به گزارش خبرگزاری صدا و سیما حبیب جهان ساز رییس سازمان چای کشور در مصاحبه با رادیو گفتگو از افزایش تولید چای تا پنجاه هزار تن در سال خبر داد.
سوال: بحث چای بحث مهمی است نوساناتی هم که در این حوزه وجود داشته بهرحال حول قیمت در همه کالا‌ها وجود داشته و می‌بینیم و راجع به آن هم صحبت میکنیم. می‌توانیم بگوییم که چای یکی از اقلام اساسی خانوار است؟
جهان ساز: از لحاظ مصرف بله، خانواری نیست که بگویید که مثلا یک لیوان چای مصرف نکنند در روز یا کسی نیست که در طول روز بخواهد چای مصرف نکند از نظر حجم مصرف، گسترش آن در جامعه، بله چای یکی از محصولات پرمصرف هست بعد از آب پرمصرف‌ترین نوشیدنی چای هست و می‌توانیم بگوییم، چون اساسی است که تامین آن برای جامعه جزو ضروریات است.
سوال: به زعم بنده، چای هم مثل برنج حساسیت‌هایی روی تامین آن و قیمت آن وجود دارد، ما در برنج همیشه این چالش را داریم در فصولی از سال که وارداتش ممنوع می‌شود برای حمایت از تولید داخل و بعد ادعا می‌شود که ما توان تولید داخل مان به حدی هست که جلوی واردات را بگیریم و نباید این اتفاق صورت بگیرد، گا‌ها با تصمیم‌های سریع و آنی که گرفته می‌شود نوسان قیمت شدیدی به بازار برنج می‌خورد، در حوزه چای چطور است؟ آیا ما می‌توانیم بگوییم که به خاطر مصرف و تولید داخل جلوی واردات را بگیریم؟
جهان ساز: نه چه در برنج و چه در چای بالاخره ما یک مصرفی در جامعه داریم حدودی مشخص است چقدر میزان نیاز جامعه ما هست. این نیاز جامعه باید ببینیم در توان هست که در داخل کشور تولید کنیم و تلاش کنیم که ظرفیت مان را افزایش بدهیم که بتوانیم تولید کنیم، ولی آنجایی که نمی‌توانیم در حد موقت تولید کنیم و نیاز جامعه را برآورده کنیم لازم است که واردات شود.
منتها آن چیزی که آزاردهنده هست یا شاید مثلا طی این سال‌ها همین اتفاق روی محصولات مختلف هم احتمال دارد بیفتد، ما تولید چای مان به حدی نرسیده که بخواهیم نیاز داخلی مان را تامین کنیم، هفتادهزار، صد هزار تن مصرف داریم حدود سی هزار تن در سال می‌توانیم فعلا تولید کنیم البته قابل افزایش است تا ۵۰ هزار تن که البته برنامه می‌خواهد و برنامه اش هم ارائه شده است، منتها مازاد ما باید وارد شود، ولی با چه نرخی باید وارد شود که با استناد قانون افزایش بهره وری قابل رقابت با محصول داخل باشد، از چه کشوری وارد کنیم، با چه نرخی وارد کنیم که وقتی وارد کشور می‌شود من دغدغه‌ای نداشته باشم که مثلا چای و برنج از هند و سریلانکا و پاکستان وارد شود، فرض کنید با یک دلار آزاد هم وارد شود چای تنی ۵۰۰ دلاری بشود باید بشود نیم دلار بیاید داخل کشور، خیلی راحت هزینه تولید ما دست کشاورز هم نیست، کشاورز هم با همان دانش فنی دارد تولید می‌کند، اقلیم ما، هزینه تولید ما هزینه‌های کارگری ما به گونه‌ای باشد که نتواند با آن رقابت کند؛ بنابراین چای در طول سال شاید وارد شود و حالا خوشبختانه چای مشکلش یک مقدار برطرف شده از این که با ارز آزاد دارند وارد می‌کنند ارز دولتی به آن تعلق نمی‌گیرد، می‌آید داخل کشور تولید کننده داخلی می‌تواند با آن رقابت کند، ولی اگر یک کالایی وارد کشور کنیم تولید کننده داخلی نتواند با آن رقابت کند، اینجا حق با تولید کننده است؛ما چایی که از چای یا برنج از هند وارد میکنیم چای جزو گیاه مناطق گرمسیری هست، در طول سال در هند دارد برداشت می‌شود ۱۲ ماه از سال را حداقل ۱۲ تا چین می‌زنند، ولی برای ما این طور نیست ما، چون در عرض جغرافیایی است ۳۷ درجه ۴۰ درجه داریم کشت میکنیم، تابستان گرم داریم پاییز و زمستان سرد و خشک داریم، تابستان خشک داریم، یک بهار تقریبا مناسب داریم، چایی دیگری هم نداریم یعنی محصول دیگری هم نمی‌توانیم جایگزین کنیم که این خصوصیت را برای ما در منطقه مان داشته باشد، خاک ما را حفظ کند، جلوی رانش را بگیرد، در همان جا ساکن باشد، روستا‌های ما آباد باشد، از نظر گردشگری از نظر توریسم هم وضعیت خاص خودش را داشته باشد یک گیاه چند ساله...، چون ما در اراضی شیب دار کشت میکنیم بتواند جلوی رانش‌ها را هم بگیرد.بهترین گیاه چای هست با این اوضاع و احوال ما داریم چای کشت میکنیم نباید انتظار این باشد که مثلا ما با ارز آزاد و ارز دولتی بتوانند با ما رقابت کنند یا بدون تعرفه موثر بتوانند با ما رقابت کنند.
سوال: الان مصرف چای داخلی، چای ایرانی، حالا عطر و طعم خاص خودش را دارد منحصربفرد خودش را دارد مصرف کننده و طالب خودش را دارد این تصور من است. این دو نکته پس اولین نکته این که طعم و ذائقه اش این است که هر فرد باید طالبش باشد که مصرف کند، دوم این که یک اختلاف قیمت جالب توجهی هم دارد نسبت به چای خارجی که باعث ایجاد انگیزه می‌شود برای مصرفش این دو تا نکته. آیا چای ایرانی که کشاورز ما کشت می‌کند تولید می‌کند می‌آورد و عرضه می‌کند شما توزیعش می‌کنید آیا روی دست کشاورز و تولید کننده و عرضه کننده می‌ماند یا خیر؟
جهان ساز: طی سالیان اخیر نه، یعنی حداقل ۴-۵ سال اخیر.
سوال: پس ما توانستیم یک توازنی را در چای کشور ایجاد کنیم یعنی واردات ما مانع مصرف چای داخلی نشده است.
جهان ساز: اگر واردات ما با برنامه یعنی روی تعرفه‌ها و عوارض به گونه‌ای باشد حالا وزارت جهاد کشاورزی روی این قضیه خیلی دقیق است، البته بحث‌های مربوط به الگوی کشت و مسائلی که دارند پیگیری می‌کنند روی تعرفه‌ها و عوارض قطعا برنامه خاصی دارند، این تعرفه‌ها اگر دقت کنیم چایی یا برنجی که وارد می‌شود قدرت رقابت باتولید داخل باشد تولید داخل به اندازه کافی جذابیت دارد یعنی از نظر کیفیت، شماچایی را که وارد می‌کنید خارجی است، قطعا شما دوستانی هم که حتما دارید تشریف بردند هند، سریلانکا و تولید چای را دیدند، آن‌ها مجبورند مرتب سم پاشی کنند، به خاطر اقلیم خاص شان و گرمای سالیانه، رطوبت مرتب، ما بخاطر آن سرمای زمستان آفات بیماری‌های خاصی را نداریم که مجبور باشیم، سم پاشی کنیم و چای ما عاری از هر گونه باقیمانده سموم سمپاشی است و یک چای سالم است و می‌توانیم بگوییم یک چای ارگانیک است یعنی بدون این که فرآیند‌های ارگانیک را طی کند به صورت طبیعی یک چای سالم است بنابراین خیلی‌ها خواهان چای ما هستند این که طعم و مزه و فنجان دهی اش با چای‌های دیگرش فرق می‌کند بخاطر نوع اقلیم و نوع ارقامی که است که مناسب این اقلیم است.
سوال: و ربطی به فناوری ندارد
جهان ساز: آن‌ها هم با همین دانش فنی فرآوری می‌کنند حالا چای ما درست است سابقه ۱۲۰ ساله در کشور ما دارد، ولی فراز و فرود‌هایی داشته که این فراز و فرود‌ها بعضا مانع استمرار تولید شده، مانع استمرار ورود تکنولوژی دانش فنی جدید شده، یک چند سالی است که تقریبا وضعیت رو به بهبودی می‌رود، دانش فنی جدید هم آمده، خیلی با برند‌ها را ثبت کردند، ارقام جدید دارند صادر می‌کنند، چای سازی خوب شده ما یک زمانی همه چای تولیدی مان می‌رفت انبار‌های تهران دپو می‌شد، دنبال این بودیم الزاما صادرات کنیم هر کس هم که صادرات می‌کرد به ازای یک کیلو، سه کیلو مجوز صادرات به او می‌دادیم، ولی الان دیگر این فرآیند‌ها به گونه‌ای است که حداقل ۷۰-۸۰ درصد چای ما براحتی در داخل کشور مصرف می‌شود.
به قول شما طالب خودش را دارد ذائقه است ما از بس چای خارجی خوردیم عادت کردیم نه این که بد باشد چای ما یک مقدار گس است، یک مقدار شاید این در واقع خصوصیت واقعی چای هست، ولی چای‌های وارداتی افزودنی‌های دیگر دارند، حالا چای‌هایی که برای هند و سریلانکا هست یک مقدار شیرینی می‌زند، چون بخاطر آن اقلیمش و بخاطر آن گرمای در طول سال که دارد، ولی اینجا یک مقدار معمولا آن‌ها ارقامی که آنجا کشت می‌کنند ارقام هندیکا هستند که خصوصیتشان آن است ارقامی که ما کشت میکنیم ارقام چینی هست مناسب با اقلیم ما است چینی - ژاپنی است و مناسب با اقلیم ما هست که این خصوصیت را دارد و فنجان دهی کمتری دارد، ولی عطر و طعم مناسب تری دارد.
