به‌گزارش خبرگز به نقل از روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، سید ایرج بهشتی مجری طرح ۲۶ دی ۱۴۰۱ با اعلام این خبر گفت: مجموعه تاریخی‌فرهنگی نیاوران شامل باغی وسیع و بناهای سلطنتی متعلق به دوره قاجار و پهلوی دوم بوده که هم اکنون به عنوان موزه، محل نمایش اشیا و آثار تاریخی و هنری است و بناهایی چون کاخ صاحبقرانیه، کاخ کوشک احمد شاهی، کاخ نیاوران، کتابخانه اختصاصی و موزه جهان‌نما را در خود جای داده است.
وی تصریح‌کرد: کوشک احمدشاهی فاقد کتیبه یا نشان تاریخ‌دار است و طبق شواهد این بنا در زمان احمدشاه قاجار بنا شده که از ویژگی‌های عمده آن تزئینات و نمای آجری به کار رفته در سرتاسر نمای بیرونی این بنا است.
بهشتی افزود: آجرها از نوع منقوش قالبی با طرح‌های متنوع به رنگ نخودی است، در این بنا با عمر تقریبی ۱۱۰ سال نشانی از دوره قاجار در خصوص کاربرد و یا مستندی نوشتاری از آن در دست نیست و طی مطالعات صورت گرفته معلوم شد معمار و طراح آن علی محمد صانعی است.
وی با اشاره به اینکه کاخ کوشک احمد شاهی در اواخر قاجار به عنوان استراحتگاه خصوصی احمد شاه ساخته شده است، اظهار کرد: این بنا در دوه پهلوی دوم، پس از مرمت و بازسازی و تغییر دکوراسیون توسط طراحان فرانسوی به عنوان مکانی مستقل برای کار و زندگی در اختیار فرزند ارشد او رضا پهلوی قرار گرفت و بعد از انقلاب اسلامی نیز مرمت و حفاظت آن ادامه پیدا کرد و امروزه به صورت موزه مورد بازدید است.
این پژوهشگر اظهار کرد: در کاخ کوشک احمدشاهی اشیا و لوازم شخصی مربوط به رضا پهلوی و در طبقه همکف آن در ضلع غربی ساختمان دو اتاق که با یک ویترین شیشه‌ای از هم تفکیک شده‌اند، قرار دارد و سه ویترین شیشه‌ای و بزرگ که این دو اتاق را از هم تفکیک می‌کند، حاوی ۱۰۶ قطعه سنگ قیمتی و نیمه قیمتی راف و تراش خورده همراه با تعدادی فسیل است.
مجری طرح مطالعه، شناسایی و تهیه برگه هویتی سنگ‌های موجود در کاخ کوشک (نیاوران) گفت: مطالعه، دسته‌بندی و شناسایی نمونه‌های سنگ و فسیل موجود در این ویترین‌های شیشه‌ای هدف اصلی این طرح است.
وی افزود: سنگ‌های مورد مطالعه به صورت راف و از خانواده کوارتز با رنگ‌های مختلف، کانی‌های معدنی مانند پیریت، کالکوپیریت، استیبنیت، گوگرد و سنگ‌های قیمتی مانند بریل و انواع مختلف فسیل ماهی، آمونیت، تریلوبیت و فسیل‌های عهد حاضر مانند مرجان و ماهی است.
بهشتی تصریح کرد: سه نمونه شاخص در این ویترین‌ها، نمونه نخست الماس راف همراه با سنگ میزبان کیمبرلیتی که احتمالاً مربوط به معادن آفریقای جنوبی است، نمونه دوم شهاب سنگی تکتیتی که از ماه آورده شده و توسط نیکسون رئیس جمهوری وقت آمریکا هدیه داده شده و نمونه سوم نیز چندین نمونه راف و زیبای فیروزه مربوط به معدن فیروزه نیشابور است.
این پژوهشگر در پایان خاطرنشان کرد: نبود اطلاعات تاریخی در مورد نحوه جمع‌آوری، خرید یا اینکه چه شخص یا اشخاصی این نمونه‌های کلکسیونی را هدیه داده‌اند نکته منفی در این طرح بود.
