به گزارش خبرگزاری فارس از اصفهان، بازار اصفهان در زمان شاه عباس صفوی یکی از قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین بازارهای خاورمیانه به شمار می‌رود، ژان شاردن از بازار قیصریه و بازار بزرگ اصفهان با سردر عالی، تزئینات کاشی‌کاری و سکوهای وسیع که جواهرفروشان و زرگران انواع و اقسام زیورآلات و جواهرآلات و سکه‌های کمیاب را به فروش می‌رساندند، یاد کرده‌است.
امتداد بازار بزرگ اصفهان به مسجد جامع منتهی می‌شود، مجموعه آثار تاریخی دیگری مانند مدرسه ملا عبدالله، مسجد جارچی باشی، مدرسه صدر، مدرسه نیماورد و کاروان سراهایی از عهد صفویه و قاجاریه مانند کاروان‌سرای مخلص، گلشن ،تیمچه ملک و بسیاری کاروانسراها و تیمچه‌های دیگر و حمام‌هایی از عصر صفویه بر اهمیت تاریخی مجموعه معماری بازار بزرگ اصفهان افزوده‌است.
این بازار ۴۰۰ ساله، هنوز کاربری خود را از دست نداده و روزانه محل رفت و آمد کسبه و مردم است، قیصریه شاید آوازه‌اش به نقاط مختلف کشور و جهان رسیده باشد اما این روزها که اسمش می‌آید، خبر ریخته شدن بخشی از سقفش، در ذهن مجسم می‌شود، خبری که میراث فرهنگی اصفهان ابتدا، علتش را برف بی‌سابقه اصفهان بعد از سال‌ها عنوان کرده است.
طبق شواهد میدانی خبرنگار فارس، به نظر می‌رسد غیر از قسمت شمالی غربی قیصریه که در حال حاضر فروریخته، سایر بخش‌های سقف نیز نیاز به مرمت دارد، بازاریان گفتند روی سقف از سال‌ها پیش ترکی ایجاد شده بود و با ذوب شدن برف‌ها و نفوذ به ترک، این خرابی به بار آمده است .
طبق گفته بازاری‌ها، اگرچه چند روز است داربست‌ها را در همان قسمت تخریب‌شده، زده‌اند، ولی هنوز کسی برای مرمت نیامده است و عملا کار برای دکان‌های آن قسمت بازار به خصوص اطراف داربست، سخت و غیرممکن شده است، همچنین یکی از بازاری‌ها که ویترینش زیر سقف بوده، در اثر تخریب آن قسمت سقف، ویترینش شکسته است.
در این خصوص حمید محمد نژاد، مدیر مجموعه فرهنگی و تاریخی بازار اصفهان در گفت‌و‌گو با خبرنگار فارس در اصفهان اظهار کرد: ماجرای این سقف به سال‌ها قبل برمی‌گردد، مالکان تیمچه دارالخدیجه،می‌خواستند ملک را از مستاجران پس بگیرند و چون مستاجران مدت زیادی آن جا بودند، پس گرفتن کار راحتی نبود و به همین دلیل به طور غیرقانونی اقدام به تخریب کردند.
وی افرود: خیلی از این تخریب‌ها که مربوط به سال‌های پیش است در روزهایی انجام می‌شود که ادارات تعطیل است و باعث می‌شود متوجه این موضوع نشویم، در این مورد به مالکین اخطار دادیم ولی اقدامی انجام ندادند.
خراب شدن سقف بازار، عمدی یا سهوی ؟
محمدنژاد با بیان این موضوع که سقف‌های بازار مثل زنجیره متصل به هم است و اگر یکی از آن‌ها تخریب شود، قاعدتا با نیرویی که ایجاد می‌کند، بقیه قسمت‌ها هم از بین می‌رود، خاطرنشان کرد: طاق‌های قوسی با احتساب دو نیروی فشاری و کششی است؛ برای همین است که وقتی سقف‌های گنبدی به هم متصل باشند نیروهای جانبی را هم دفع می‌کنند.
مدیر مجموعه فرهنگی و تاریخی بازار اصفهان ادامه داد: آب شدگی برف‌هایی که در سقف بوده به ترک‌ها رسوخ پیدا کرده و سقف‌ها که از خشت و گل هستند سنگین شده و فروریخته است.
وی درخصوص داربست‌های فعلی زیر سقف تخریب‌شده توضیح داد: داربست‌های فعلی با هماهنگی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری صورت گرفته، ظرف یکی دو روز آینده مرمت سقف توسط سازمان نوسازی بهسازی شهرداری اصفهان زیر نظر میراث شروع می‌شود، هزینه را هم سازمان نوسازی بهسازی می‌دهد.
محمدنژاد در پاسخ به این سوال که چرا ترک را درست نکردید، گفت: اول باید پشت این ترک‌ها درست بشود که متصل می‌شود به همان تیمچه، چون اگر روی ترک‌ها را بپوشانیم، کار درستی نکردیم، دوباره از همان جا انفصال ایجاد می‌شود، برای این کار سازمان نوسازی بهسازی شهرداری به کمک میراث تلاش می‌کنند که قسمت‌های مختلف بازار که آسیب دیده را به نوبت درست کنند.
مدیر مجموعه فرهنگی و تاریخی بازار اصفهان در پایان گفت: بحث خوبی که دارد اتفاق می‌افتد این است که بازار، هیات امنایی شود و خود بازاری‌ها مدیریت بازار را به عهده بگیرند و ارگان‌های دولتی هم کمکشان کنند.
شروع مرمت سقف از هفته آتی
شهرام امیری، مدیر روابط عمومی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان نیز در گفت‌و‌گو با خبرنگار فارس در اصفهان درخصوص ترک سقف بازار قیصریه بیان کرد: بازار قیصریه یکی از کهن‌ترین بازارهای ایران و جهان و محور اتصال میدان نقش جهان به میدان عتیق بوده که شهر جدید را در کنار شهر قدیم ایجاد کردند، و از افتخارات ۴۰۰ سال گذشته است، بازار در استخوان‌بندی شهرسازی از ارکان مهم شهرسازی به شمار می‌ر‌فته و با توسعه تجارت در شهرهای بزرگ ایران بخش‌های مختلفی دارد.
وی افزود: برخی از سیاحان دوره صفویه و قاجار، معتقد بودند این بازار ده‌ها کیلومتر به صورت مسقف طول داشته که به صورت مارپیچ در محلات مختلف اصفهان گسترده شده اما به دلیل تغییراتی که در هسته مرکزی شهر اتفاق افتاد و چون بخش عمده بافت تاریخی ما در مرکز شهر است، اواخر دوران قاجار و اوایل پهلوی شاهد حذف بخش‌هایی از این بازار هستیم.
۸ هزار و ۵۰۰ فروشگاه در بازار اصفهان
امیری با بیان اینکه در حال حاضر تخمین ما این است که این بازار نزدیک هشت کیلومتر به صورت مسقف طول دارد که از بخش‌های مختلف سراها، تیمچه‌ها و کاروانسراها تشکیل شده ، بیان کرد: بازار، اتصال بخش‌های مختلف محلات این بخش از شهر هم به شمار می‌رود و در این بخش حدود ۸هزار و ۵۰۰ فروشگاه وجود دارد.
مدیر روابط عمومی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان با بیان این موضوع که بخشی که فروریخته، بخش کوچکی از بازار چیت‌سازها است که در شمال غربی بازار قیصریه واقع شده، گفت: بعد از چند سال بارش برف داشتیم، با توجه به اینکه برف‌روبی انجام نشده، بخش‌هایی از برف در سقف بازار نفوذ پیدا کرد و باعث ریزش بخشی از سقف شد و عملیات مرمت از هفته آتی انجام می‌شود.
وی افزود: ترک که در بخشی از این بازار اتفاق افتاده در اثر فعالیت‌ها در تیمچه پشت این بازار بوده که برخی به عمد و به تدریج و برای بیرون کردن مستاجران دنبال تخریب تدریجی بنا بودند و ما با توجه به وظایف قانونی خودمان اقدام و شکایت کردیم که کسبه را ملزم به حفاظت کند.
امیری ادامه داد: اما عظمت مجموعه از یک طرف و رفت و آمد زیاد در این مجموعه و انواع مالکیت‌ها باعث می‌شود ورود دائم به نظارت و پایش را نداشته باشیم و می‌طلبد شورای بازار، حداقل پایش کنند که اگر قسمت‌هایی دچار آسیب است به اطلاع برسانند تا بتوانیم نسبت به مرمت آن اقدام کنیم.
امیری درخصوص وضعیت سایر بازارهای اصفهان گفت: این درخواست را از همه داریم که به پای بازار کمک کنند چرا که هیچ نهاد و ارگانی به تنهایی نمی‌تواند این مجموعه بزرگ را کنترل و پایش کند و شورای بازار باید نظارت کند.
آسیب‌سنجی در بازار انجام شده بود
محمدعلی ایزدخواستی، مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان نیز در مورد مرمت سقف قیصریه گفت: بخشی از سقف یال شمال غربی چهارسوی بازار زرگرها در ابتدای سرای چیت‌سازها و در امتداد بازار قیصریه، بعد از بارش برف و باران روزهای انتهایی دی‌ماه ۱۴۰۱ شبانه فروریخت.
وی با تأکید بر اینکه پیش از این، مطالعات آسیب‌سنجی در بازار اصفهان توسط این سازمان انجام شده و هشدارهایی داده شده بود، اظهار کرد: به محض اطلاع از تخریب سقف، در سریع‌ترین زمان ممکن تجهیز کارگاه مرمت و نصب داربست‌ها انجام شد.
ایزدخواستی توضیح داد: برای مرمت ابتدا باید مصوبه قانونی در این مورد اخذ و ردیف بودجه اختصاص دهیم و قراردادهای قانونی لازم را ببندیم، اما به دلیل شرایط اضطرار و احتمال بروز خطر، اقداماتی در زمینه حفاظت اضطراری انجام و با تامین اعتبارات لازم عملیات مرمت آغاز شد.
میراث، تکلیف مالکیت تیمچه را مشخص کند
مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان با بیان اینکه گفته می‌شود، متروکه ماندن «تیمچه دال خِدجه» باعث تخریب سقف این بخش از چهارسوی اول بازار چیت‌سازها، شده گفت: در گفت‌و‌گو با مدیرکل میراث فرهنگی استان اصفهان درباره این تیمچه، مقرر شد اداره کل میراث اصفهان در درجه نخست، تکلیف قانونی مالکیت تیمچه دال خدجه را مشخص کند، سپس در سازمان نوسازی و بهسازی بررسی می‌کنیم که به‌صورت قانونی به این حیطه ورود پیدا کنیم.
وی با بیان اینکه تیمچه‌ها مالکیت خصوصی دارند و نمی‌توان برای مرمت آن‌ها تصمیم‌گیری کرد، بیان کرد: تنها در صورتی این امکان وجود دارد که ملک مورد نظر از میراث نفیس شهر باشد که در این صورت قانون به مالک فشار می‌آورد که حفاظت و مرمت را انجام دهد.
ایزدخواستی در پایان خاطرنشان کرد:اگر مالک امکان حفاظت و مرمت ملک را نداشته باشد، می‌تواند بعد از طی مراحل قانونی به صورت مشارکتی با سازمان نوسازی و بهسازی عملیات حفاظت و مرمت را انجام دهد.
پایان پیام/۶۳۱۲۴/آ/
