خبرگزاری مهر-گروه سیاست: اواخر هفته گذشته محمد باقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی برای حضور در سیزدهمین مجمع عمومی سازمان مجالس آسیایی به ترکیه سفر کرده بود. وی در حاشیه این اجلاس، دیدارهای دو جانبه و ۳ جانبه‌ای با مقامات ترکیه و آذربایجان داشته است. او در این دیدارها در خصوص موضوع قفقاز و مسائل پیش آمده در قره باغ و نیز برخی تمایلات جهت تغییر مرزهای منطقه و شکل‌گیری کریدور زنگزور به گفتگو پرداخته است.
در این خصوص رئیس مجلس با تأکید قاطع بر اینکه جمهوری اسلامی ایران به هیچ عنوان تغییر در مرزهای منطقه را نمی‌پذیرد، اظهار داشته است که سوء‌تفاهم‌هایی با جمهوری آذربایجان پیش آمده بود که این مسائل برطرف شده است. ضمن آنکه در آینده سفری به باکو خواهد داشت.
قطعاً این نشست‌ها و مذاکرات با کشورهای همسایه، می‌تواند موجب همگرایی بیشتر، کاهش تنش‌ها و افزایش سطح همکاری‌های منطقه‌ای شود. موضوعی که در شرایط تداوم تحریم‌های غرب، سبب بازماندن پنجره‌های تعامل ایران با دیگر کشورها و کاهش فشارها، خواهد شد. بخصوص آنکه برخی کشورها و دولت‌ها در منطقه راهبردی قفقاز به دنبال کاهش اقتدار ژئوپولیتیکی ایران هستند.
اما واقعیت میدانی آن است که از حدود دو سال پیش به صورت آشکار، شاهد حضور و دست‌اندازی‌های رژیم صهیونیستی و نیز آمریکایی‌ها و انگلیسی‌ها در منطقه قفقاز هستیم. ترکیه و آذربایجان نیز با همپوشانی منافع خود با دولت‌های فرا منطقه‌ای به دنبال شکل‌گیری دالان تورانی ناتو هستند.
در سال ۱۳۹۹ طی جنگ قره‌باغ، مناطق اشغالی آذربایجان، از دست ارمنستان آزاد شد. اما بعد از آن سیاست دفاعی باکو با هدف آزادسازی مناطق اشغالی کشورش، به راهبرد تهاجمی و تجاوزکارانه تبدیل شده است. آنان به به دنبال اشغال بخش‌هایی از سرزمین ارمنستان هستند.
باکو می‌خواهد به زور بخش‌هایی از استان سیونیک ارمنستان را در جوار مرز ایران و رود ارس تصرف کند. در این صورت با اتصال به نخجوان مستقیماً به ترکیه دست خواهند یافت و کریدور ترانزیتی شمال جنوب ایران به روسیه را به چالش خواهد کشید.
اعتراف علی‌اف به زیاده خواهی
رئیس‌جمهور آذربایجان نیز به تازه‌گی اعتراف کرده است که در ماجرای کریدور زنگزور خواسته‌ای بیشتر از آنچه در توافقنامه سه‌جانبه مسکو ذکر شده است، دارد.
الهام علی‌اف رئیس جمهور آذربایجان در مصاحبه با رسانه‌های این کشور در خصوص اصرار خود برای ایجاد کریدور زنگزور با اشاره به اینکه این پروژه در بیانیه سه‌جانبه ۱۹ آبان ۲۰۲۰ منعکس شده است، گفته است: درست است که در آنجا کلمه «کریدور زنگزور» وجود ندارد، اما در آن بیانیه به‌صراحت اعلام شده است که باید بین مناطق غربی آذربایجان و جمهوری خودمختار نخجوان ارتباط حمل‌ونقلی وجود داشته باشد و ارمنستان آن را فراهم کند. بعد از آن من شخصاً اصطلاح «دالان زنگزور» را وارد دایرة المعارف ژئوپولیتیک کردم!
واضح است کشور آذربایجان به هیچ عنوان همتراز و هم‌وزن ایران نیست. تهران سیاست‌های راهبردی بزرگترین قدرت جهان را در منطقه غرب آسیا به چالش کشیده و ناکام گذاشته است. کشورمان مصافی تمام عیار و موفق با آمریکایی‌ها دارد؛ لذا باکو نباید دچار خطای محاسبه شود و با پشتوانه برخی حمایت‌های دولت‌های منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای، از صبر استراتژیک ایران قدرتمند، سو استفاده کند. قطعاً در آینده نه چندان دور و با اقدامات قاطع ایران، خیالات علی‌اف از سرش خواهد پرید و آتش سیاست‌های غلط او دامان خودش را خواهد گرفت.
حضور خطرناک صهیونیست‌ها در آذربایجان
شعیب بهمن کارشناس مسائل روسیه و اوراسیا در گفتگو با خبرنگار مهر، در این خصوص گفت: در حال حاضر شاهد حضور داعشی‌ها، تکفیری‌ها، و صهیونیست‌ها، تجزیه‌طلبان پان‌ترک، انگلیسی‌ها و نیروهای ناتو در آذربایجان هستیم.
وی با بیان مطلب فوق و پیش‌بینی تحقق آن از دو سال پیش تاکنون، افزود: این گروه‌ها علیه امنیت ملی ایران فعالیت کرده و خواهند کرد. در گذشته تأثیرات مخرب امنیتی آنها را در داخل مشاهده کردیم. این موضوع در آینده افزایش خواهد یافت لذا لازم است، ایران قاطعانه برخورد کند.
این کارشناس مسائل بین‌الملل تأکید کرد: در ایران کسی خواهان جنگ و تحرکات نظامی نیست؛ اما باید اقدامات و راهکارهای متعددی را با هزینه‌های کمتر اجرا کرد و تهدیدات را به داخل خاک خودشان برگرداند.
وی افزود: باید با بخشی از خاک جهان اسلامی که پایگاه صهیونیست‌ها شود، برخوردهای جدی و قاطع صورت گیرد. پیام‌های هشدار آمیزی به آنها بدهیم. ضمن آنکه لازم است از برخی سیاست‌های مماشات‌آمیز پرهیز کنیم زیرا موجب افزایش نفوذ صهیونیست‌ها در آنجا و افزایش اقدامات خرابکارانه علیه کشورمان می‌شود.
بهمن با اشاره به زمان‌بر بودن حل مشکلات سیاسی خاطر نشان ساخت: مشکلات باید به‌صورت ریشه‌ای و عمیق برطرف شود. شاید برای رفع هر مشکل نیاز به صدها ساعت جلسه است.
الهام علی‌اف در حد کشور بزرگ ایران نیست
این کارشناس مسائل روسیه و اوراسیا اظهار داشت: «الهام علی‌اف» و ظرفیت‌های جمهوری آذربایجان، در حد کشور بزرگ و قدرتمندی مانند ایران نیست. آنها اساساً چنین ظرفیتی را ندارد که بتوانند وارد فضای تنش با ایران شوند. اما در واقع بازیگران پشت صحنه‌ای هستند که هدایت و مدیریت را در آن کشور برعهده دارند. متأسفانه برخی نهادهای تصمیم‌گیر داخلی حاضر به پذیرش جدی این موضوع نیستند.
وی افزود: در واقع این رژیم صهیونیستی، ترکیه آمریکا و انگلیس است که در موضوع آذربایجان تصمیم‌گیری می‌کنند. الهام علی‌اف تحت نفوذ آنها قرار گرفته و عمل می‌کند. در نتیجه اساساً جمهوری آذربایجان یک بازیگر مستقل نیست که بخواهد خود مستقلاً، وارد تنش با ایران شود.
بهمن در ادامه بیان کرد: در واقع رژیم صهیونیستی همان راهبردی را که ما در برابر آنان و در جوار مرزهای سرزمین‌های اشغالی انجام داده‌ایم را می‌خواهد، در کنار مرزهای ما در آذربایجان صورت دهد. لازم است این تهدید را بخوبی درک کرد.
خطر محور پان ترکی و ناتویی علیه کشور
این کارشناس مسائل بین‌الملل اظهار داشت: نباید میان ارمنستان و آذربایجان یک کشور را انتخاب کنیم، بلکه لازم است سیاست قفقازی‌مان، متناسب امنیت و منافع ملی کشور باشد؛ وقتی برخی کشورها تلاش می‌کنند یک محور پان ترکی و ناتویی را علیه کشور ما شکل بدهند، قاعدتاً ما هم باید مدیریت منسجم خود را در منطقه داشته باشیم.
وی افزود: به دلیل تهدیدات و منافعی مشترکی که میان ما و ارمنستان وجود دارد، می‌تواند منجر به یک همکار جدی در منطقه قفقاز شود.
لزوم هشیاری و تشدید اقدامات تهران
مقامات کشورمان بارها پیام‌های قاطع خود را در خصوص عدم تحمل هرگونه تغییر در مرزهای رسمی منطقه، اظهار داشته‌اند. برگزاری مانورهای نظامی متعدد در جوار خاک آذربایجان هم بخشی از پیام‌های ایران برای در هم شکستن خطای محاسبات مسئولین باکو بوده است.
در این خصوص حتی برخی تسهیلات ترانزیتی کشورمان برای دسترسی جمهوری آذربایجان و نخجوان مورد بازبینی واقع شده است. بی‌تردید، این پیام‌ها می‌تواند موجب تغییر در سیاست‌های اعمالی باکو شود، اما باید همچنان با درایت و هوشیاری تحولات را ارزیابی کرد.
در واقع باکو هم راه‌های ارتباطی مندرج در توافق نامه سه جانبه با ارمنستان و روسیه را می‌خواهد و هم به دنبال آن است که زمین‌های عبوری این کریدور، در خاک ارمنستان را هم برای همیشه متعلق به خود کند. این موضوع کریدور شمال جنوب ایران را نابود خواهد کرد. برای همین است که ایران با هرگونه تغییر در مرزهای منطقه بشدت مخالف است.
بدین ترتیب لازم است با هوشیاری کامل همه تحولات منطقه توسط نهادهای امنیتی، اطلاعاتی و سیاسی مورد رصد واقع شود. صرف برخی نشست‌ها و وعده‌های داده شده، البته در جایگاه خود لازم است اما کافی نخواهد بود.
قطعاً برخی تسامح‌ها و ساده انگاری‌ها و فرصت سوزی‌هایی که در دهه ۷۰ خورشیدی در مورد اهداف دولت آذربایجان، صورت گرفته است، نباید تکرار شود. از این رو ضرورت دارد مقامات کشورمان با درایت و ذکاوت حضور نیروهای داعش و رژیم صهیونیستی در آذربایجان را دقیقاً رصد کنند. ارائه واکنش‌های سخت مناسب به باکو در کنار افزایش گفتگوها و نیز کسب برتری در فضای نرم رسانه‌ها، حباب رویاهای غیر واقع‌بینانه دولت باکو را از بین خواهد برد.
