به گزارش خبرنگار حوزه مسجد و هیأت خبرگزاری فارس، نشست‌های تخصصی آهات که به تحلیل هنری و اجتماعی عزاداری‌های ماه محرم سال گذشته به همت گروه فرهنگ و هنر دانشکده فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق (ع) و مرکز تخصصی احیاء امر در خبرگزاری فارس برگزار می‌شد، امسال بناست دوره جدیدش با رویکرد تحلیل و بررسی نوحه‌های فاطمیه سال ۱۴۰۱ در دانشگاه امام صادق (ع) برگزار شود.
برای بررسی نشست‌های امسال نشستی با حضور سیدمجتبی امامی معاون پژوهشی دانشگاه امام صادق (ع)، محمدمهدی سیار دبیر علمی نشست آهات، سید ابوالحسن حسینی مدیر مرکز تخصصی احیای امر و مجید محمدزمانی مدیر روابط عمومی مرکز احیا امر برگزار می‌شود. حاصل این نشست را می‌خوانید.
محمدمهدی سیار دبیر علمی نشست‌های آهات در این نشست ضمن قدردانی از تلاش‌های خبرگزاری فارس در پوشش نشست‌های آهات در دوره اول و همچنین میزبانی این نشست‌های در دوره دوم اظهار داشت: در نشست‌های آهات بنا داریم مراکز علمی و دانشگاهی به مقوله مداحی که به تعبیر مقام معظم رهبری هنری مرکب و پیچیده است از مقوله اجتماعی، فرهنگی و هنری نگاه داشته باشند. باید بپذریم که مداحی و رفت و آمد به هیأت یک دور هم جمع شدن ساده نیست و ستایشگری یک پدیده تمدنی ایران است.
مداحی الگوی شگفت‌انگیزی است که در اختیار ماست
وی با اشاره به اینکه هیأت رفتن، رسمی قدیمی و کهن است و بیش از هر سنت دیگر خود را با مقتضیات روز و زمانه همخوان کرده است، گفت: این نو‌گرایی به حدی است که برخی آن را افراطی می‌خوانند اما در هر صورت مداحی الگوی شگفت‌انگیزی است که در اختیار ماست که باید بررسی شود. هنر مداحی از ابزارهای مدرن رسانه‌ای و فضای تازه هنری، اجتماعی و ادبی با حفظ اصالت سنتی خود بهره می‌برد. زمانی که به هیأت می‌رویم این حس را نداریم که با یک میراث کهنه بناست مواجه شویم بلکه اقدامی زنده و به روز را در هیأت شاهد هستیم.
در فضای هیأت هنرهای دیگری نیز رشد می‌کند
سیار با اشاره به اینکه مداحی به عنوان هنری بی‌بدیل می‌تواند به هنرهای دیگر خط و جهت دهد، گفت: در فضای هیأت هنرهای دیگری مانند نقاشی، خطاطی، گرافیک، هنرهای تجسمی و ... نیز رشد می‌کنند و هنرمندان بسیاری جوشش خود را در هیأت انجام می‌دهند. هنرهای مدرن مانند موسیقی جدید و سینما نیز زمانی که با فضای هیأت و آئین‌های دینی پیوند می‌خورند با ذائقه ایرانی همراه‌تر می‌شوندو ایرانی‌تر و حتی جهانی‌تر می‌شوند.
این شاعر آئینی با اشاره به اینکه در ایام محرم و فاطمیه، هنر مداحی به اوج خود می‌رسد و بزرگترین رویداد آئینی هنری جهان برگزار می‌شود، گفت: در هیچ رویداد دیگری در جهان به اندازه آن تولید اثر هنری دیده نمی‌شود، خصوصاً که مردم نیز در این رویداد مشارکت دارند. مرکز تخصصی احیاء امر دانشگاه امام صادق (ع) به تحلیل و بررسی این پدیده پرداخته و آن را کمک دوطرفه‌ای هم به هیأت و هم دانشگاه‌ها می‌داند. بررسی چند بعدی آثار و اقدامات مداحان بعد از مناسبت‌های مهمی همچون محرم و فاطمیه، موجب خواهد شد به ابعاد مهمتری از کار خود واقف شوند و به رویکردهای دیگری فراتر از وایرال شدن در فضای مجازی دقت کنند. متأسفانه در برخی موارد، اثری که پرمخاطب است و وایرال می‌شود، از کیفیت لازم برخوردار نیست و مخاطب واقعی خود را از دست می‌دهد.
نشست آهات، بررسی هنری و اجتماعی هیأت نیست
وی با اشاره به اینکه امسال در کنار بررسی هنری، ادبی و اجتماعی بررسی موسیقایی نیز خواهیم داشت، گفت: نشست آهات، بررسی هنری و اجتماعی هیأت نیست بلکه بررسی مداحی‌ها به عنوان یک بخش از هیأت است. هیأت دارای ابعاد مختلفی است که یک بخش از آن مداحی است و دانشگاه امام صادق (ع) بنا دارد ذیل گروه فرهنگ و تمدن خود به موضوع سخنرانی‌های هیأت‌ها نیز وارد شود و بررسی علمی داشته باشد.
چرا شاعران به این نشست دعوت نمی‌شوند؟
سیار با اشاره به اینکه سال گذشته این انتقاد بود که چرا شاعران به این نشست دعوت نمی‌شوند گفت: ممکن است شاعران با چند مداح کار کنند یا یک مداح با چند شاعر کار کند، بنابراین امکان دعوت این‌گونه مقدور نیست و شاید بتوان در نشست‌های دیگری صرفاً عملکرد شاعران را بررسی کرد.
دبیر علمی نشست آهات گفت: بازتاب‌های علمی، فرهنگی، رسانه‌ای نشست‌های دوره قبل بسیار خوب بوده است و بازتاب‌های خوبی نیز در فضای علمی داشت که در رساله‌ها و پایان نامه‌ها مشهود است و چند پایان‌نامه در همان راستای گفت‌وگوها در دانشگاه امام صادق (ع) در حال تألیف است. اندیشکده هیأت سازمان هیأت و تشکل‌های دینی نیز در پی این اقدامات بررسی‌هایی نسبت به مداحی‌ها با رویکرد تحلیل گفتمانی صورت دادند.
سید ابوالحسن حسینی مدیر مرکز تخصصی احیای امر نیز در این نشست اظهار داشت: اندیشکده مطالعات حسینی که ذیل مرکز احیاء امر و به منظور بررسی علمی و نظری هیأت و ستایشگری ایجاد شده است، بنا دارد یک نگاه عالمانه و اندیشه ورزانه به این موضوعات داشته باشد که یکی از اقدامات آن برگزاری نشست‌های آهات است. انتشار فصلنامه مطالعات آئینی عین، تولید کتاب و منشورات، اجرای طرح سدره، مجموعه لوا، حمایت از پایان نامه‌های با موضوع هیأت و ... از دیگر اقدامات این مجموعه است.
وی با بیان اینکه دانشگاه امام صادق (ع) در عرصه میدانی و عملی برگزاری هیأت موفقیت‌هایی داشته است و نیاز بود در عرصه نظری هیأت نیز به پژوهش علمی در موضوع هیأت نیز وارد شود، گفت: پیش‌تر تدوین پایان نامه و مطالعاتی صورت گرفته بود اما نیازمند یک تشکیلات ساختار یافته بودیم که به صورت مستمر و منسجم این موضع در در یک محیط آکادمیک دنبال کند.
نشست آهات برای سومین سال برگزار می‌شود
حسینی گفت: نشست آهات برای سومین سال است که برگزار خواهد شد. در ۲ سال گذشته به نوحه‌های محرم و صفر از نظر ادبی- هنری و فرهنگی- اجتماعی پرداخته شد و به لحاظ محتوای ادبی و همچنین کنشگری اجتماعی مداحان مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت. امسال بناست این نشست‌ها با رویکرد مداحی‌های انجام شده در فاطمیه انجام پذیرد و اشعار و نوحه‌های فاطمیه مورد تحلیل قرار گیرد.
تلاش شده تا مداحان خارج از تهران بیشتر مورد توجه باشند
وی با بیان اینکه فاطمیه یکی از مناسبت‌های هیأت‌هاست که بسیار پرمخاطب است و تاکنون درخصوص مداحی‌های آن بازه زمانی نقد و بررسی صورت نگرفته است، گفت: نشست‌های امسال نسبت به سال‌های قبل چند تفاوت دارد. ابتدا در کنار بررسی ادبی، هنری، فرهنگی و اجتماعی، بعد موسیقایی مداحی‌ها نیز بناست بررسی شود. از سوی دیگر تلاش شده تا مداحان خارج از تهران بیشتر مورد توجه باشند.
در این نشست‌ها بنا داریم جریان ستایشگری به سمت جریان نخبگانی، علمی و آکادمیک وارد شود
حسینی با اشاره به اینکه ۱۰ نشست برای بررسی عملکرد ۱۰ مداح در بهمن‌ماه و اسفندماه پیش‌بینی شده است، گفت: همانند سال گذشته محمدمهدی سیار شاعر سرشناس کشورمان دبیر علمی این نشست‌ها خواهد بود. در این نشست‌ها بنا داریم جریان ستایشگری به سمت جریان نخبگانی، علمی و آکادمیک وارد شود. هیأت موضوع مهم و اثرگذاری است که باید نهادهای علمی به آن بپردازند. رشته‌های مختلف دانشگاهی خصوصا در حوزه علوم اجتماعی مانند اقتصاد، سیاست، جامعه شناسی، روانشناسی، مدیریت و ... باید هیأت را به عنوان یک پدیده اجتماعی موثر که ظرفیت پژوهش علمی گسترده ای دارد و محمل ارتباطات اجتماعی باشد، نگاه کنند.
دانشگاه امام صادق به دنبال مرجعیت علمی است
مدیر مرکز احیای امر افزود: دانشگاه امام صادق باتوجه به ماموریتی که برای خود در نظر گرفته و به دنبال مرجعیت علمی است، باید هیأت را به عنوان پدیده‌ای علمی که ظرفیت‌های بزرگی در تولید علوم انسانی اسلامی ایجاد خواهد کرد، مورد تأمل قرار دهد.
سید مجتبی امامی معاون پژوهشی دانشگاه امام صادق (ع) نیز در این نشست اظهار داشت: مسائل مختلفی در حوزه انقلاب اسلامی و منابع و ظرفیت‌های خوبی در جامعه و فرهنگ ما وجود دارد که به صورت مستمر و عمیق به آن‌ها پرداخته نشده است. متأسفانه در کشورما رابطه وسیعی میان جامعه علمی و اهالی میدان وجود ندارد. واحدهای پژوهشی دانشگاه امام صادق (ع) در قالب اندیشکده‌ها بنا دارند با پیوندزدن مجموعه‌ها به یکدیگر و پرداختن تشکیلاتی به ظرفیت‌ها، مسائل مختلف آن‌ها را حل کنند و معتقدیم این مسیر درست پرداختن به مسائل در انقلاب اسلامی است. اگر اهل میدان کار خود را انجام دهند و نهادهای علمی نیز مشغول کار خود باشند و نتوانند یک ارتباط وثیق با یکدیگر برقرار کنند، مسائل به درستی حل نخواهد شد.
وی با اشاره به اینکه اتفاق رخ داده در نشست‌های آهات یعنی قرار گرفتن مداحان کنار اساتید دانشگاهی و پرداختن علمی به موضوعات مداحی کم‌نظیر است، گفت: اگر مداحان گذشته و امروز محتوای تولید شده در نشست‌های گذشته را که بناست به صورت کتاب منتشر شود، مطالعه کنند می‌توانند چالش‌ها و ظرفیت‌هایی که در این پدیده عظیم اجتماعی شیعه وجود دارد، به خوبی درک کرده و به سمت وضعیت مطلوب حرکت پرشتاب تری داشته باشند.
موضوعات متعددی در کشور ما رهاست
امامی در پاسخ به این سوال که برخی انتقاد می‌کنند چرا دانشگاه امام صادق (ع) وارد این عرصه شده است گفت: موضوعات متعددی در کشور ما رهاست که یکی از آن‌ها موضوع مداحی است ما نگاه تولی‌گری نداریم بلکه با رویکرد علمی وارد این بحث شدیم و احساس مسئولیت کردیم. این روزها مسئولیت‌پذیری هم حائز اشکال شده است؟ نشست‌های آهات برای ایجاد یک فهم درست و کامل راه‌اندازی شده است و بناست در این نشست‌ها جریان هیأت را علمی بررسی کنیم.
به دنبال ارائه یک هیأت معیار و الگو نیستیم
حسینی نیز در پاسخ به این سوال گفت: برگزاری نشست آهات در دانشگاه امام صادق به این معنا نیست که شیوه اداره هیئات باید به همان صورتی باشد که در این دانشگاه برگزار می‌شود. به دنبال ارائه یک هیأت معیار و الگو نیستیم، بلکه به دنبال تحلیل جریان عزاداری و ستایشگری هستیم تا نقاط قوت آن به درستی شناخته شود و تکامل پیدا کند. مطالعه عالمانه جریان هیأت، با روحیه علمی و دانشگاهی صورت خواهد پذیرفت و به دنبال انحصارگرایی در فهم فعالیت فرهنگی نیستیم. دیگر مراکز علمی و دانشگاه‌های کشور نیز می‌توانند وارد این عرصه شوند، کمااینکه اساتید ما در این نشست‌ها از همه دانشگاه‌ها و نهادهای علمی هستند.
شکل‌گیری مراکز علمی در موضوع هیأت باید کثرت پیدا کند
مدیر مؤسسه همین بررسی‌های علمی هستند. شکل‌گیری مراکز علمی در موضوع هیأت باید کثرت پیدا کند و ما این کثرت را دنبال می‌کنیم. معتقدم هر میزان مجموعه‌های اندیشه‌ورز در حوزه هیأت و ستایشگری شکل پیدا کنند، همچنان جای کار وجود خواهد داشت و موجب برکاتی برای جریان علمی و هیأتی کشور خواهد بود.
مجید محمدزمانی مدیر روابط عمومی مرکز احیا امر در بخش پایانی این نشست با اشاره به اینکه سومین دوره نشست‌های آهات روز چهارشنبه ۱۲ بهمن‌ماه با بررسی آثار حاج مهدی رسولی آغاز می‌شود و به صورت فشرده تا پایان اسفندماه در ۱۰ نشست به پایان می‌رسد، گفت: در این دوره برای آن که فضای علمی و دانشگاهی بر نشست حاکم باشد و تضارب آرا و کرسی‌های آزاداندیشی صورت گیرد و پژوهش‌های دانشجویی و علمی متوجه اهمیت موضوع هیأت شود، این نشست‌ها در دانشگاه امام صادق(ع) برگزار خواهد شد. البته سایر علاقمندان بیرون از دانشگاه نیز می‌توانند در این نشست‌ها حضور داشته باشند. هدف از نشست‌های آهات رشد و تقویت جریان مداحی از مسیر تحلیل و بررسی آثار ذاکران اهل بیت است. تا امروز این نشست‌ها سبب تقویت این موضوع شده است و با ادامه این جریان می‌توان مسیر الگوگیری نسل آینده را هموار کرد. در این دوره آهات توجه ویژه ای به مادحین و هیئات خارج از تهران خواهیم داشت.
محمدزمانی با اشاره به اینکه برای دوره‌های گذشته آهات جلسات نقد و بررسی و کارشناسی برگزار کردیم تا با رفع نقاط ضعف گذشته، اقدامات بهتری در این دوره داشته باشیم افزود: دور قبلی نشست آهات با پیش قدمی خبرگزاری فارس و همراهی سایر رسانه‌ها بازتاب پیدا کرد. تقاضای بسیاری از رسانه‌ها این بود که این نشست‌ها محدود به یک خبرگزاری نشود. در این دوره از تمامی رسانه‌ها دعوت می‌کنیم تا با حضور در نشست‌های آهات و بازتاب این جلسات، به تقویت جریان ستایشگری در کشور کمک کنند.
پایان پیام/
