متاسفانه در ۲ دهه گذشته، شمار قربانیان سرطان در کشور روندی افزایشی داشته است، اما آنچه مهم به‌نظر می‌رسد، ابتدا پیشگیری و تشخیص به‌موقع ابتلا این این بیماری است که امید به اثربخشی درمان را به‌دنبال دارد. سرطان یکی از آن دسته از بیماری‌هایی است که بیش از آنکه بیمار را از پای درآورد، وحشت حاصل از آن، امید را در دل بیماران کم می‌کند. بنابراین، شنیدن اخباری مبنی بر کشف واکسن یا داروهای قطعی برای درمان این بیماری، می‌تواند بیش از هر چیز بذر امید به زندگی را در دل افرادی که به آن مبتلا هستند، زنده کند. خبر خوب آنکه برخی شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی در سال‌های اخیر توانستند داروهای مشابه خارجی باکیفیتی را روانه داروخانه‌ها کنند، به‌شکلی که تولیدات برخی از این شرکت‌ها با تولیدات شرکت‌های اروپایی و امریکایی در رقابت هستند.
صمت به بهانه هفته ملی مبارزه با سرطان، به ارزیابی داروهای تولید شده از سوی دانش‌بنیان‌ها برای درمان سرطان پرداخته است.
همواره افرادی که به بیماری سرطان مبتلا می‌شوند، بیش از هر چیز به امید و انگیزه کافی برای ادامه زندگی نیاز دارند. به‌گفته بسیاری از پزشکان، عواطف و احساسات برخاسته از بیماری در افراد، بیش از هر مورد دیگری در روند بیماری اثرگذار خواهد بود. یکی از راه‌حل‌ها، امیدواری در این بیماران، شناخت کامل بیماری و راه‌حل‌های مقابله با آن است. شاید شما هم تجربه برخورد با یک بیمار سرطانی را داشته باشید. این افراد دارای یک تجربه مشترک هستند؛ ترس از بازگشت بیماری پس از درمان. برخی پزشکان باتوجه به سابقه پزشکی و آگاهی وسیعی که از انواع سرطان دارند، معتقدند سرطان آن‌گونه هم که عموم مردم فکر می‌کنند، وحشتناک نیست. آنها مثال‌هایی هم برای این ادعا می‌آورند؛ برای مثال، افرادی بودند و هستند که سال‌ها در کنار بیماری سرطان مانند همه مردم زندگی کرده و به تحصیل و اشتغال پرداخته‌اند. بیشتر رسانه‌های حوزه دانش و سلامت مفاهیم متعددی از این نوع بیماری‌ها در سال‌های اخیر منتشر کرده‌اند. پزشکان زیادی بر این باور هستند که بیشتر مردم با انتشار اطلاعات افسارگسیخته در رسانه‌ها بیشتر دچار واهمه می‌شوند تا آگاهی. حال علت ترس از بیماری‌های خاص مانند سرطان می‌تواند چه چیزی باشد؟ آیا آگاهی دقیق و داشتن اطلاعات جامع از این نوع بیماری‌ها نمی‌تواند تا حد زیادی افراد یک جامعه را برای درمان و از آن مهم‌تر، پیشگیری از این بیماری تشویق کند. بنابراین بهتر است این بار نیمه پر لیوان را ببینیم و در صورت ابتلا به انواع این بیماری به راه‌های درمانی مطمئن تمرکز و به آنچه علم در اختیار ما می‌گذارد، اعتماد کنیم.
داروی «دوکسوروبیسین» به‌طورمعمول در درمان طیف وسیعی از سرطان‌ها از جمله بدخیمی‌های خونی، از سوی پزشکان تجویز می‌شود. به‌طورمعمول این بدخیمی‌های خونی آسیب قلبی را به‌همراه دارند که تهدیدکننده حیات است. این دارو از سوی یک شرکت دانش‌بنیان ایرانی تولید و در بازار عرضه شده است. تاکنون در دنیا تنها شرکت جانسون‌اند جانسون انحصار تولید آن را داشته است که خوشبختانه چند سالی می‌شود، این شرکت ایرانی نه‌تنها بازار داخلی، بلکه در برخی کشورهای خاورمیانه هم، گوی سبقت را از جانسون‌اند جانسون امریکایی ربوده است.
احمد پوراحدی، فعال دانش‌بنیان در گفت‌وگو با صمت درباره مراحل تجاری‌سازی داروی «دوکسوروبیسین» گفت: این دارو تا چندسال پیش تنها از سوی شرکت جانسون‌اندجانسون امریکایی تولید و در تمام کشورها پخش می‌شد؛ در واقع حق امتیاز آن منحصر به این شرکت امریکایی بود. خوشبختانه چند سالی می‌شود که موفق به کشف فرمول آن در ایران برای نخستین‌بار شدیم و توانستیم در حجم انبوه تولید و به بازارسازی برسانیم.
به‌گفته وی، امروز تنها رقیب این شرکت در تولید این دارو برای درمان سرطان، همان شرکت جانسون‌اند جانسون است که در فرآیندهای آزمایشی تمام مقایسه‌های لازم با داروی خارجی انجام شده و تفاوتی در ساختار و عملکرد آن تاکنون دیده نشده است.
پوراحدی گفت: متاسفانه نرخ داروی خارجی (امریکایی) بسیار بالا است، به‌طوری که نرخ هر ویال آن، در حال حاضر ۱۲ میلیون تومان است که بسته به وزن بیمار، این نرخ متفاوت خواهد بود. این درحالی است که امروز در بیشتر داروخانه‌ها این داروی ایرانی به‌فروش می‌رسد و تولیدات دانش‌بنیان توانسته تمام نیاز کشور را تامین کند.این دارو توانسته نظر بیشتر پزشکان را جلب کند و با اقبال مواجه شود.
به‌گفته وی، نرخ هر ویال دارو، یک میلیون و ۲۰۰ هزارتومان است که 90 درصد تامین اعتبار آن نیز تحت‌پوشش بیمه است و بیماران تنها ۱۰ درصد این نرخ را برای هر ویال پرداخت می‌کنند. پوراحدی ادامه داد: نیاز کشور با تولیدات این شرکت دانش‌بنیان به‌طورکامل مرتفع شده است و مشکلی درباره کمبود دارو وجود ندارد.. عمده موارد مصرف این دارو برای درمان سرطان رحم و سینه است که پزشکان با در نظر گرفتن پروتکل‌های موردنظر آن را تجویز می‌کنند.
این فعال دانش‌بنیان بااشاره به صادرات این دارو به کشورهای خاورمیانه و حتی آسیای‌شرقی گفت: تولید داروی ایرانی نه‌تنها بازار ایران، بلکه بازار کشورهایی نظیر سوریه، عراق و فیلیپین را هم در‌دست گرفته است.یکی دیگر از داروهای تولیدی دانش‌بنیان‌ها، تولید پماد موضعی زخم سالک است. زخم سالک از نیش یک پشه که انگل‌زا است، روی پوست ایجاد می‌شود و بیمار از درد زیاد موضعی رنج می‌برد. پوراحدی بااشاره به تولید این پماد موضعی گفت: پماد موضعی برای درمان زخم سالک نیز از دیگر تولیدات دانش‌بینان‌هاست که تاکنون هیچ شرکت دارویی موفق به تولید آن نشده است. به‌طورمعمول برای درمان این زخم از آمپول‌هایی استفاده می‌شد که فقط چند شرکت اروپایی آن را تولید می‌کردند و فرآیند درمانی سختی هم داشت. اما در حال حاضر،خوشبختانه در حال ثبت بین‌المللی داروی ایران‌ساخت این بیماری هستیم.
وی بااشاره به روند تولید دارو برای درمان سرطان در کشور گفت: سازمان غذا و داروی ایران در تولیدات حساسیت بیشتری دارد و اصلا اجازه ورود آنها به بازار را نمی‌دهد و اگر دارو کارآیی کافی را نداشته باشند، پزشکان آن را تجویز نمی‌کنند. پوراحدی با تاکید بر اینکه گاهی روند بیماری سرطان به مرحله‌ای می‌رسد که بیمار توجه کمتری به هزینه درمان داشته و اگر بداند که داروی خارجی نتایج بهتری دارد، به‌طورقطع داروی خارجی را برای درمان انتخاب می‌کند،گفت: اگر رضایت پزشکان در عملکرد مطلوب تولیدات ایرانی وجود نداشت، هیچ‌گاه داروهای تولیدشده برای درمان سرطان از سوی شرکت‌های دانش‌بنیان به مرحله تجاری‌سازی و تجویز نمی‌رسید.
وی بااشاره به موجودی دارو برای درمان سرطان گفت: از آنجایی که حساسیت سازمان غذا و دارو در کشور ما به‌نسبت کشورهای اطراف به‌شدت بالا است، اجازه تولید هر دارویی در کشور، برای درمان سرطان داده نمی‌شود، به‌همین دلیل دارویی که مجوز این سازمان را می‌گیرد، حتما از سوی پزشکان موردقبول واقع شده و به‌قدر کافی قابل اعتماد است. وی تاکید کرد: در سال‌های اخیر شرکت‌های دانش‌بنیان در تولید داروهای خاص، پیشرفت‌های زیادی داشته و در کل، ایران کارنامه قابل‌قبولی در تولید دارو برای درمان سرطان دارد.
محمدمهدی سیفی، مدیر توسعه کسب‌وکار حوزه بهداشت و سلامت ستاد ویژه توسعه فناوری نانو، در گفت‌وگو با صمت بااشاره به افزایش کاربردهای فناوری نانو در تشخیص و درمان سرطان پستان در کشور گفت: از آنجایی که سرطان پستان رایج‌ترین سرطان در میان بانوان است و نسبت به دیگر بیماری‌ها شیوع بیشتری در چند دهه اخیر، هم در ایران و هم در خارج از کشور داشته، تولید و ساخت داروهای نانوساختار، هم از لحاظ کارکرد و بهبودبخشی و هم از نظر اقتصادی، موردتوجه شرکت‌های داروسازی قرار گرفته است. وی افزود: در حال حاضر 2 داروی مبتنی بر فناوری نانو در کشور ساخته می‌شود که برای درمان سرطان پستان اثربخشی زیادی دارد. پکلینب (Paclinab) یکی از این داروها است که فاقد عوارض داروهای پیشین است. در حقیقت، در زمان استفاده از پکلینب، عوارض ناشی از شیمی‌درمانی که بر پوست، مو و دیگر اعضای بدن بیمار تاثیر می‌گذارد، پدیدار نمی‌شود. سیفی در تشریح بیشتر گفت: دانشمندان توانستند با اتصال پروتئین آلبومین (پروتئین موجود در تخم‌مرغ) به دارو، قدرت درمانی بیشتری به آن ببخشند. از آنجایی که سلول‌های سرطانی اندازه بزرگ‌تری نسبت به دیگر بافت‌های بدن دارند، باید دارویی مصرف شود که بتواند تنها به نابودی این سلول‌ها بینجامد. ماده آلبومین به‌دلیل اندازه مناسبی که برای ورود به غشای سلول‌های سرطانی دارد، قادر به هدف‌گیری سلول‌ها توسط دارو بوده و دیگر بافت‌های بدن از آسیب دارو در امان می‌ماند. در این صورت، عوارض دارو هم کمتر می‌شود. پادینکس (padynex) داروی دیگری است که مبتنی بر فناوری نانو تولید شده و ابتدای امسال از سوی سازمان غذا و دارو مجوز گرفته است؛ این دارو نیز برای درمان نوع خاصی از سرطان پستان استفاده می‌شود. به‌گفته این کارشناس، به‌طورمعمول پادینکس زمانی تجویز می‌شود که فرد توانایی شیمی‌درمانی نداشته باشد یا بدن بیمار به فرآیندهای درمانی معمول پاسخ ندهد.
وی افزود: در کل، فناوری نانو تاثیر بسیار مهمی در اثربخشی داروها در 2 دهه اخیر داشته است. علاوه بر استفاده داروهای نانوساختار در روند درمان، خوشبختانه کشور ما موفق به ثبت اختراع دستگاه جدیدی در فرآیند عمل جراحی سرطان سینه با عنوان سیستم CDP یا پروب تشخیص مارجین‌های سرطانی شده است. همواره تشخیص صحیح بافت‌های مشکوک با بافت اصلی یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های پزشک و بیمار است؛ در حقیقت این برای پزشک مهم است که به‌اشتباه بافت سالم تخلیه نشود. گفتنی است، سیستم CDP یا پروب تشخیص مارجین‌های سرطانی به تشخیص آنلاین بافت سالم با بافت سرطانی در هنگام عمل جراحی می‌پردازد. سیفی گفت: این فناوری که حاصل تولید یک شرکت ایرانی است، با استفاده از سوزنی که در ابتدای دستگاه نصب شده است و داخل بافت قرار داده می‌شود، پزشک ظرف مدت یک دقیقه به سالم بودن بافت پی می‌برد.
در بسیاری از موارد با شنیدن نام سرطان، بیمار دچار وحشت و نگرانی می‌شود و امید خود را به زندگی از دست می‌دهد. اما واقعیت این است که روش‌های زیادی برای درمان سرطان وجود دارد که درصد موفقیت آنها بالا گزارش شده‌اند. خوشبختانه در عصری زندگی می‌کنیم که شاید نام دیگرش در اعصار آینده، قرن انقلاب‌های متعدد فناوری باشد؛ دورانی که روز به روز از یک فناوری جدید و اکتشافی تازه رونمایی می‌شود. ناگفته نماند که به‌موازات این پیشرفت‌ها، بیماری‌ها هم رنگ و چهره جدیدی به خود گرفته‌اند. روزگاری بشر با آبله و سرخک دست به گریبان بود، امروز با سرطان؛ اما بد نیست که بگوییم بشر روز به روز به درمان قطعی این بیماری نزدیک و نزدیک‌تر می‌شود. باتوجه به موارد یادشده، کشورمان کارنامه قابل‌قبولی در تولید دارو برای درمان و فناوری‌های تشخیصی سرطان دارد،در حالی که تا چه میزان این داروها در دسترس افراد قرار می‌گیرند یا به مرحله تجاری‌سازی می‌رسند یا اینکه مافیای واردکنندگان داروهای گرانقیمت خارجی چقدر دل‌شان به حال بیماران می‌سوزد، خود جای بحث دارد.
