دکتر حسین انصاری در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص میزان بهره‌وری سیستم‌های آبیاری و استفاده از آب‌های نامتعارف در کشاورزی اظهار کرد: حدود یک ماه است که در این خصوص چالشی در کشور ایجاد شده است. ارتقای بهره‌وری آب متاثر از سیستم آبیاری نیست و به نوعی ارتقای بهره‌وری آب در مزرعه تابع عوامل بسیاری است.
وی با اشاره به اینکه اصلاح و بهبود کلیه سیستم های آبیاری چه تحت فشار و چه سطحی میتواند منجربه ارتقای بهره‌وری شود، افزود: دولت سال‌هاست سیاست ویژه آبیاری تحت فشار را انجام می‌دهد، البته آبیاری تحت فشار خوب است، اما به سیستم‌های آبیاری سطحی که ۸۰ درصد سیستم‌های آبی در کشور است یارانه تعلق نمی‌گیرد خارج از عدالت است.
وی افزود: اصلاح سیستم‌های آبیاری باید اثر بخشی داشته باشد. اثر بخشی دو جزء دارد. انجام کار درست و انجام درست کار دو جزء این اثر بخشی است. در اکثر نقاط جهان و همچنین کشور ما به بحث دوم پرداخته نشده است، ما در کشور کار درست را تعریف کرده‌ایم ولی به جزء دیگر نپرداخته‌ایم. بر روی جلد کتابی که فائو در سال ۲۰۱۷ منتشرکرده است نوشته شده تغییر سیستم‌های آبیاری در دنیا اثر بخش نبوده است.
عضو هیات علمی گروه علوم و مهندسی آب دانشگاه فردوسی بیان کرد: تصور می‌شد که سیستم‌های آبیاری تحت فشار باید بار کل افزایش بهره‌بری در کشاورزی را به دوش بکشند. سیستم‌های آبیاری تحت فشار سیستم خوبی هستند اما نمی‌توانند بار این بهره‌بری را به دوش بکشند. ما در این حوزه در ایران هنوز مانند دهه ۱۹۳۰ عمل می‌کنیم. مبانی علمی که در سال‌های جدید دردنیا منتشر شده متفاوت است. در کشور سیاست‌گذاری‌ها بر اساس مفاهیم و تعاریفی است که سال‌ها در دنیا عوض شده است. این مفاهیم به دهه ۱۹۳۰ و ۱۹۴۰ برمی‌گردد. از دهه ۱۹۷۰ مرتبا تغییراتی در مفاهیم را شاهد بوده‌ایم.
وی با اشاره به اینکه «ما در کشور ۲ وظیفه داریم»، خاطرنشان کرد: ما در کشور به دنبال امنیت غذایی و مورد بعد امنیت آبی هستیم. امنیت غذایی بدون امنیت آبی امکان پذیر نیست. امنیت غذایی در کنار امنیت آبی قرار می‌گیرد. ما در دنیا از لحاظ وسعت اراضی کشاورزی در رده بیستم، از لحاظ تولید غلات در دنیا در رده بیست و هفتم و از لحاظ جایگاه تولید آبی در رتبه پنجم دنیا قرار گرفته‌ایم.
انصاری با بیان اینکه سرانه کشت آبی ایران ۲.۵ برابر دنیا است، افزود: در حالی که اگر می‌خواهیم امنیت آبی در کشور ایجاد کنیم باید این سرانه از متوسط دنیا پایین‌تر باشد،۶۰ درصد تولید محصولات غذایی در دنیا از کشت دیم و ۴۰ درصد از کشت آبی است. اما در ایران ۹۰ درصد تولیدات غذایی از کشت آبی است.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه اگر دچار مشکل کم‌آبی شویم، کشوری که ۹۰ درصد تولید خود را بر کشت آبی گذاشته است نهاده اصلی یعنی آب را ندارد، بیان کرد: این سیاست‌گذاری غلطی است. باید با نگاه‌های جدید علمی به این مساله توجه می‌شد. تعریف امنیت‌غذایی در کشور ما باید بر اساس پتانسیل‌های کشور باشد. ما همه تمرکزمان بر این است که غذای بیشتر تولید کنیم آن هم غذایی که آب زیادی مصرف می‌کند.
وی گفت: تمام این مسائل باعث شده که در خراسان رضوی به جای اینکه نسبت مصرف به آب تجدیدپذیر زیر ۴۰ باشد، بالای ۱۳۰ است. یعنی ما بیش از ۳ برابر سطح استاندارد برداشت می‌کنیم. یعنی از نزولات جوی یا بارانی که می‌بارد بیش از ۷۰ درصد تبخیر می‌شود. از مقدار آبی که به عنوان آب سبز باقی می‌ماند به جای ۴۰ درصد ۱۳۰ درصد در صنعت، کشاورزی و ... استفاده می‌شود. برای جبران این کمبود از منابع آب‌های زیرزمینی استفاده می‌شود که منجر به ناپایداری در کشور شده که بسیار خطرناک است. باید بازنگری در این سیاست‌ها صورت گیرد.
انصاری تاکید کرد: هرچه قدر این بازنگری‌ها دیرتر انجام شود صدمه شدیدتر خواهد شد. سال‌هاست که دانشگاه‌های کشور این مسائل را بیان می‌کنند و اهمیتی به آن داده نمی‌شود.
عضو هیات علمی گروه علوم و مهندسی آب دانشگاه فردوسی تصریح کرد: پیامدهای این مساله اتفاق افتاده است، باید بدانید که متوسط نشست در دنیا اگر بیش از ۷ میلیمتر در سال باشد بحران محسوب می‌شود، اما در مشهد و تهران متوسط بیش از ۱۲۰ میلیمتر در سال در برخی نقاط است. دومین تبعات آن این است که به دلیل کوچک شدن سطح زمین‌های کشاورزی و کمبود منابع آب هزینه تولید برخی از بخش‌ها افزایش پیدا کرده است. این نشست‌ها زیرساخت‌های شهری و خدمات حمل و نقلی کشور را متاثر می‌کند. هزینه‌های ناشی از این نشست بسیار گران است.
وی در مورد اینکه چه میزان از آب‌های نامتعارف مانند آب‌های شور و لب‌شور در کشور استفاده می‌شود، عنوان کرد: ما مشکلاتی در این حوزه‌ها داریم. کشور مصر تقریبا شرایط ما را دارد، اما در مدیریت آبیاری در مزارع از ما بهتر عمل کرده است. کشاورزان ما در منطقه شرق به نوعی از آب‌هایی با کیفیت کمتر استفاده می‌کنند اما اینکه سیاست‌های متمرکزی برای حمایت از این نوع نگاه‌ها وجود داشته است را بنده مشاهده نکرده‌ام.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه در شرق کشور مرکزی که در این زمینه کار کرده باشد یا بودجه‌ای که به این مساله اختصاص یافته باشد دیده نمی‌شود، اظهار کرد: بیشتر این توجه در تحقیقات دانشگاهی صورت گرفته است. البته کشت گیاهان شورپسند یا شوردوست تغییرات جدی و اقدامات زیادی را نیاز دارد.
انصاری عنوان کرد: ایران از لحاظ امکان توسعه کشاورزی رتبه بیستم را در جهان دارد. به دلیل سطح زیاد اراضی کشاورزان خیلی در زمینه زه کشی مشکلاتی در کشور وجود ندارد.
انتهای پیام
