درحالیکه برخی معتقدند تا به امروز انتخابات اتاق بازرگانی، انتخابات سالمی بوده و نقدی بر آن نیست، برخی دیگر نظری متفاوت داشته و میگویند که باتوجه به اینکه نظارت بر انتخابات اتاق بازرگانی از درون سازمان صورتمیگیرد، این انتخابات نمیتواند سالم باشد. به عقیده آنها در هیچجای دنیا، نظارت از درون سازمان انجام نمیشود و نظارت درون سازمانی، باعث افزایش شائبهها خواهد شد. این افراد معتقدند هیاتنمایندگان و شورایعالی نظارت در این سالها کوتاهی کردهاند و انتخابات بهدرستی انجام نشدهاست، اما عدهای دیگر میگویند اینطور نیست و انتخابات بازرگانی همواره انتخابات شفافی بوده و تنها باید شرایط را طوری مهیا کرد که مشارکتکنندگان بیشتری را در انتخابات شاهد باشیم.
از زمانیکه بحث اصلاح قانون اتاق مطرح شد، شایعههایی نیز مبنیبر برگزاری انتخابات اتاق بازرگانی با تاخیر، عنوان میشد، اما رئیس اتاق بازرگانی ایران، این شایعه را رد کرد و گفت: ما بهشدت با این موضوع مخالفت کردیم. انتخابات اتاق بازرگانی شهرستانها بهطور معمول و در ادوار گذشته در اسفند ماه برگزار شده و بعد از برگزاری این انتخابات هم تکلیف کرسیهای هیاترئیسه اتاق ایران در بهار مشخص میشود، با اینوجود برخی از فعالان اقتصادی در اتاق معتقدند با وجود اینکه بخشخصوصی قبول نکرده کارزار انتخاباتی امسال بهتعویق بیفتد، اما ممکن است انتخابات اتاق با آییننامه یا تفاهمنامه جدید برگزار شود.
باتوجه به اینکه اتاق بازرگانی میتواند نقش مهمی در توسعه اقتصادی داشته باشد، سلامت انتخابات این نهاد، از موضوعاتی است که باید موردتوجه قرار بگیرد، چراکه ارائه تصمیمات در کمیسیونهای تخصصی به قوای سهگانه در جهت حمایت بخشخصوصی بهدنبال راهحلجویی مشکلات فرا راه توسعه اقتصاد کشور و اثرگذاری در مصوبات قانونی مطرح در دولت و مجلس، تعامل با سازمانهای مرتبط با استاندارد کالاها و خدمات و... از وظایف این نهاد بوده و این وظایف باید به نحواحسن انجام شوند تا فعالان اقتصادی بدون مشکل به ادامه فعالیت اقتصادی خود ادامه دهند. اگر اعضای اتاق بازرگانی بهدرستی تعیین نشوند، مسیر توسعهتجارت و اقتصاد نیز ممکن است مسدود شود، بنابراین انتخابات باید سالم باشد، اما این انتخابات سالم چه ویژگیهایی دارد؟ «دنیایاقتصاد» در ادامه به گفتوگو با برخی اعضای فعلی و پیشین اتاق بازرگانی پرداخته تا پاسخ این سوالات را جویا شود.
حسن فروزانفرد، در گفتوگو با خبرنگار «دنیایاقتصاد» در پاسخ به این سوال که انتخابات سالم، چه انتخاباتی است، گفت: انتخابات سالم را میتوان انتخاباتی نامید که روح قوانین در آنها بهدرستی دیده شود؛ در واقع زمانیکه قوانین بهطور دقیق و کامل اجرا شود، میتوانیم بگوییم که یک انتخابات، انتخابات سالمی است. انتخاباتی که قوانین را نقض کند نیز انتخابات سالمی نخواهد بود. گاهی مجریان و ناظران رفتارهایی دارند و این رفتارها سلامت انتخابات را تهدید میکند.
او در پاسخ به این سوال که آیا در ادوار گذشته، انتخابات اتاق بازرگانی بهصورت سالم برگزار شد یا خیر، گفت: این مساله اتاق به اتاق متفاوت است؛ درست است که انتخابات اتاق بازرگانی بهصورت کل یک انتخابات است، اما کیفیت آن در اتاقهای مختلف، متفاوت بودهاست، در واقع مکانیزم انتخابات کلی است؛ اما اجرا خیر. در برخی اتاقها نمونههایی از نقض مقررات دیده شد و در برخی اتاقها نیز انتخابات بهصورت کاملا سالم برگزار شد.
فروزانفرد گفت: یکی از راههای کاهش تخلفات در انتخابات، مشارکت هرچه بیشتر افراد است. اگر بتوانیم افراد زیادی را در انتخابات جذب کنیم و مشارکت فعالان اقتصادی در انتخابات اتاق بازرگانی را افزایش دهیم، سلامت انتخابات قطعا افزایش خواهد یافت و زمینه سوءاستفاده برخی افزاد کم میشود.
محمدحسن دیدهور، عضو هیاتنمایندگان اتاق بازرگانی ایران نیز در اینباره میگوید: انتخابات سالم انتخاباتی است که به دور از هرگونه باندبازی برگزار شود و متولیان امر یعنی افرادی که کارت بازرگانی دارند، در آن انتخاب شوند و حضور پررنگی داشته باشند.
او گفت: اینکه بخواهیم با لابیگری و... کاری کنیم که عدهای انتخاب شوند، هیچگونه ارزشی ندارد و مشروعیت اتاق بازرگانی و انتخابات را هم زیر سوال خواهد برد. شرایط باید به شکلی باشد که افراد بدون لابیگری و براساس شناختی دیگران از سوابق آنها و... دارند، در انتخابات رای بیاورند. هیچکس نباید در انتخابات بهنحوی دخیل شود که شبههای برای سایرین بهوجودآید یا افراد نباید با سوءاستفاده از تشکیلات سازمانی و... خود رای بیاورند. در دوره قبلی انتخابات در این زمینه خوب عمل شد و شاهد انتخاباتی سالم بودیم.
دیدهور توضیح داد: البته عدهای که برنده نشدند، انتقاداتی به انتخابات واردکردند، اما هیچیک از آن انتقادات وارد نبود و شوراینظارت نیز به بهترین نحو بر انتخابات نظارت داشت و این انتقادات تنها به این دلیل بود که برخی نتوانستند رای بیاورند.
حسین معروف نیز در اینباره گفت: در انتخابات اتاق بازرگانی باید دید که آییننامهای که قرار است اصلاح شود، چه سرنوشتی خواهد داشت و چطور اجرا خواهد شد. آییننامه فعلی، آییننامه سالمی نیست. در دورههای قبل انتخابات مشکلات زیادی داشت و شورایعالی نظارت نیز در وظایف خود کوتاهی کرد.
او گفت: همواره در بحث نظارت، نظارت بر انتخابات، با خود اتاق بازرگانی بودهاست، اما هیچگاه و در هیچجای دنیا، نظارت درون سازمانی نیست. نظارت باید از بیرون سازمان انجام شود تا هیچ شبههای بر آن وارد نباشد. نظارت از درون اصلا معنا ندارد؛ وقتی نظارت درون اتاق باشد، ایرادات دیده نخواهد شد و اجازه اصلاحات نمیدهند.
معروف ادامه داد: شورایعالی نظارت تا به امروز بهطور دقیق به وظایف نظارتی خود عمل نکرده و در این راستا کوتاهی کردهاست. اگر این شورا درست به وظایف خود عمل میکرد، انتخابات میتوانست موثرتر و سالمتر برگزار شود.
او گفت: انتخابات سالم باید سیستم نظارتی داشته باشد که بیطرف است. ناظر انتخابات نباید هیچ ارتباطی با اعضای دخیل در انتخابات داشته باشد. هیاتی که در حالحاضر معرفی شده، با اعضای اتاق رابطه دارد. همه این افراد از اتاق بازرگانی حقوق میگیرند و نظارت نباید توسط این افراد انجام شود، ضمن اینکه برگزارکننده انتخابات نیز خود رئیس اتاق بازرگانی است.
معروف گفت: چنین چیدمانی هیچ توجیهی ندارد و باید در این روند، اصلاحاتی صورت گیرد. انتخابات ایراداتی دارد و نظارت آن سببشده تا از همان ابتدای امر، از عدالت خارج شود.
او افزود: رئیس اتاق بازرگانی اگر مدیون اعضا باشد، اجاره نمیدهد که انتخاب آنها زیر سوال برود و کسی بتواند به انتخابات انتقادی وارد کند. بهنظر من برخی اجازه ندادند که در ۴سال گذشته، رسیدگی درستی بر انتخابات اتاق بازرگانی داشته باشیم. شورایعالی نظارت باید سالی دوبار جلسه تشکیل دهد؛ اما متاسفانه در ۴سال اخیر مجموعا سه جلسه هم تشکیل نداده است. از این سه جلسه نیز یکی، دو هفته پیش بود که آنهم در رابطه با آییننامه بوده و هیچ حاصلی هم نداشته است.
معروف گفت: ما از شورایعالی نظارت، نظارت درستی ندیدیم و این سببشده انتخابات شبههدار باشد. امیدواریم از این به بعد تغییراتی انجام شود و شاهد اتفاقات خوبی در این زمینه باشیم.
سیدحمید حسینی نیز انتخابات سالم را انتخاباتی دانست که فعالان اقتصادی رای بدهند و شاهد عدهای نباشیم که بدون هیچ سابقه اقتصادی رای میدهند.
او گفت: در سالهای اخیر آییننامه برخلاف قانون بوده و نظارت درستی نیز بر انتخابات اتاق بازرگانی انجام نشدهاست، در نتیجه شاهد بودیم که انتخابات شائبههایی داشت. ما امید داریم که در آییننامه جدید هم رای دهندگان و هم افرادی که به آنها رای داده میشود، اصلاحاتی داشته باشند. او گفت: نظارتی که از درون سازمان انجام شود اصلا معنا ندارد و این رویه باید هرچه سریعتر اصلاح شود. اعضای اتاق بازرگانی به نسبت سابق افزایش داشته است. باید طوری اقدام کنیم که هفت تا هشتهزار نفر را در انتخابات پیشرو شاهد باشیم و این امر اتفاق نمیافتد مگر در شرایطی که انتخابات شفاف برگزار شود.