به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، آخر هفته گذشته، باز نوجوانی 16 ساله در بانه هنگام کولبری یخ زد و جانباخت. امروز اگر باز به همان منطقه بروید باز کولبری ادامه دارد. ادامه دارد چون بیکاری ادامه دارد.
کول‌بَر اصطلاحی است که توسط مردم محلی مناطق کردنشین، به افرادی گفته می‌شود که برای کسب درآمد زندگی خود، به حمل کالا بین دو طرف خط مرزی مبادرت می‌ورزند. کولبران بیشتر در استان‌های آذربایجان غربی، کردستان، کرمانشاه و ایلام مشغول به کار هستند.
کولبران به خاطر بیکاری و از روی ناچاری و در قبال دستمزد ناچیز اقدام به عبور غیرقانونی از مرز و حمل و ورود کالای غیرقانونیِ خارجی می‌کنند. کولبران به دلیل نبود کار مناسب که درآمد آن برابر کولبری باشد به این کار روی آورده‌اند.
مقایسهٔ شاخص‌های توسعه اقتصادی استان‌های مرزی با دیگر مناطق کشور، به دلیل فراهم نبودن زیرساخت‌ها و عدم توسعه صنعتی این مناطق باعث روی آوردن مردم به این شغل پر مخاطره شده‌است.
یکی از عوامل اصلی گسترش این عمل خطرناک، نبودن فرصت‌های شغلی، همچنین نبود کار سیستم سرمایه‌گذاری در شهرهای مرزی به‌خصوص استان کردستان به دلیل قرار نداشتن در طرح‌های عمرانی است که باعث سیل عظیم هجوم کارگران به سوی کولبری شده‌است.
نکته سیاه کولبری این است که این روزها تنها کارگران کم سواد به این کار در مناطق مرز نشین روی نیاورده اند بلکه جوانان تحصیلکرده کشور که اهل این مناطق هستند به دلیل نبود کار، برای کسب معاش و درآمد برای زندگی خود و خانواده به کولبری روی آورده اند.
در سال‌های اواخر دههٔ ۱۳۹۰ حتی صحبت از کولبری در میان زنان کردستان نیز مطرح شد. ۲۱ مهر ۱۳۹۸ هلاله امینی نمایندهٔ استان کردستان در شورای عالی استان‌ها از در نطق پیش از دستور خود در جلسهٔ این شورا ضمن انتقاد از بی‌عدالتی در توزیع امکانات و فقر در کردستان، اعلام کرد که شمار زنان کولبر در حال افزایش است.
نماینده کرمانشاه در شورای عالی استان‌ها اردیبهشت ماه امسال با اشاره به اینکه دیدن زنان و مردان کهنسالی که برای هزینه‌های زندگی‌شان مجبور به کولبری می‌شوند، دردناک است، گفت: ۱۰ درصد زنان مناطق پاوه، اورامان و مریوان کولبرند که تازه بیشترشان نیز سرپرست خانوارند. این شغل حتی برای مردان هم طاقت فرسا است چه رسد به زنان.
نماینده کرمانشاه در شورای عالی استان ها تاکید داشته است : بیش از ۵۰ درصد کولبران دارای مدارک لیسانس و فوق لیسانس هستند. کولبری که فوق لیسانس ریاضی بود به خاطر حمل تلویزیون ال.سی.دی در مرز کشته شد. آیا اگر این افراد مشکل معیشتی نداشته باشند حاضرند جان شان را به خطر بیندازند؟
معین 23 ساله است یکی از کولبران مناطق کرد نشین کشور است. او در گفت و گو با خبرنگار اجتماعی رکنا از بیکاری در منطقه گفت. از کمر درد و واریس و پا درد ناشی از کولبری گفت و در انتها آرزو کرد مسئولانی که قبل از قدرتمند شدن از غیرت کُرد ها تعریف می کنند، بعد از شروع کار هم آن ها را فراموش نکنند.
چند سال داری و میزان تحصیلات ات چقدر است؟
23 ساله هستم و دارای مدرک دیپلم.
چرا کولبری را انتخاب کردی؟
از روی ناچاری، نداری و مشکلات مالی و اقتصادی.
با توجه به این که مسئولان هم اذعان می کنند مهمترین دلیل کولبری در غرب کشور، کمبود ظرفیت های شغلی است، اگر در منطقه شما ظرفیت شغلی خوبی داشت، چه شغلی را انتخاب می کردی؟
هر شغلی که خطر و ریسک کمتری داشته باشد، هر لحظه در تیررس مرزبان قرار نگیرد. البته بگویم مرزبانان هم دارند کارشان را می کنند و در این مبحث متهم آنها نیستند بلکه نبود شغل و بستر اشتغال در منطقه است . اکنون حداقل نیازمند احداث کارخانه ای هستیم تا در آن مشغول شویم. چندسال قبل رفیقم که 14 سال بیشتر نداشت و مشغول کولبری بود با گلوله کشته شد. در حالی که اگر کارخانه ای وجود داشته باشد مجبور نیستیم برای یک لقمه نان، جان خودمان را کف دست بگیریم و کولبری کنیم.
قراربود که به شما کارت کولبری داده شود تا برای ورود اقلام حساس مثل اسلحه و دارو و امثالهم جلوگیری شود. آیا چنین کارتی به شما داده شد؟
مدتی در همان زمانی که گفتند به کولبران کارت کولبری داده می شود، به تعدادی کولبر از کارت های مذکور دادند اما پس از آن دیگر خبری نشد. دیگر کسی نپرسید که آیا این کارت ها به همه کولبران داده شده یا خیر؟ اکنون وضعیت به گونه ای است که در یک بازه ی زمانی وقتی یک کولبر جان خود را از دست می دهد، برخی مسئولین می گویند باید فکری به حال کولبران کرد. این وضعیت فقط در همان چند روز ادامه دارد و سپس فراموش می شود.
در ماه چند تن از کولبران دچار سانحه می شوند و مورد اصابت گلوله قرار می گیرند؟
در ماه بستگی به شرایط و خطراتی چون باریدن برف در زمستان و شرایط این چنینی دارد. به طور کلی در سال حداقل یک یا دو کشته در جریان کولبری می دهیم. افراد ممکن است با تیر، سقوط بهمن، سنگ و آوار جان خود را از دست بدهند یا زخمی شوند.
کولبران در جریان فعالیت شان عمدتاً با چه بیماری هایی مواجه می شوند؟
کسانی که به کولبری وارد می شوند، مبتلا به بیماری هایی چون واریس، دیسک کمر و سیاتیک می شوند. اغلب کولبران به دلیل فشاری که به آن ها وارد می شود درد زیادی را متحمل می شوند و درد این بارها 10 برابر نانی است که برای خانواده ات در می آوریم.
کوچکترین کولبر در منطقه شما چند ساله است و آیا می تواند از پس فشار باری که روی دوش اش است بر بیاید؟
کوچکترین کولبران در منطقه ما 13 یا 14 ساله هستند و بستگی به توان شان بارهای کوچکتر را حمل می کنند. ما از افراد خواهش می کنیم که با توجه به اینکه مجبور است و تا اینجا آمده، باری کوچکتر به او بدهید.
زنان کولبر در آن منطقه چه وضعیتی دارند؟ آن ها از چند سالگی شروع به کار می کنند و بیشتر کولبران زن، ساکن کدام منطقه هستند؟
زنان کولبر بیشتر در سمت سردشت که کوهستانی تر است مشغول هستند. در منطقه هایی مثل اورامانات نیز زنان کولبری می کنند اما تعدادشان بسیار کمتر است.
در این سالها بارها شاهد وعده های مسئولان برای بهبود شرایط اشتغال در منطقه بودید و گویا در حد وعده باقی مانده است. انتظار شما نمایندگان مجلس و دولت چیست؟
مسئولین وعده های درست و راست به مردم بدهند. مسئولان از وعده دادن و عمل نکردند خسته نشدند؟خصوصاً در منطقه کردستان که یک نفر سر کار می آید و مسئولیتی می گیرد، قبل از فعالیت اش تبلیغ می کند که مردم کردستان باغیرت هستند، اگر من مسئول شوم همه این ها سرکار می روند و نباید بین اقوام مختلف فرقی باشد، با این حال زمانی که سر کار می آید، باز هم اتفاقی نمی افتد. ما می خواهیم حرفی برای گفتن داشته باشیم. اکنون برای من شغلی وجود ندارد که روزی 100 هزار تومان کار کنم و دیگر به سمت کولبری نروم.
وقتی معین کولبر 23 ساله از فقط حرف زدن و وعده های بی عمل مسئولان می گوید، ازچه می گوید؟ در ادامه چند نمونه فقط حرف زدن مسئولان را میتوانید بخوانید:
نماینده مردم شهرستان های سروآباد و مریوان در مجلس شورای اسلامی گفت همین چند ماه قبل گفت: یکی از معضلات و مشکلات مهم شهرستان سروآباد بحث کولبری است که باید با برنامه ریزی صحیح و اصولی این معضل از بین برود.
شیوا قاسمی پور ادامه داد: متاسفانه امروز کولبری به یک شغل در بین جوانان این منطقه تبدیل شده است که باید با کار کارشناسی و تصمیمات دقیق این پدیده شوم از بین برود.
وی با بیان اینکه کولبری در شان مردم استان کردستان نیست تاکید کرد: باید شرایطی را فراهم کنیم که معضل کولبری که به خوراک دشمنان تبدیل شده از بین برود و این مهم با ایجاد اشتغالزایی محقق می شود.
نماینده مردم مریوان و سروآباد در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه بیش از ۸۰ درصد جمعیت شهرستان سروآباد در روستاها ساکن هستند گفت: باید شرایطی را فراهم کنیم که روستاییان این شهرستان که در سال های گذشته مهاجرت کرده اند دوباره به محل زندگی خود برگردند و شاهد مهاجرت معکوس در این شهرستان باشیم.
عنوان طرح، تجارت مرزنشینان ( به منظور حل معضل کولبری ) بود. آن زمان تاکید شده بود که با بهره برداری از قوانین و آئین نامه های موجود، جهت جلوگیری از تکرار حوادث تلخ در مناطق مرزی در موضوع کولبری ،نیازبه تسریع در تصویب قانون جهت حل این معضل است .طرح دو فوریتی تجارت خرد مرزنشینی با این ماده و تبصره ها مطرح شد.
ماده 1: تجارت خرد مرز نشینی
به فرآیند مبادله و تجارت موادخام،اولیه و کالاها توسط اهالی مناطق مرزی دارای کد مرزنشینی اطلاق می شود که در چهارچوب این قانون و بدون طی سایر تشریفات صادرات، واردات و فرآیندهای گمرکی با محدودیت اعتباری تعریف شده و به منظور توانمندسازی معیشتی اهالی مناطق مرزی و ایجاد امنیت پایدار جامعه محور انجام می شود.
ماده2: کد مرزنشینی
شامل کد تعریف شده ای است که به ازای هر عضو خانوار به نحوی تعریف می شود که با کد ملی فرد در سمت چپ و یک عدد 5رقمی نشانگر استان،شهرستان، بخش،جنسیت و شرایط فرد در خانوار از نظر سرپرستی خانوار، خودپرستی یا غائله تحت تکفل در ادامه نشان داده می شود
ماده 3: مشمولین
کلیه ساکنان روستاها و شهرهای واقع در محدوده 30کیلومتری از خط جغرافیایی مرز سیاسی کشور جمهوری اسلامی ایران مشمول اختصاص کد مرزنشینی و بهره برداری از شرایط این قانون خواهند بود
تبصره: کسانی که در خارج از بازارچه ها و معابر موقت نسبت به انجام فعالیت کوله بری و قاچاق اقدام می کنند، از شمول این قانون بی بهره خواهند بود.
تبصره 2: ضریب بهره مندی ساکنین شهرها به میزان 60درصد شرایط مشابه به روستاها خواهد بود.
ماده 4 : مراکز اداری و اجرایی طرح
مبادلات کالا در بازارچه هایی که توسط استانداری برای هر شهرستان مرزی تعریف می شوند، انجام می شود و فعالیت مرزنشینان مشمول طرح که شهرستان آنها فاقد بازارچه مستقر است با تشخیص استانداری در سایر بازارچه های استان به اقتضای شرایط تعیین می گردد.
ماده 5: نظارت و سازماندهی
کمیته ای متشکل از وزارت کشور، دادستانی کل. وزارت صمت، وزارت اقتصاد ( گمرک جمهوری اسلامی ایران) ، وزارت اطلاعات، نیروی انتظامی ( مرزبانی کشور) و ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز حداقل 2000قلم کالای مورد نیاز کشور در دسته بندی های مختلف از جمله مواد اولیه مورد نیاز صنایع داخلی و کالاهای مورد نیاز مردم را احصا ء وبا نگاه مزیت نسبی نسبت به تعیین عوارض مشخص و واحدی برای آنها در استان های مرزی مشمول طرح اقدام نمایند به نحوی که عوارض مذکور حداکثر 20درصد کلیه عوارض ورودی از مبادی رسمی گمرکی باشد.
تبصره: حداقل 80درصد معافیت لحاظ شده در واقع یارانه حمایت از مرزنشین محسوب شده وبه میزان سقف معینی تعیین می گردد.
ماده 6: معافیت و بهره مندی
هر کد مرزنشینی سرپرست خانوار مشمول برخورداری از موضوع معافیت ماده 5به میزان 30000000 ریال در ماه بوده و این مبلغ برای هریک از غائله تحت تکفل 10000000 ریال خواهد بود که با پیش بینی در سامانه مربوطه وکارت الکترونیک تعریف شده تخصیص می یابد.
ماده 7 : درآمدها و هزینه کرد آنها
کلیه درآمدهای موضوع ماده5 به حساب خزانه داری کل کشور واریز و عین مبلغ واریزی در راستای کمک به توسعه متوازن بصورت فوق العاده بر بودجه پیش بینی شده برای شهرستانهای فوق الذکر ( مشمول طرح) عودت وبا تصویب کمیته برنامه ریزی شهرستان و تایید شورای برنامه ریزی استان صرف امور اجرایی پروژه های عمرانی وتوسعه شهرستان می گردد.
ماده 8: حمل و نقل و انبارداری
حمل ونقل کالا بصورت تخلیه و بارگیری در بازارچه ها ( معابر ) تعریف شده صورت گرفته و حمل ونقل و انبارداری کالا از بازارچه ها به مراکز شهری شهرستان توسط شبکه ای از وانت های سازماندهی شده که توسط ادارات راهداری و حمل ونقل و پایانه هر شهرستان وبا نظارت فرمانداری فعالیت خواهند کرد، جابجا می شوند.
تبصره: حمل و نقل و جابجایی تجمیعی و انبارداری کالا تا مراکز شهری شهرستانهای مرزی مجاز بوده و خروج کالا از شهرستانهای مرزی به مرکز استان و سایر شهرستانها و سایر مناطق کشور صرفا مسافری وبه صورت کالای همراه مسافر مجاز خواهد بود.
ماده 9: مدیریت
مدیریت معابر و بازارچه ها ی مرزی در اختیار فرمانداری با همکاری دستگاهای ذکر شده در ماده 5 می باشد
ماده 10 :تفویض وکالت و اختیار
فعالیت هر کد مرزنشینی با استفاده از کارتهای الکترونیکی وبا اجازه حق توکیل در قالب وکالت سرپرست خانوار، نماینده ای از خانوار با معرفی سرپرست خانوار، تعاونی های مرزنشینی، ارائه وکالت نامه رسمی مجاز خواهد بود.
ماده 11: صادرات کالا و مشوق های صادراتی
دارندگان کارت های الکترونیکی شمول این قانون می توانند نسبت به صادرات کالاهای غیر یارانه ای از بازارچه های مرزی تعریف شده در همین قانون بصورت تجارت چمدانی اقدام نمایند.
لیست کالاهای مجاز صادراتی از این طریق بنحوی که شامل کالاهای یارانه ای نبوده واز تخفیفات 80درصدی هزینه های مربوطه برخوردار باشد، بصورت سالیانه توسط وزارت صمت اعلام می گردد.
تبصره: به منظور تشویق مرزنشینان به صادرات، به میزان 50 درصد ارزش صادراتی محصولات غیر یارانه ای ایرانی ( با تایید صمت ) توسط فرد دارنده کارت الکترونیک به همان مبلغ به میزان سهمیه تخفیف فرآیند وارداتی ایشان درسال اضافه می گردد.
ماده 12: اشتغال پایدار مناطق مرزی
دولت موظف است ظرف مدت دو سال نسبت به مطالعه همزمان طرح های توسعه اشتغال و کارآفرینی همه شهرستانهای مشمول این قانون اقدام نماید.
ماده 13: تسهیلات اشتغالزایی
دولت موظف است علاوه بر کلیه تسهیلات رایج در برنامه های کشور نسبت به ایجاد خط اعتباری ویژه مناطق مرزی مشمول این قانون در خصوص ایجاد صنایع بزرگ، متوسط و کوچک و با تاکید بر رویکرد صادراتی ، صنایع بسته بندی و گردشگری اقدام نمایند.
تبصره : آیین نامه اجرایی این قانون ظرف مدت 3 ماه پس از تصویب توسط وزارت کشور وبا همکاری وزارتخانه های صمت، میراث فرهنگی و گردشگری و جهاد کشاورزی تهیه وبه تصویب هیات وزیران خواهد رسید.
ماده 14: تخلفات دارندگان کارت مرزنشینی
وزارت کشور مکلف است به منظور جلوگیری از هرگونه تخلف افراد، دستگاهای و ... در راستای اجرای طرح.، آئین نامه تخلفات همچون: حمل کالاهای غیرمجاز بهره برداری غیر قانونی از کارتهای مرزنشینی واگذاری غیر قانونی کارت های مرزنشینی به غیر، واردات کالا غیر میسر های عبور و مرور تعیین شده ، صادرات کالاهای غیر مجاز و ... را تدوین و به تصویب رسانیده و به فرمانداری های شهرستانهای مرزی مشمول طرح ابلاغ نماید.
تبصره : لازم به ذکر است با تصویب و اجرای طرح با رعایت حدود قانونی ، دستگاهای قضایی اقدامات لازم را جهت جرم انگاری و برخورد بازدارنده برای متخلفین از قانون در دستور کار قرار دهد.
ماده 15 : بیمه و طرح های حمایتی
با عنایت به مخاطرات ناشی از کوله بری عناصری که اقدام به انتقال کالا می نمایند و همچنین عائله آنان، دولت مکلف است از طریق مقتضی نسبت به ارائه تسهیلات بیمه ای اعم از درمانی ، بازنشستگی و ... برای عناصر مذکور اقدام نماید.
تبصره : از الزامات صدور مجوز تردد برای عناصر ذکرشده در راستای جبران هرگونه حوادث غیرمترقبه پذیرفتن شرایط اخذ بیمه از سوی آنان ( کولبران ) می باشد.
نتیجه این طرح هنوز بی نتیجه مانده است و آنچه در حال ادامه است کولبری و فقر و درد نبود شغل در منطقه است. در آخرین خبر تلخ از منطقه می توان به یخ زدن و مرگ نوجوان 16 ساله به نام هیوا اختیارالدینی اشاره داشت که همین دیروز اعلام شد ، در حال کولبری در کوه های بانه یخ زد و جانباخت و کولبری ادامه دارد!
