سخنگوی وزارت امور خارجه در توضیح ارزیابی سیاست خارجه جمهوری اسلامی در بستر انقلاب اسلامی و قانون اساسی اظهار داشت: ارزیابی تمامی ابعاد سیاست خارجه جمهوری اسلامی ایران در طی بیش از چهار دهه گذشته هم سهل و هم ممتنع است. سهل است از آن رو که چراغ‌های پیش روی ما در انقلاب بر مردم روشن شد و ما هم همین مسیر را طی کردیم و سخت است به جهت اینکه در این فرصت اندک شاید نتوان به ابعاد مختلف آن پرداخت.
وی با اشاره به اصل استقلال که مبتنی بر شعار "استقلال، آزادی، جمهورری اسلامی" است اظهار داشت: استقلال رکنی است که ظهور آن را در بروز سیاست خارجه مشاهده می‌کنیم. رهایی از سلطه‌های خارجی و داخلی از انقلاب مشروطه آغاز شد. اگرچه این حرکت توقف‌هایی داشت، اما در سال ۵۷ به ثمر نشست. انقلاب اسلامی منادی برخی اصول همچون سیاست خارجی مستقل مبتنی بر ارزش‌های بومی ایران بود. ملت ایران شعار"نه شرقی، نه غربی، جمهوری اسلامی" را به عنوان اصلی‌ترین رکن جمهوری اسلامی ایران تعریف کرد و این همان راه سومی بود که با انقلاب ایران تجلی یافت. انقلاب ایران در زمانی اتفاق افتاد که جهان در اوج رقابت‌های دو قطب آمریکا و شوروی بود و این راه سوم دموکراسی مردمسالاری بومی مبتنی بر ارزش‌های انقلاب اسلامی بود.
خطیب زاده درباره صدور انقلاب اسلامی به عنوان مهمترین وظیفه وزارت امور خارجه خاطرنشان کرد: انقلاب در ذات خود صادر می‌شود. هیچ حرکت اصیلی وجود ندارد که در بطن خود نشت نداشته باشد. آنچه که به عنوان محور مقاومت در جهان می‌شناسیم و محدود به منطقه ما نیست و از اندیشه شرق سیاسی که از آمریکای لاتین تا شرق دور ادامه یافته است، این نگاه جدید دیده می‌شود. انقلاب ایران انقلاب ارزش‌ها بود. انقلاب ما انقلاب سلاح نبود. این انقلاب کلاسیک بود و با خیزش عامه مردم مبتنی بر ارزش‌ها به وقوع پیوست و بلافاصله پس از پیروزی صادر شد و، اما آنچه ما در تداوم این صدور می‌بینیم همان عملکرد دستگاه‌های ذیربط سیاست خارجی است.
وی افزود: آرمانخواهی ملت ایران با همان قوت اولیه ادامه دارد. این ملت در کنار مظلومان و در مقابل سلطه ایستاده و برای اعتلاء ملل منطقه تلاش کرده و همواره با سختی‌هایی مواجه بوده، ولی این انقلاب به تعداد دوستدارانش تکثیر شده است.
سخنگوی وزارت امور خارجه درباره تاثیر حضور جو بایدن در بازگشت به برجام و اظهارات آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه آمریکا مبنی بر بازگشت ایران به برجام گفت: در ابتدا ضروری است که مردم ایران بدانند طی چندسال گذشته بین ما و گروه ۱+۵ چه گذشته است. بعد از چندسال بحران ساختگی در خصوص فعالیت‌های صلح آمیز هسته ایران، تصمیم گرفته شد با تغییر سیاست واشنگتن و تصمیم ملی ایران، این بحران ساختگی در مسیری با حفظ عزت مردم ایران، حل و فصل شود. آمریکا در دوران بوش پسر و اوایل دولت اوباما بر ممنوعیت فعالیت‌های غنی سازی هسته‌ای ایران تاکید می‌کرد و بر اساس شعار غنی سازی صفر برای ایران تمامی توافقات بین ایران و تروئیکای اروپایی حتی در بین سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۵ از بین رفت. البته ملت ایران مسیر مقاومت را ادامه داد تا زمانیکه واشنگتن فعالیت‌های صلح آمیز هسته‌ای ایران را پذیرفت و سیاست‌های خود را تغییر داد. در همین راستا مذاکراتی انجام شد که در رأس هیأت آن دکتر ظریف قرار داشت. ولی مبنای حل و فصل این بحران ساختگی بر اساس پذیرش دوران محدودی از راستی آزمایی فعالیت‌های هسته‌ای ایران در مقابل رفع تحریم‌های یک جانبه و بعضا شورای امنیتی در ۵ قطعنامه سازمان ملل بود. این مسیر ساده نبود و مذاکرات فشرده‌ای انجام شد تا به توافقات برجام دست پیدا کردیم. در سویی از این مذاکرات ایران و در سویی دیگر آمریکا و کشور‌های مذاکره کننده اروپایی ایستاده بودند. متاسفانه در طول حیات برجام شاهد نقض مکرر تعهدات طرف مقابل حتی در سال آخر دولت اوباما بودیم. در دوره ترامپ این فشار‌ها تشدید شد، اما ایران صبر راهبردی در حفظ برجام داشت و بیشترین خسارت‌ها را مردم ایران پرداخت کرد. اما اخلاق ملی ما حکم می‌کند بر سر آنچه مذاکره کرده ایم بایستیم به همین دلیل صبر کردیم.
وی در ادامه با تاکید بر فرمایشات مقام معظم رهبری بر اقدام موثر آمریکایی‌ها گفت: آمریکا باید به طور موثر رفع تحریم‌ها را انجام دهد، چون تمامی تعهدات خود در برجام را نقض کرده است و تنها مسیر، اصلاح مسیرغلط دولت ترامپ است. بیش از توجه به اظهارات باید به اقدامات طرف مقابل توجه کرد، ولی موضع ما کاملا روشن است و اعلام شده است. اول آنکه ایالت متحده باید به تعهدات خود ذیل قطعنامه ۲۲۳۱ بازگردد. دوم آنکه باید به طور موثر تحریم‌ها را رفع کند و سوم آنکه برخی اقدامات نگران کننده را هم باید مرتفع کند. موضع ما شفاف است و آن‌ها در برابر اظهاراتشان پاسخ ما را دریافت کرده اند.
خطیب زاده افزود: دولت آمریکا تمامی فشار خود را بر ملت ایران وارد کرد و به شکست حداکثری رسید. این شکست را ترامپ و تیمش مشاهده کردند و تیم جدید ریاست جمهوری آمریکا هم درک کرده است بنابراین مسیری که انتخاب کرده اند از سر ناچاری است، چون انتخاب دیگری ندارند.
در ادامه این گفتگو سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت امور خارجه درباره ارتباط انتخابات ریاست جمهوری ایران در سال ۱۴۰۰ و ادامه برجام اظهار داشت: زیبایی جامعه ایران در بعد از انقلاب اسلامی تضارب آرا و گوناگونی نظر‌ها است، اما همین جامعه وقتی به تصمیمی می‌رسد سیاست خارجه‌ای واحد دارد. جمهوری اسلامی ایران برجام را بر اساس چارچوب امضا کرده است و بر اساس فرمایشات مقام معظم رهبری اگر آمریکا مسیر خود را اصلاح کند و به تعهدات خود بازگردد ایران نشان داده که تعهدات خود را نادیده نخواهد گرفت.
وی درباره افرادی که عقیده دارند برجام تمامی منافع کشور ما را تامین نکرده است گفت: در هیچ داد و ستدی منافع یک طرف به طور کامل تامین نمی‌شود. برجام بر اساس خطوط قرمز و منافع ملی ایران تدوین شده و بسیار دقیق و حساب شده است، چون بر اساس اصل بی اعتمادی بین ما و آمریکا شکل گرفته است. آنچه که بین ما وایالت متحده و کشور‌های اروپایی امضا شده ۱۵۶ صفحه است و هیچ چیز به آینده موکول نشده است. این نگاه نشان از بی اعتمادی مطلق ما است و بر سر آن روز‌ها و ماه‌ها بحث کرده ایم؛ لذا اگر طرف مقابل به تعهدات خود ادامه دهد این مسیر امتداد می‌یابد.
سخنگوی وزارت امور خارجه در توضیح سفر هیأت سیاسی طالبان به تهران و برخی واکنش‌های داخلی و مقامات افغان نسبت به این سفر گفت: چند نکته درباره این سفر وجود دارد. این سفر با اطلاع دولت مستقر افغانستان صورت گرفته است. طالبان با دولت فعلی افغانستان در جهت برقراری صلح در این کشور در حال مذاکره است. اگرچه این گروه در کشور‌هایی مثل قطر و پاکستان دفتر سیاسی دارد، اما همه طرف‌های افغان می‌دانند که طالبان بخشی از واقعیت امروز افغانستان است و موضع ایران هم تداوم دار است مبنی بر اینکه دولت فعلی افغانستان تنها طرف مذاکرات صلح برای افغانستان است. ایران تنها کشوری است که از جمهوری اسلامی افغانستان و قانون اساسی فعلی آن حمایت می‌کند. در تمامی روز‌هایی که آمریکایی‌ها با طالبان پشت سر دولت فعلی مذاکره می‌کردند ایران تنها طرفی بود که از حضور جمهوری اسلامی افغانستان در مذاکرات حمایت کرد. حضور گروه طالبان در ایران هم در چارچوب سیاست‌های فعلی ما برای به رسمیت شناختن و کار با دولت فعلی افغانستان است و همه طرف‌ها هم بدانند طالبان اگرچه بخشی از واقعیت‌های افغانستان است، اما همه آینده افغانستان نیست.
وی در توضیح تاثیر طالبان بر آینده افغانستان اظهار داشت: طالبان به عنوان یک گروه که بسیاری از سرزمین‌های افغانستان را در دست دارد و با دولت فعلی این کشور مذاکرات رسمی داشته و فعالیت‌های مختلف دارد نمی‌تواند نادیده گرفته شود. با پاک کردن صورت مسئله، آن مسئله پاک نمی‌شود. جمهوری اسلامی ایران به عنوان کشوری با قدمت بالا وظیفه دارد گفتگو‌های بین الافغانی را تسهیل کند و هر آنچه دولت و ملت افغانستان و گروه‌های مختلف مثل طالبان با آن توافق کنند مورد احترام دولت ایران خواهد بود.
خطیب زاده در پاسخ به اینکه آیا سیاست خارجی کشور ما با تغییر دولت‌ها تغییر می‌کند یا خیر؟ اظهار داشت: مقام معظم رهبری تعابیری همچون شجاع و غیور را درباره وزیر امور خارجه به کار بردند و مفهومی پشت این تعابیر قرار دارد. سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران سیاست خارجه یک نظام است و وزارت امور خارجه یک دستگاه حاکمیتی است. البته دولت‌ها با برنامه‌های مختلفی در خصوص به ثمرنشاندن اهداف عالی نظام وارد عرصه می‌شوند.
وی با تاکید بر اینکه باید بر اساس آمار صحبت کرد گفت: آمار سفر‌های ما به منطقه، مراودات، کمیسیون‌های مشترک و حجم تجارت با همسایگان، کشور‌های منطقه و کشور‌های آمریکای لاتین بسیار فراتر از اروپا است. مذاکره برجام با آمریکا و اروپا به علاوه چین و روسیه نباید موجب فراموشی ما از حضور در منطقه شود. ما بر اساس شناخت از ژئوپلیتیک و ژئواکونومی خود تصمیم می‌گیریم. در تحریم‌های حداکثری بیشترین مراودات ما با افغانستان، عراق و همسایگان شمالی و جنوبی ما در فلات ایران بوده است. امروز تاجران و بازرگانان ما بیشترین روابط را با کشور‌های همسایه دارند. اولویت سیاست ما رعایت حسن همسایگی است.
خطیب زاده با اشاره به تلاش تیم جان بولتون در جهت ساقط کردن دولت ونزوئلا و جلوگیری از قطع برق سراسری و تخریب صنایع این کشور توسط ایران گفت: سیاست‌های ما روشن است اگرچه اولویت ما منافع ملی است. رابطه ما با کشور ونزوئلا کاملا روشن است. دولت فعلی توانسته در حوزه شرق و همسایگان روابط درستی داشته باشد. مراودات ما دارای توازن و تنوع است. همانطور که ما جزو اقمار ایالت متحده نمی‌شویم از اقمار هیچ کشور دیگری هم در شرق نیستیم.
سخنگوی وزارت امور خارجه درباره پیگیری وضعیت مبهم حاج احمد متوسلیان و پرونده ترور شهید حاج قاسم سلیمانی اظهار داشت: در سه سطح درباره وضعیت حاج احمد متوسلیان پیگیری داشته ایم. در سطوح دوجانبه و ملاقات و مراودات با دولت لبنان، در سطح بین المللی با نامه نگاری‌های متعدد با سازمان ملل و تشکیل کمیته حقیقت یاب که محقق نشد و در حوزه دیپلماسی عمومی و رسانه‌ای پیگیری‌هایی داشته ایم و همچنان با طی کردن این روند‌ها همچنان ابهاماتی وجود دارد.
وی درباره کارگروه پیگیری پرونده شهید حاج قاسم سلیمانی خاطرنشان کرد: این موضوع از ساعت ۵ صبح روز شهادت سردار تا به امروز، اولویت اول وزارت امور خارجه بوده و در ابعاد مختلف پیگیری شده است. در اولین سالگرد شهادت حاج قاسم کمپین وزارت امور خارجه این موضوع را به عنوان مطالبه‌ای جهانی در سطحی وسیع مطرح کرد. کارگروه زیر نظر وزیر امور خارجه است که آقای خرازی هم مسئولیت مشخصی در این بین دارند. در این کارگروه در روابط با قوه قضاییه برخی اسناد برای کیفر خواست جمع آوری شده است. برای اقدام در مجامع بین المللی نیازمند مستنداتی بر اساس حکم دادگاه صالحه در ایران هستیم.
سخنگوی وزارت امور خارجه در پایان این گفتگو درباره وضعیت دانشجویان خارج از کشور و تمهیدات وزارت امور خارجه گفت: بعد از بحران کرونا اقدامات زیادی برای کمک به دانشجویان انجام شد. بیش از ۱۲ هزار دانشجوی ایرانی از کشور‌های مختلف وارد ایران شدند. بخش کنسولی و دانشجویی وزارت امور خارجه مشکلات دانشجویان محصل دانشگاه‌های خارج کشور را به جد پیگیری می‌کند. با سازمان نظام وظیفه هماهنگ شده و با نهاد‌های داخلی هم برای مجوز خروج هماهنگیم، ولی شرایط ویژه کرونا تلاش مضاعفی برای مقابله با مشکلات می‌طلبد.
