به گزارش خبرگزاری فارس از اصفهان، ایران کشوری است که قبل از انقلاب، در اوج وابستگی سیاسی، اقتصادی و علمی به آمریکا و غرب بود و برای تامین نیازهای اولیه خود بعد از انقلاب، به دلیل تحریم‌های گسترده با مشکلات زیادی مواجه شد و با شروع نهضت پیشرفت علمی به جایی رسید که امروز دستاوردهایش به‌خصوص در حوزه علم و دانش، حتی برای دشمنانش نیز غیر قابل انکار است.
این پیشرفت، اما مدیون جوانان نسل بعد از انقلاب است و کسانی‌که دوران سیاه رژیم پهلوی و وابستگی‌های ایران در آن زمان و عدم توانایی‌اش در تولید نیازهای کوچک را درک نکردند می‌توانند بفهمند که انقلاب اسلامی، سرآغاز تلاش و جهاد علمی جوانان بوده است؛ این جوانان نسل بعد از انقلاب بودند که شعار «ما می‌توانیم» را عملیاتی کردند و محمد تمنایی، عضو هیات علمی دانشکده مهندسی حمل و نقل دانشگاه صنعتی اصفهان و جوان‌ترین دانشیار دانشگاه از جمله این جوانان است درحالی که فقط ۳۷ سال از بهار زندگی‌اش می‌گذرد.
وی از سال ۱۳۹۴ عضو هیات علمی دانشکده مهندسی حمل و نقل دانشگاه صنعتی اصفهان می‌شود و نگارش حدود ۶۰ مقاله پژوهشی در مجلات معتبر بین‌المللی در حوزه حمل‌ونقل و اجرای چند طرح پژوهشی ملی را در کارنامه خود دارد، از او می‌پرسم:« آقای دکتر شما متولد بعد از انقلاب هستید نگاهتان به انقلاب اسلامی چیست؟ » می‌گوید:بله، بنده هفت سال بعد از انقلاب متولد شدم و درک مستقیم و بی‌واسطه از آن ایام ندارم، ولی به واسطه تمایلی که به پژوهش‌های تاریخی دارم، مطالعات زیادی پیرامون دوران قبل از انقلاب داشته‌ام، اعتماد به نفس ملی که انقلاب اسلامی و نفَس مسیحایی حضرت امام(ره) در جامعه ایرانی دمید و انقلاب اسلامی ایران در واقع، قیام ملت علیه دیکتاتوری فاسد و دست‌نشانده‌ای بود که آسیب‌های فراوانی به منافع ملی ایرانیان وارد کرد.
عضو هیات علمی دانشکده مهندسی حمل و نقل دانشگاه صنعتی اصفهان در ادامه بیان می‌کند: خفقان و سرکوب شدید، شکنجه‌ها و سلاخی وحشتناک آزادی‌خواهان، وادادگی تأسف‌بار در مقابل اجانب، فقر مطلق توده‌های مردم شهرها و به ویژه روستاها، فساد سیستمی، عدم دسترسی اکثر روستائیان به امکانات اولیه آب و برق و گاز و راه‌های ارتباطی، حاتم‌بخشی‌های عجیب به اربابان غربی شاه از جیب ملت فقیر ایران، و تورم‌های شدید حتی چندصد درصدی، از دست دادن نیمی از آب‌های سرزمینی ایران در خلیج فارس و سه جزیره بحرین، زرکوه و جزیره آریایی، و ده‌ها نمونه تلخ دیگر، جزو واقعیت‌های غیرقابل انکار روزگار قبل از انقلاب اسلامی هستند که در خاطرات سناتورها و درباریان پهلوی، به کرّات نقل شده و کمتر برای نسل جدید بازگو شده است. مطالعه‌ی دقیق تاریخ پهلوی، این واقعیت‌ها را برای هر انسان منصف و طالب حقیقت آشکار می‌کند.
حمل‌ونقلِ ایران، کجای دنیاست؟
هرچند هضم مطالعات تاریخی استاد دانشگاهی که مدام با حساب دیفرانسیل و انتگرال سروکار داشته، برایم سخت بود اما سراغ سوال بعدی می‌روم، از او می‌خواهم رشد علمی دوران بعد از انقلاب را ارزیابی کند و بگوید با گذشت بیش از ۴۰ سال از انقلاب، در زمینه حوزه تخصصی حمل‌ونقل، کجای دنیا ایستاده‌ایم؟
و اینگونه پاسخم را می‌دهد: قطعا رشد علمی پرشتاب‌تری نسبت به قبل از انقلاب داشته‌ایم، دلیل عمده آن هم به نظر من، روح خودباوری و اعتماد به نفس ملی است که انقلاب اسلامی در جامعه ایرانی دمید، البته سرعت این رشد علمی در موضوعات مختلف، متفاوت بوده است؛ مثلا در علوم پزشکی، علوم پایه و برخی رشته‌های مهندسی و انسانی، رشد سریع و بعضا خیره‌کننده داشته‌ایم؛ با این حال در حوزه‌ی حمل‌ونقل، نیز زحمات زیادی در توسعه‌ی راه و راه‌آهن و فرودگاه و بنادر و... سطح شهری و ملی کشیده شده‌است.
تمنایی با اشاره به عقب‌ماندگی‌ها و فرصت‌سوزی‌ها می‌گوید به نسبت پتانسیل‌ها و آنچه باید باشیم، هنوز خیلی فاصله داریم، واقعیت آن است که هنوز نتوانسته‌ایم از موقعیت ویژه ژئواستراتژیک کشور در جهت خلق ثروت و درآمد ملی، بهره زیادی ببریم.
ثروت‌آفرینی حمل‌ونقل برای ایران
دانشیار دانشگاه صنعتی اصفهان، در ادامه حرف‌هایش به موقعیت ارزنده ایران اشاره می‌کند که فرصت‌های حمل‌ونقل ملی و بین‌المللی می‌توانست ثروت‌آفرینی خوبی را برای کشور رقم بزند، ولی دولت‌های پس از انقلاب، برنامه‌ای پایدار و مشخص برای فعال‌سازی این ظرفیت عظیم نداشتند، البته دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی ما هم در این زمینه، واقعا کم‌کاری کردند.
وی می‌گوید اگر یک نقد و آسیب‌شناسی نسبت به رویکرد دانشگاه‌های ایران به حوزه حمل‌ونقل بخواهیم داشته باشیم، به نظر من در چهار دهه گذشته، مراکز علمی ما عمدتا بر جنبه‌ی شهری حمل‌ونقل متمرکز شدند و از پژوهش، ابتکار و نوآوری در جنبه ملی و بین‌المللی حمل‌ونقل کشور که از قضا نقطه قوت ما هم بود، غفلت کردند.
جبران عقب‌ماندگی‌های کشور با نیروی جوان
حالا دیگر با آقای تمنایی گرم صحبت شده‌ایم. نگاهی به رزومه علمی طومارگونه‌اش می‌اندازم و می‌گویم:« شما در حوزه حمل‌ونقل و به ویژه راه‌آهن فعالیت می‌کنید. در این حوزه، بفرمایید چه کارهایی انجام می‌دهید؟ در زمینه‌ی راه‌آهن، چشم‌انداز حرکت کشور را چگونه می‌بینید و در چه بخش‌هایی باید بیشتر تمرکز کنیم؟ »
تمنایی برای پاسخ دادن به جواب اینطور شروع می‌کند: در گام دوم انقلاب، چشم‌انداز حرکت کشور در بخش‌های مختلف حمل‌ونقل را روشن و امیدوارکننده می‌بینم، وجود نسل جوان متعهد و متخصص در این حوزه و دغدغه مضاعف و تلاش این نسل برای جبران عقب‌ماندگی‌ها، نویدبخش پیشرفت آتی کشور در این حوزه راهبردی است، کشور در بخش حمل‌ونقل، نیاز به جهش و تحول جدی دارد.
عضو هیات علمی دانشکده مهندسی حمل و نقل دانشگاه صنعتی اصفهان معتقد است این تحول، در سیستم ریلی، باید با سرعت و جدیت بیشتری صورت بگیرد؛ چرا که ذات ژئوپلتیک ایران، توسعه گونه سبز، پاک، انبوه‌بر و ایمن ریلی را برای کشور تجویز می‌کند.
نهضت ملی برای احیای راه‌آهن
وی در ادامه گریزی به دیدارش را رهبر معظم انقلاب می‌زند و می‌گوید: در دیدار اخیر با رهبر معظم انقلاب، خدمت ایشان عرض کردم که «نهضت ملی برای احیای راه‌آهن» و جبران سریع عقب‌ماندگی‌های بزرگ این شبکه حیاتی کشور، واجبی است از نان شب واجب‌تر، تمرکز ما در این حوزه، باید بر جذاب‌سازی سرمایه‌گذاری بخش غیردولتی، اصلاح روند عقب‌نشینی از خصوصی‌سازی، مانع‌زدایی نرم‌افزاری و فرآیندی از نظام بهره‌برداری شبکه ریلی باشد.
تمنایی در ادامه در خصوص فعالیت‌هایش این چنین توضیح می‌دهد: بخشی از فعالیت من متمرکز بر راه‌آهن است، در حال حاضر، مجری بخش ریلی مطالعات جامع حمل‌ونقل کشور هستم و طراحی شبکه بهینه و یکپارچه ریلی کشور در افق ۲۰ ساله آتی را انجام می‌دهیم، که در مراحل انتهایی است و نتایج آن که تعیین‌کننده اولویت‌های احداث محورهای جدید و بهبود ظرفیت محورهای موجود راه‌آهن و توسعه هاب‌های لجستیکی تا سال ۱۴۱۴ است، را به زودی اعلام خواهیم کرد.
دانشیار دانشگاه صنعتی اصفهان در ادامه برایم گفت که با شرکت‌های خصوصی حوزه حمل‌ونقل ریلی نیز در قالب مشاوره‌های تخصصی همکاری دارد و از قِبَل این همکاری، تعدادی از دانشجویان و جوانان فارغ‌التحصیل دانشگاهی در این شرکت‌ها مشغول فعالیت شده‌اند و تحولات خوبی را هم در صنعت ریل رقم زده‌اند.
صحبت با دانشجویان برای ماندن
شنیده بودم، او با دانشجوهایی که قصد مهاجرت به خارج از کشور دارند صحبت می‌کند و آن‌ها را تشویق می‌کند، در کشور بمانند، وقتی از او پرسیدم چرا دانشجویان را به ماندن در کشور تشویق می‌کنید و چرا خودتان به خارج نرفتید، با چنین پاسخی مواجه شدم: معتقدم باید با خلق فرصت‌های مناسب کار و پیشرفت برای جوانان تحصیل‌کرده در داخل کشور، مطلوبیت خروج نخبگان از کشور را به حداقل برسانیم.
دانشیار دانشگاه صنعتی اصفهان سعی کرده ضمن ایجاد ارتباطات با قطب‌های صنعتی در حوزه‌ی تخصصی‌اش، در ایجاد این فرصت‌ها، نقش فعال داشته باشد و در این رابطه می‌گوید: البته استفاده از موقعیت تحصیل در خارج از کشور و کسب تجربه بین‌المللی و سپس بازگشت به کشور، تصمیم قابل احترامی است، ولی بنده با اینکه موقعیت‌های خیلی مناسب تحصیل خارج از کشور داشتم، ترجیح دادم در کشور بمانم و همه توان علمی و انرژی‌ام را وقف تلاش برای یافتن راهکارهای علمی جهت حل مسائل کشور کنم و کسب تجربه بین‌المللی را از طریق سفرها و فرصت‌های مطالعاتی دنبال کنم.
شبکه یکپارچه فرآوری و ترابری چه کاری قرار است انجام دهد؟
به عنوان آخرین سؤال، به دیدار اخیر نخبگان با مقام معظم رهبری اشاره کردم و گفتم:«شما در دیدار اخیر نخبگان با مقام معظم رهبری، کلان‌راهبرد شیفت یا شبکه یکپارچه فرآوری و ترابری را مطرح کردید، از هدف شیفت و نیز تیم جوانی که برای طراحی شیفت شکل داده‌اید بگویید. آیا این ایده را پیگیری می‌کنید؟ رهبر انقلاب، دستوری برای پیگیری صادر نکردند؟»
تمنایی گفت: شیفت (شبکه یکپارچه فرآوری وترابری)، یک پارادایم است؛ یک کلان‌راهبرد برای شکوفایی اقتصادی عدالت‌محور و پایدار کشور؛ هدف شیفت، ارتقای مشارکت کشور در زنجیره ارزش جهانی است و سعی دارد با شناسایی مزیت‌های نسبی سرزمینی و برقراری ارتباط بین ساحت‌های مختلف همچون حمل‌ونقل، بازاریابی، سرمایه‌گذاری، فرآوری، و انرژی، و نیز طراحی بازی‌های برد-برد میان ایران و کشورهای مختلف، زنجیره‌های ارزش اولویت‌دار برای کشور را توسعه دهد و پتانسیل‌های مغفول اقتصادی را شناسایی و معرفی نماید.
گلایه آقای دکتر از دولتمردان
وی می‌گوید که رهبر معظم انقلاب، هم شفاهاً دستور طراحی شیفت را در دیدار نخبگان صادر فرمودند و هم کتباً در رابطه با پیشبرد موضوع دستور دادند، بر اساس این دستور، تیمی متشکل از متخصصین حوزه‌های مختلف و پژوهشگران کارشناسی ارشد تا پسادکتری ایجاد کردیم و در قالب هسته مسأله‌محور نخبگانی، در حال پیشبرد این امر هستیم؛ شیفت، حداقل با هفت وزارت‌خانه راه، صمت، امور خارجه، جهاد کشاورزی، نفت، اقتصاد، و عتف مرتبط است و البته مسؤولان دولتی هنوز اقدام مؤثری جهت پیگیری انجام نداده‌اند.
هیات علمی دانشگاه صنعتی اصفهان، می‌گوید در ماه‌های آتی، کار این طراحی به پایان خواهد رسید و گزارش آن را خدمت مقام معظم رهبری و مردم می‌دهد، او البته به طراحی بسنده نخواهد کرد و علاوه بر ارتباط با دولت و مجلس، در حال برقراری ارتباطات خوبی با بخش خصوصی جهت پیاده‌سازی شیفت است و توان خود را در مسیر بهره‌مندی کشور از تولید ثروت و اشتغال فراوان حاصل از توسعه زنجیره‌های ارزش شیفت معطوف خواهدکرد.
*گفت‌و‌گو از فائزه سراجان
پایان پیام/۶۳۱۲۴/
