عملیات شهادت‌طلبانه ای که جمعه‌شب یک جوان فلسطینی به‌نام «خیری علقم» در شهرک «نبی یعقوب» در قدس اشغالی انجام داده و طی آن 8 صهیونیست به هلاکت رسیدند، نشان‌دهنده نقش عملیات‌های فردی ضدصهیونیستی در نظام مقاومت در برابر اشغالگری است.
اطلاعات منتشرشده توسط سرویس امنیت داخلی رژیم صهیونیستی (شاباک) نشان می‌دهد که سال 2022 شاهد افزایش چشمگیر عملیات‌های فردی استشهادی فلسطینیان علیه شهرک‌نشینان و نظامیان صهیونیست در مناطق مختلف بوده است و 1993 عملیات از این نوع انجام شد که طی آن 29 صهیونیست کشته و بیش از 128 نفر زخمی شدند. در سال 2021، 1570 عملیات فردی توسط فلسطینیان انجام شده بود که در آن 18 صهیونیست به هلاکت رسیدند و 196 نفر زخمی شدند.
با توجه به تداوم تحرکات متجاوزانه و جنایتکارانه رژیم اشغالگر پیش‌بینی می‌شود در سال 2023 شمار عملیات‌های شهادت‌طلبانه فلسطینیان و همچنین تلفاتی که به صهیونیست‌ها وارد می‌کنند به‌مراتب بیشتر از سال‌های گذشته باشد.
این وضعیت ایجاب می‌کند درباره تحولات عمده‌ای که مقاومت طی سال‌های اخیر شاهد آن بوده است تأمل کنیم. می‌توان گفت که اواسط سال 2014 نقطه عطفی برای ایجاد یک تحول اساسی و گسترش مقاومت در کرانه باختری بود، پیش از آن در سال 2011 تعداد کل فعالیت‌های مقاومت در کرانه باختری علیه دشمن به 320 مورد می‌رسید که شامل درگیری با صهیونیست‌ها از خلال پرتاب سنگ و سوزاندن لاستیک‌ها و... بود. این فعالیت‌های ضدصهیونیستی در کرانه باختری در سال 2012 به 578 مورد و در سال 2013 به 793 مورد رسید.
اما به‌یک‌باره در سال 2014 فلسطینیان در کرانه باختری 3699 عملیات مقاومتی انجام دادند که 16 عملیات آن حمله به صهیونیست‌ها با سلاح سرد و 8 عملیات زیر گرفتن صهیونیست‌ها با ماشین بود. اوج عملیات‌های ضدصهیونیستی در کرانه باختری در این سال مربوط به ماه جولای بود که طی آن 886 عملیات انجام شد. اما چه عواملی موجب گسترش و تشدید فعالیت‌های مقاومتی در کرانه باختری شده است؟
ما در اینجا می‌توانیم درباره 3 رویداد مهم در سال 2014 صحبت کنیم که زمینه را برای تقویت مقاومت در قدس و کرانه باختری فراهم کرد و ابعاد آن در قالب عملیات‌های انفرادی استشهادی بود. عاملان این عملیات‌ها لزوماً وابسته به جناح خاصی نیستند و گاهی خودجوش به اشغالگران حمله می‌کنند. اولین رخداد مهم در این سال در ماه ژوئن اتفاق افتاد که طی آن یک هسته وابسته به جنبش حماس 3 صهیونیست را در منطقه الخلیل به هلاکت رساندند.
بعد از آن نظامیان رژیم اشغالگر در جست‌وجوی عاملان این عملیات، به بسیاری از شهرهای کرانه باختری یورش بردند و همین مسئله روحیه و فعالیت‌های مقاومتی را میان فلسطینیان این منطقه تقویت کرد. در پی این حوادث و درگیری‌ها در ابتدای جولای 2014 شهرک‌نشینان صهیونیست در جنایتی ضدبشری خانه خانواده‌ای فلسطینی را در قدس آتش زده یک کودک شیرخوار فلسطینی را سوزاندند؛ مسئله‌ای که به‌شدت خشم فلسطینیان را برانگیخت و اوضاع قدس اشغالی را علیه اشغالگران شعله‌ور کرد.
اما بارزترین و مهمترین رخداد سال 2014 تجاوز ارتش صهیونیستی به نوار غزه بود. این جنگ در ماه جولای آغاز شد و طولانی‌ترین جنگ در تاریخ درگیری فلسطینیان و صهیونیست‌ها بود. در این جنگ مقاومت فلسطین با وجود امکانات محدود و همچنین محاصره‌ای که دشمن علیه آن در نوار غزه اعمال کرده بود، عملکرد نظامی بی‌سابقه‌ای از خود نشان داد. یکی از مهمترین ویژگی‌های عملکرد مقاومت فلسطین در این نبرد، به اسارت گرفتن شماری از نظامیان صهیونیست بود.
این جنگ دقیقاً 7 سال بعد از تقسیم مناطق فلسطینی به دو قسمت در سطوح امنیتی، فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی اتفاق افتاد؛ جایی که صهیونیست‌ها تلاش داشتند فلسطینیان نوار غزه را از قدس و کرانه باختری جدا کنند و هدف اصلی آنها تضعیف روحیه مقاومت میان مردم فلسطین و چندپاره کردن این ملت و نیز نابودی گروه‌های مقاومت از جمله حماس بود.
اما این جنگ و عملکرد حماس در آن موجب شد مردم فلسطین نه‌تنها در نوار غزه بلکه در سراسر کرانه باختری و قدس اشغالی نیز بار دیگر به ایدئولوژی مقاومت روی بیاورند و دیدگاه فلسطینی‌ها در مناطق مختلف تا حد زیادی به هم نزدیک شد. سال 2014 همچنین با تشدید تجاوزات اشغالگران به مسجدالاقصی و تلاش برای تقسیم زمانی و مکانی آن و نیز یهودی‌سازی قدس همراه بود.
این وضعیت موجب شد مقاومت در قدس و کرانه باختری شعله‌ور شود و در سال 2015 بیش از 5383 عملیات مقاومتی در این مناطق علیه دشمن صهیونیستی انجام شد که 186 مورد از آنها با سلاح سرد، 42 مورد زیرگرفتن با ماشین و 123 مورد عملیات تیراندازی بود.
ابتدای اکتبر 2015 یک گروه وابسته به حماس در نابلس به خودروی شهرک‌نشینان صهیونیست حمله کردند و دو روز بعد از آن یک جوان فلسطینی به‌نام «مهند الحلبی» از رام‌الله اقدام به اجرای یک عملیات استشهادی با سلاح سرد در قدس اشغالی کرد که در پی آن 3 شهرک‌نشین صهیونیست به هلاکت رسیدند و خود او نیز شهید شد.
این عملیات به «هدیه قدس» معروف شد. اما شدت عملیات‌های استشهادی فردی فلسطینیان در قدس متوقف نشد و در سال 2016 بیش از 4785 عملیات فردی ضدصهیونیستی انجام گرفت که 50 مورد از آنها حمله با سلاح سرد و 10 مورد زیر گرفتن صهیونیست‌ها با ماشین بود. این روند همچنان ادامه پیدا کرد تا عملیات‌های فردی استشهادی تبدیل به یک الگوی مقاومتی میان فلسطینیان ساکن قدس شد.
در سال‌های بعد این پدیده همچنان تشدید شد تا اینکه در سال 2021 بعد از تجاوزات مکرر شهرک‌نشینان علیه فلسطینیان و حملات آنها به مسجدالاقصی و بازداشت جوانان فلسطینی توسط نظامیان صهیونیست و...، مقاومت در قدس به‌شکل قابل‌توجهی گسترش یافت. بر اساس آمار مندرج در گزارش سالانه دفتر رسانه‌ای حماس، کرانه باختری و قدس در سال 2021 شاهد 10 هزار و 850 عملیات استشهادی مسلحانه بوده‌اند که 441 مورد از این عملیات‌ها مؤثر بود، این عملیات‌ها چهار برابر تعداد عملیات‌های مؤثر در سال 2020 بودند.
همین رویکرد در سال 2022 نیز ادامه یافت و عملیات‌های فردی زیادی توسط فلسطینیان انجام شد که عمدتاً با سلاح گرم انجام می‌گرفت. یکی از معروف‌ترینِ این عملیات‌ها عملیات «بنی براک» بود که در مارس گذشته در نزدیکی تل‌آویو انجام شد و 5 صهیونیست طی آن به هلاکت رسیدند. بعد از آن مقاومت فردی در فلسطین با ظهور گروه‌هایی چون گردان‌های نابلس و جنین و سپس «عرین الاسود» (بیشه شیران) در ماه سپتامبر وارد مرحله سازماندهی شد.
ازآن‌جایی که اعضای این گروه‌ها عملیات‌های ضدصهیونیستی را در مناطق مختلف و به‌صورت فردی انجام می‌دهند و وابسته به زنجیره فرماندهی نیستند، کار ردیابی و نفوذ اطلاعاتی میان آنها بسیار دشوار است و صهیونیست‌ها را با چالش‌های جدی مواجه کرد. این گروه‌ها همچنین تبدیل به الگویی برای تک تک جوانان فلسطینی و رزمندگان مقاومت شدند که اکنون آزادانه و بدون محدودیت‌های سازمانی ضربات دردناکی به دشمن وارد می‌کنند.
در طول تاریخ مبارزات فلسطین، ابتکارات فردی همیشه وجود داشته است و این اولین بار نیست که شاهد عملیات‌های استشهادی از جانب مردم فلسطین هستیم، به‌عنوان مثال در جریان انتفاضه‌های اول و دوم شاهد عملیات‌های استشهادی زیادی از جانب نیروهای حماس و جهاد اسلامی بودیم، اما مهمترین تفاوت عملیات‌های فردی اخیر این است که اغلب عاملان این عملیات‌ها وابستگی به گروهی ندارند و با انگیزه‌های فردی علیه دشمن وارد میدان می‌شوند.
البته این بدان معنا نیست که هیچ ردپایی از گروه‌های مقاومت در این عملیات‌ها وجود ندارد، همان‌طور که اشاره کردیم در جریان رویدادهای 2014 و 2015 عملیات‌های زیادی توسط رزمندگان وابسته به گروه‌های مقاومت انجام شد مانند شهید «محمد الفقیه» که در سال 2016 بعد از انجام عملیات ضدصهیونیستی به شهادت رسید یا شهید «احمد نصر جرار» و شهید «اشرف نعالوه» و شهیدان صالح و عاصم البرغوثی که در سال 2018 دست به انجام عملیات‌های انفرادی زدند و همه آنها وابسته به جنبش حماس و سایر گروه‌های مقاومت فلسطین بودند.
در اینجا می‌توان از غلبه انگیزه فردی کنار ایدئولوژی سازمانی میان جوانان فلسطینی که دست به عملیات استشهادی می‌زنند صحبت کرد. البته باید توجه داشت که این عملیات‌ها صرفاً محدود به قدس و کرانه باختری نبوده است و فلسطینیان ساکن اراضی اشغالی 1948 نیز مهارت خود را در انجام عملیات‌های استشهادی ضداشغالگران نشان داده‌اند،
در این زمینه می‌توان به عملیات تیراندازی انجام‌شده توسط یک جوان فلسطینی به‌نام «نشات ملحم» از ساکنان منطقه «عاره» در ژانویه 2016 اشاره کرد، اما معروف‌ترین عملیات ضدصهیونیستی که در اراضی اشغالی 1948 انجام شد عملیات بئر السبع در مارس 2022 است که توسط جوانی به‌نام «محمد ابوالقیعان» انجام شد و طی آن 4 صهیونیست با ضربات چاقوی وی کشته و 2 نفر زخمی شدند.
نتیجه‌گیری
به‌طور کلی عملیات‌های فردی فلسطینیان و تداوم آنها به‌معنای شکست مهندسی اجتماعی رژیم صهیونیستی برای جدا کردن فلسطینیان از یکدیگر و ناکامی این رژیم در حذف فرهنگ مقاومت از کرانه باختری است. ماهیت نبردهایی که بین مقاومت غزه و ارتش رژیم اشغالگر در دوره‌های مختلف رخ داد، مردم فلسطین را نسبت به لزوم استفاده از الگوی مقاومت برای اخراج اشغالگران از این سرزمین آگاه‌تر کرد.
تداوم تجاوزات صهیونیست‌ها علیه فلسطینیان و به‌ویژه مقدسات آنها در قدس و مسجدالاقصی انگیزه مردم فلسطین را برای مقاومت در برابر اشغالگری دوچندان می‌کند. بی‌اعتبار شدن تشکیلات خودگردان فلسطین در کرانه باختری به‌دلیل همکاری با دشمن صهیونیستی، عرصه را برای گسترش ایدئولوژی مقاومت و شکل‌گیری گروه‌های وابسته به آن، بازتر کرده است.
در پایان تداوم عملیات‌های استشهادی میان فلسطینیان به این معناست که الگوی مقاومت همچنان بر عمق افکار عمومی فلسطینی‌ها حاکم است و این عملیات‌ها تنها مربوط به یک بازه زمانی خاص نیستند و گسترش آنها حتی می‌تواند زمینه ورود به یک انتفاضه جدید باشد.
