بورل: برجام معیار استقلال اروپا است

«جوسپ بورل» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ کننده برجام با انتشار یادداشتی در تارنمای اتحادیه اروپا عنوان کرد که در روز ۱۹ ژانویه ۲۰۲۱ (۳۰ دی ۱۳۹۹) راهبرد جدید اتحادیه تحت عنوان «استقلال اقتصادی» به تصویب کمیسیون اروپا رسید. او می‌گوید که این راهبرد در سیاست خارجی و امنیتی اتحادیه اروپا نقش مرکزی دارد، چرا که در دنیای رقابتی امروز، فقط ابزارهای کلاسیک قدرت نیستند که ایفای نقش می‌کنند بلکه قدرت نرم نیز ابزار مهمی برای رقابت سیاسی بشمار می‌رود.

 خروج یکجانبه آمریکا از برجام و ناتوانی طرف‌های اروپایی برای جبران تحریم‌های آمریکا علیه ایران، اتحادیه را به تکاپو واداشته تا برای استقلال از سلطه اقتصادی آمریکا چاره اندیشی کند. 

این سیاستمدار اسپانیایی خاطر نشان کرد که اتحادیه اروپا مایل است تا نقش جهانی «یورو» و توسعه زیرساخت‌های مالی اتحادیه اروپا را تقویت کند و مقاومت آن‌ها را دربرابر تحریم‌های خارجی فرامرزی افزایش دهد.

برجام، معیار سنجش استقلال اقتصادی اروپا

بورل در این باره به پیامدهای ناشی از خروج آمریکا از برجام و ناتوانی اتحادیه اروپا در عمل به مزایای اقتصادی وعده داده شده در این توافق اشاره کرد و نوشت: ما اهمیت راهبرد استقلال اقتصادی اروپا را با برجام اندازه گیری کردیم.

این توافق به گفته مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، «یکی از دستاوردهای بزرگ دیپلماسی اروپایی است که اجرای آن به دلیل خروج آمریکا و تحریم‌های یکجانبه دولت ترامپ زیر سئوال رفته است.» وی اذعان کرد:‌ ما در سال‌های اخیر قادر به حمایت از تجارت قانونی بین شرکت‌های اروپایی و ایران نبوده‌ایم.

وابستگی به دلار آمریکا، ضعف اساسی اروپا

بورل در این یادداشت وابستگی بیش‌ازحد به دلار آمریکا را یکی از ضعف‌های اساسی اروپا عنوان کرد که باید در سایه تقویت یورو مورد توجه قرار گیرد. وی افزود که این میزان از وابستگی به دلار منجر به خطرات اقتصادی و هزینه‌های مضاعف برای بازیگران اروپایی شده است. این در حالیست که نوسان نرخ تسعیر دلار / یورو و مشکلات بازیگران بخش‌های خصوصی و عمومی برای کسب درآمد در بازارهای مالی اروپا به دلیل فقدان تمایل به سرمایه گذاری از دیگر چالش‌های اروپا به شمار می‌رود.

وی با تاکید بر اینکه اتحادیه اروپا باید استفاده از یورو را در معاملات بین‌المللی رواج دهد افزود: یورو دومین ارز مورد استفاده در جهان است، اما باید در نظر داشت که پس از بحران اقتصادی سال‌های ۰۹/۲۰۰۸ روند معکوس طی کرده و وزن خود را از دست داده است.

مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در بخش دیگری از این یادداشت، ضرورت حفاظت از سازوکارهای مالی مستقر در اروپا مانند سوئیفت، یوروکلیر و کلیراستریم را در برابر دخالت‌های آمریکا مورد اشاره قرار داد و یادآور شد که تحریم‌های دولت ترامپ در پی خروج از برجام، اثرات نامطلوبی را بر عملکرد آن‌ها داشته است.

تاکید بر حفاظت بهتر از سازوکارهای مالی اروپا

وی با تاکید بر اهمیت حفاظت بهتر از ابزارهای مالی اروپا تصریح کرد: ما باید از اینکه یک کشور ثالث بتواند تحریم‌های یکجانبه خود را بر این ابزارها اعمال کند جلوگیری کنیم. از این منظر، کمیسیون، بانک مرکزی و نهادهای ذیربط اروپایی راهکارهایی را برای مقابله با چنین تدابیر غیرقانونی بررسی خواهند کرد.

بورل به عنوان مثال در این رابطه به سازوکار ویژه مالی اروپا و ایران (اینستکس) اشاره کرد که به گفته او در سال ۲۰۱۹ به عنوان یک ابزار مالی اروپایی برای تسهیل تجارت قانونی با ایران راه اندازی شد. وی یادآور شد: من سال گذشته زمان زیادی را صرف بررسی این سازوکار کردم اما اثر بخشی آن تاکنون محدود بوده است. برای اطمینان از جریان بی وقفه خدمات مالی ضروری بین اروپا و شرکای تجاری قانونی، راه هایی را برای بهبود سریع اینستکس پیدا خواهیم کرد.

مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا همچنین بکارگیری قانون مسدودساز اتحادیه اروپا برای حمایت از شرکت‌های اروپایی دربرابر تحریم‌های خارجی را مورد اشاره قرار داد و یادآور شد که این قانون در ماجرای خروج آمریکا از برجام چندان با استقبال بنگاه‌های اقتصادی اروپا مواجه نشده و اثر بخش نبود. او خواستار تجدید در این قانون شد.

بورل در پایان این نوشتار با تاکید بر اهمیت راهبرد اقتصادی اروپا افزود: ما با در اختیار داشتن یورو ابزار قدرتمندی را برای گسترش استقلال اقتصادی اروپا در اختیار داریم به این شرط که از آن هوشمندان و موثر استفاده کنیم.

دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۷ به صورت یکجانبه و غیرقانونی کشورش را از برجام خارج کرده و تحریم‌های رفع شده به واسطه این توافق را علیه ملت ایران بازگرداند.

کشورهای اروپایی طرف برجام که تلاششان برای متقاعد کردن ترامپ برای باقی ماندن در برجام شکست خورده بود، ابتدا قانون مسدودساز اتحادیه اروپا را برای جلوگیری از خروج شرکت‌های اروپایی از ایران فعال کردند که کارآیی چندانی نداشت.

آن‌ها سپس اقدام به تأسیس سازوکاری برای انجام تبادلات مالی میان ایران و شرکت‌های اروپایی بدون نیاز به نظام مالی آمریکا ایجاد کردند که در بهمن ماه سال ۱۳۹۷ با تأسیس شرکت «اینستکس» عملی شد، اما چندان با استقبال شرکت های تجاری مواجه نشده است.

تهران نیز تلاش کرد توافق هسته‌ای را به شرط عمل دیگر طرف‌های این توافق به تعهداتشان، حفظ کند اما با گذشت نزدیک به دو سال و ناتوانی طرف‌های اروپایی به تعهدات برجامی، گام‌های کاهش تعهدات خود را در بازه زمانی شصت روزه آغاز ، اما همواره تاکید کرد که اگر دولت آمریکا همه تحریم های ظالمانه علیه ملت ایران را لغو و بدون قید و شرط به برجام باز گردد، ایران هم به تعهدات برجامی خود عمل می کند. 

311311