابع ایران تعریف کنیم و یک نگاه دیگر این است که می‌‌‌گوید عراق نسبت به محورهای اصلی در منطقه، در عین اینکه با همه همسایگانش روابط حسنه داشته، بی‌‌‌طرف باشد. نگاه اول حد فاصل سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۴ دنبال شده است و نگاه دوم هم از سال ۲۰۱۶ در بغداد دنبال شده و تقریبا موضوعی تثبیت شده است که به علل متعددی نمی‌توان این نقش را تغییر داد. مبنای دیپلماسی بغداد آن چیزی است که عنوانش را به عربی «حیاد» می‌‌‌گویند. این مهم تثبیت شده و سیاست جاری بغداد است و از نیمه دولت آقای عبادی تاکنون همین خط را دنبال کرده‌‌‌اند.»
عضو اندیشکده جریان با تاکید بر اینکه برای جمهوری اسلامی، متناسب با منافع ملی ایران، دنبال کردن خط دوم بهتر است، گفت: «علت این است که فرصت‌‌‌های بیشتری برای تامین منافع ملی در سطح منطقه ایجاد می‌کند، چون از مزایای خط دوم یعنی حیاد این است که عراق می‌تواند یک پل و دروازه ارتباطی مناسب برای کاهش تنش میان ایران و کشورهای عربی باشد. حتی در میان‌مدت می‌تواند مولد سطحی از همگرایی و همکاری بین ایران و جهان عرب باشد. به بیانی ساده‌‌‌تر ما با این سوال مواجه هستیم که عراقی که تابع ما باشد می‌تواند منافع ملی ما را تامین کند یا عراقی که پیشران بهبود رابطه ایران با جهان عرب باشد؟ در پاسخ باید گفت که قطعا حالت دوم بهتر می‌تواند تامین کند اما بغداد در صورتی می‌تواند این نقش را ایفا کند که مبنای سیاست خارجی‌‌‌اش در بی‌‌‌طرفی باشد.»
مجیدی در پایان با بیان اینکه عراقی که به عمق عربی ارتباط بیشتر و عمیق‌‌‌تری داشته باشد، می‌تواند برای جمهوری اسلامی هم منافع بیشتری ایجاد کند، تاکید کرد: «الان دولتی در عراق تشکیل شده که حداقل در کوتاه‌مدت بعید است دیگر دولتی تا این حد همسو با مقاومت تشکیل شود. با این حال این دولت هم به این نتیجه رسیده که در سیاست خارجی باید همان خط «حیاد» را دنبال کند. این نشان می‌دهد که ما باید بپذیریم که این موضوع در عراق تثبیت شده و هیچ وقت توقع تعریف عراق در حد یک عضو محور مقاومت را انتظار نداشته باشیم. این واقعیت را باید بپذیریم که عراق جدید عراقی است که با کشورهای عربی رابطه خوبی دارد.»
