به گزارش اقتصادنیوز، در روستای تگ ارمنستان، قطار وسایل نقلیه مسیر کوهستانی به یک گذرگاه مرزی را مسدود کرده‌اند، جایی که یک مناقشه مرموز دیپلماتیک باعث ترافیک و توقف ترددها شده است. این ورودی تنها جاده‌ای است که منطقه جدا شده از اکثریت ارمنی قره‌باغ کوهستانی در آذربایجان را از طریق ارمنستان به جهان خارج متصل می کند.
به نوشته سی‌ان‌ان، یک سرباز ارمنی مسئولیت اولین ایست بازرسی را بر عهده دارد و در ادامه سنگرهایی توسط نیروهای حافظ صلح روسیه ایجاد شده است. گروهی از فعالان خودخوانده آذربایجانی در میان موانع قرار گرفته‌اند که تابلوهایی را حمل می‌کنند که در آن «اقدام‌های ضدزیست‌محیطی» را محکوم می‌کنند و تقریباً از تردد در این معبر جلوگیری می‌کنند.
شعله ور شدن آتش جنگ در قره باغ /خطر بروز یک بحران انسانی
این جاده که به عنوان کریدور لاچین شناخته می‌شود، محور یک توافق آتش‌بس است که به جنگ 2020 بین ارمنستان و آذربایجان پایان داد و عبور امن برای ارمنی‌ها و همچنین عرضه مداوم کالا به سرزمینی را که ارمنی‌ها به آن آرتساخ می‌گویند، تضمین می‌کند.
اما در 12 دسامبر، گروهی از آذربایجانی‌ها تحصن شبانه‌روزی را در آن‌جا آغاز کردند و بین نیروهای روسی که وظیفه داشتند این دو رقیب قومی را از هم جدا کنند، بست نشسته‌اند. تظاهرکنندگان مدعی هستند که دولت خودخوانده قره‌باغ کوهستانی در حال انجام عملیات استخراج غیرقانونی معدن با کمک روسیه است.
اما مقامات ارمنستان و قره‌باغ، آذربایجان را به محاصره از طریق تظاهرکنندگان متهم می‌کنند. تعدادی از دیپلمات‌های غربی - از جمله دیپلمات‌های آمریکایی - از آذربایجان خواسته‌اند که بستن کریدور لاچین را لغو کند، ولی جمهوری آذربایجان این ادعا را رد کرده است.
به گفته نیکول پاشینیان، نخست وزیر ارمنستان، حدود 120000 نفر در قره باغ کوهستانی به دلیل تظاهرات‌هایی که در فاصله چند قدمی مواضع نظامی آذربایجان است، گرفتار شده‌اند. به گفته تحلیلگران، این وضعیتی است که تهدیدی برای شعله ور شدن مجدد درگیری بین ارمنستان و آذربایجان است و این منطقه را وارد یک بحران انسانی کرده است که در آن کمبود غذا، دارو و انرژی در حال تبدیل شدن به بحرانی است.
با این حال، نیروهای حافظ صلح روسیه تاکنون ناتوان به نظر می‌رسند تا آن را متوقف کنند. درنیک دانیلیان، 21 ساله، به سی‌ان‌ان گفته که او سعی داشته در 26 دسامبر از ارمنستان وارد کریدور لاچین به طول بیش از 3 مایل شود تا اسباب‌بازی ها را به قره‌باغ کوهستانی حمل کند تا به کودکان در جشن سال نو کمک کند، اما: «یک فرمانده نیروهای حافظ صلح روسیه گفت که حق استفاده از زور علیه معترضان را ندارد و حق ندارد جاده را پاک کند. فرمانده به من گفت فقط رئیس جمهور روسیه (ولادیمیر پوتین) می تواند به ما حق پاکسازی جاده را بدهد».
ویدئوهایی که سی ان ان از تلاش برای قطع محاصره از داخل قره باغ کوهستانی به دست آورده نیز نشان می دهد که صلح‌بانان روسی درخواست های خود برای پاکسازی جاده را رد می کنند. با این حال، وزارت خارجه روسیه به درخواست سی‌ان‌ان برای اظهارنظر درباره وضعیت کریدور لاچین پاسخی نداده است.
ارمنستان و آذربایجان ده ها سال است که بر سر قره باغ کوهستانی با هم درگیر هستند.این قلمرو محصور در خشکی در جنوب قفقاز، در سطح بین المللی به عنوان بخشی از آذربایجان شناخته می‌شود و در عین حال جمعیت زیادی ارمنی را در خود جای داده است. مسکو که از لحاظ تاریخی متحد امنیتی ارمنستان است، از زمان میانجی‌گری توافقنامه آتش‌بس سه جانبه 2020، نیروهای حافظ صلح را در این منطقه مستقر کرده است.
در داخل قره‌باغ کوهستانی، حتی با وجود کمبود شدید ملزومات اولیه، روحیه سرکشی مبارزه زبانه می‌کشد. مردم محلی و مقامات می‌گویند میوه و سبزیجات تازه اولین چیزهایی بودند که غیب شدند. عکس‌ها و ویدیوهایی که هفته گذشته در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد، ردیف‌هایی از قفسه‌های خالی سوپرمارکت‌ها را نشان می‌دهد. محلی‌ها می‌گویند شیر خشک هم در هیچ کجا یافت نمی‌شود. به نظر می رسد این منطقه با کمبود شدید پوشک هم مواجه است. یک زن به سی‌ان ان گفت که خواهرش که یک مادر جوان با یک نوزاد شیرخوار است، چندین بار در شب بیدار می‌شود تا بتواند نوزادش را به حمام ببرد، زیرا او پوشک نداشت.
از زمان آغاز محاصره، بیمارستان‌ها مجبور شده‌اند با کمبود دارو کنار بیایند، تا در نهایت کمیته بین‌المللی صلیب سرخ 10 تن دارو، شیر خشک نوزاد و غذا را برای مراکز بهداشتی ارسال کند. ویدئوی منتشر شده در رسانه‌های اجتماعی جمعیت آذربایجانی را نشان می‌دهد که راه را برای خودروهای کمیته بین‌المللی صلیب سرخ و همچنین نیروهای حافظ صلح روسیه که بنا بر گزارش‌ها برخی از تجهیزات بشردوستانه را همراه دارند، باز کرده‌اند. سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری آذربایجان در توییتر با انتشار ویدئوی عبور کامیون‌های کمیته بین‌المللی صلیب سرخ و آمبولانس ادعای محاصره را «اخبار جعلی» خواند.
این هفته، مقامات قره‌باغ کوهستانی یک سیستم جیره بندی متشکل از پنج ماده غذایی به کار گرفتند: گندم سیاه، برنج، شکر، ماکارونی و روغن پخت و پز.
اکنون، موز یا پرتقال یک رویاست. نونا پوگوسیان، هماهنگ‌کننده برنامه دانشگاه آمریکایی ارمنستان در بزرگت‌رین شهر این ایالت، استپاانکرت گفت: «سیب زمینی یک کالای لوکس است. هر روز صبح با بچه‌های 8 ساله‌ام بیرون می‌روم تا در سوپرمارکت‌ها به دنبال غذا بگردم و آن‌ها می‌پرسند میوه‌ها و سبزیجات کجا رفته‌اند».
سیرانوش سرکیسیان، روزنامه نگار در قره باغ، به سی‌ان‌ان گفت: «شمع‌هایی که معمولاً به مناسبت کریسمس روشن می‌شوند نیز در هیچ کجا یافت نمی‌شوند. در کلیسا می‌توانی در چشم‌های مردم ببینی، آن‌ها بسیار غمگین، اما مصمم هستند. مردم تمام تلاش خود را می‌کنند تا حداقل کمی حال‌وهوای کریسمس ایجاد کنند. آن‌چه مردم در خانه‌های خود دارند، با یکدیگر به اشتراک می‌گذارند. این روزها نوری در تاریکی است».
روز چهارشنبه، گروه حقوق بشری عفو بین‌الملل از آذربایجان خواست به «محاصره» کریدور لاچین، که باعث شده دسترسی ساکنان قره‌باغ کوهستانی به کالاها و خدمات ضروری قطع شود، پایان دهد. به گفته این گروه، آزادی رفت و آمد و حمایت از حقوق اقتصادی و اجتماعی برای افراد آسیب دیده باید تضمین شود.
این منطقه با درگیری غریبه نیست. نبردها ابتدا در اواخر حکومت شوروی آغاز شد و نیروهای ارمنی در اوایل دهه 1990 کنترل مناطق وسیعی را به دست گرفتند. اما در سال 2020، آذربایجان با حمایت ترکیه کنترل بخش‌های زیادی از این مناطق را در طی یک جنگ شش هفته‌ای به دست آورد که جان هزاران نفر را گرفت.
قلمرو جدایی‌طلبان با شهر اصلی استپانکرت و چند شهر اطراف آن هنوز باقی مانده‌اند و جمعیتی بالغ بر 120000 نفر هنوز از تلفات یک درگیری خونین مشابه 2020 رنج می‌برند. آذربایجان مدت‌هاست که ادعا می‌کند این سرزمین را تصرف خواهد کرد که به دلیل میراث ارمنی چند صد ساله‌اش برای ارمنی‌ها نماد غرور ملی است.
به گفته توماس دی وال، یکی از همکاران ارشد موسسه کارنگی و متخصص در اروپای شرقی و کشورهای قفقاز «در حال حاضر آذربایجانی‌ها در منطقه مسلط هستند و این ارمنی‌ها هستند که رنج می‌برند. اما در گذشته برعکس بوده است. این یک درگیری سیاه و سفید نیست. هر دو طرف متجاوز بوده اند. در حال حاضر، مطمئناً آذربایجان طرف متجاوز است».
از آن‌جایی که محاصره بدون چشم‌انداز خاتمه ادامه دارد، مقامات قره‌باغ کوهستانی می‌گویند متقاعد شده‌اند که آذربایجان قصد دارد مردم را محاصره کند، گرسنگی بدهد و مردم را تسلیم کند.
روبن واردانیان، وزیر ایالت قره باغ کوهستانی به سی ان ان گفت: «پیامی که آذربایجان با این فعالان زیست‌محیطی ارسال می‌کند این است که یا منطقه را ترک کنید یا حکومت ما را می‌پذیرید و یا از گرسنگی خواهید مرد، زیرا هیچ کس به فکر همه شما نیست.
مقامات ارمنستان ادعای آذربایجان مبنی بر اینکه از اقلیت ارمنی در کشوری تحت حکومت استبدادی الهام علی‌اف اداره می شود، محافظت می‌شود، رد می‌کنند. واردانیان با تمسخر گفت: «این واقعاً عجیب است که می‌گویند مردم ما ما از خودمختاری فرهنگی (در آذربایجان) برخوردار خواهند شد. این فقط یک شوخی است».
مردم محلی و مقامات می گویند که در همین حال، وضعیت انسانی همچنان رو به وخامت است. هفته گذشته استپانکرت از برف پوشیده بود. وقفه در عرضه گاز طبیعی پس از حادثه در خط لوله اصلی، این منطقه را مجبور به جیره‌بندی برق کرده است. مقامات قره‌باغ می‌گویند به دلیل محاصره نمی‌توانند تعمیرات شبکه را انجام دهند.
پوغوسیان، از دانشگاه آمریکایی ارمنستان، روز چهارشنبه گفت: «ما باید از برق کم‌تری استفاده کنیم. با دمای یخبندان بیرون - منفی 8 (درجه سانتیگراد) امروز - نبود برق وضعیت را حتی بیشتر از این وخیم‌تر می‌کند.
به گفته تحلیلگران، محاصره منطقه مستقیماً با بحران اوکراین مرتبط است، جایی که نیروهای متجاوز روسیه خسارات هنگفتی دیده‌اند. مذاکرات بر سر حل‌وفصل دائمی مناقشه قره‌باغ کوهستانی در طول سال گذشته میلادی به درازا کشید و مذاکرات در دو مسیر مختلف دنبال شد: یکی توسط کشورهای غربی و دیگری توسط روسیه.
به گفته دی وال: «بدیهی است که روسیه به خاطر درگیری در اوکراین وضعیت ضعیف‌تر و پریشان‌تری دارد... روسیه نمی‌خواهد با آذربایجان درگیر شود. اما موضع کنونی آن‌ها کاملاً تعجب آور است و در تضاد با توافقنامه آتش بس نوامبر 2020 است که روسیه یکی از سه امضاکننده آن است، قرار دارد».
دی وال گفت: «فعالان محیط زیست به باکو بهانه قابل قبولی می‌دهند. از سال 2020، آذربایجان در این مناقشه مسلط بوده و چیزهایی در سر دارد که می‌خواهد به آن دست یابد و هم از مذاکره و هم از زور استفاده می‌کند. وقتی مذاکرات از دیدگاه آن به خوبی پیش نمی‌رود، از زور استفاده می‌کند».
ایالات متحده نیز این محاصره را محکوم کرده و از آذربایجان و همچنین روسیه خواسته تا وارد عمل شوند. مایکل کارپنتر، سفیر ایالات متحده در سازمان امنیت و همکاری اروپا گفت: «ایالات متحده همچنان نگران است که کریدور لاچین بیش از سه هفته است که مسدود شده است و وضعیت انسانی وخیم ایجاد کرده است». ما از صلیب سرخ برای ارائه کمک‌های حیاتی در این مدت تشکر می‌کنیم، اما از آذربایجان و روسیه می‌خواهیم فورا دسترسی را بازگردانند».
ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه در بیانیه‌ای در 30 دسامبر گفت که روسیه به دنبال حل این بن‌بست است: «ما نگرانی خود را در مورد عدم پیشرفت در بازگرداندن عملکرد کامل کریدور لاچین برای تردد شهروندان، وسایل نقلیه و کالاها در هر دو جهت مطابق با بیانیه رهبران روسیه، آذربایجان و ارمنستان در مورخ 9 نوامبر 2020 ابراز می کنیم. طرف روسی، به ویژه رهبری گروه حافظ صلح روسیه (RPC)، به برداشتن گام‌های محکم برای حل این وضعیت ادامه می‌دهد».
اما دانیلیان که در سمت مرز ارمنستان گیر کرده گفت که از پاسخ روسیه شگفت زده شده است: «ارمنی‌ها به دریافت حمایت از مسکو عادت کرده‌اند، اما به نظر می‌رسد محاصره کنونی نشان می‌دهد که چگونه روابط چند صد ساله ما تضعیف شده است» . دانیلیان گفت: «از اینکه روس‌ها آذربایجانی متحصن را کنار نمی‌زنند بسیار تعجب کردم. اگر آن‌ها فعالان محیط زیست واقعی بودند و افراد نظامی در کنار آن‌ها نبودند، روس‌ها حتی مجبور نبودند از سلاح استفاده کنند».
