صادق کریمی، کارشناس دفتر فناوری اطلاعات، ارتباطات و تحول اداری، سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور در گفت‌وگو با مهر، هدف از راه‌اندازی سامانه پنجره واحد زمین را مدیریت مجوزهای حوزه‌های زمین و جلوگیری از تخلفات این حوزه عنوان کرد.
وی در این خصوص تصریح کرد: در گذشته، مجوزهایی صادر می‌شد که روال قانون خود را طی نمی‌کرد، به‌عنوان نمونه استعلاماتی باید از دستگاه‌های مختلف صورت می‌گرفت که این عمل با زدوبند همراه بود و جهت‌گیری‌هایی در آن وجود داشت، لذا نیاز به اصلاح این رویه وجود دارد.
کریمی ادامه کرد: در گذشته برخی از دستگاه‌های متولی محافظت از اراضی، دارای نیروهای گشتی و یگان بودند؛ اما به دلیل وسعت مساحت و کمبود نیرو امکان سرکشی دقیق و لحظه‌ای وجود نداشت، لذا سامانه پنجره واحد زمین باهدف بهبود این دو مشکل به بهره‌برداری رسید.
سامانه پنجره واحد زمین چه خدماتی ارائه می‌دهد؟
کارشناس دفتر فناوری اطلاعات سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری در ادامه به تشریح بخش‌های مختلف سامانه پنجره واحد پرداخت و گفت: این سامانه از دو بخش زیرسامانه «ارائه خدمات به متقاضیان» و «مدیریت اراضی کشور» تشکیل شده است.
به گفته کریمی، در زیرسامانه اول، متقاضیان (حقیقی یا حقوقی بدون وابستگی به دولت) درخواست‌های خود را ثبت می‌نمایند و در ادامه، مراحل بررسی و تأیید درخواست به صورت سیستمی در سامانه انجام خواهد شد.
وی ادامه داد: به‌عنوان نمونه قوانین خاصی در حوزه‌های مختلف از جمله حریم راه، رودخانه و راه‌آهن در کشور وجود دارد؛ به عبارتی برای این موارد حریمی در نظر گرفته شده و امکان انجام برخی از طرح‌ها وجود ندارد، به منظور رعایت همین ضوابط دستگاه‌های مختلف باید در خصوص رد یا تأیید درخواست‌های مربوط به زمین اظهارنظر کنند.
حذف استعلامات عجیب به‌واسطه بهره‌برداری از پنجره واحد زمین
کارشناس دفتر فناوری اطلاعات سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری با بیان اینکه، کلیه استعلامات لازم از طریق پنجره واحد زمین انجام می‌شود، گفت: با انجام استعلامات مشخص می‌شود آیا متقاضی قادر به انجام طرح موردنظر خود است یا خیر؟ به بیانی با بهره‌گیری از این سامانه، استعلاماتی که در گذشته با اتلاف زمانی بالا و اعمال نظرات سلیقه‌ای افراد همراه بود، حذف شده و پروسه مجوزدهی کاملاً شفاف و در کوتاه‌مدت صورت می‌گیرد.
وی افزود: درگذشته مشاهده می‌شد که به‌صورت موازی برخی از دستگاه‌ها استعلامات یکسانی دریافت می‌کردند و متقاضی با حجم عجیبی از استعلامات روبرو بود؛ ولی در حال حاضر این پروسه بوروکراسی زائد حذف شده است.
به گفته کریمی، نتیجه ارزیابی سامانه پنجره واحد زمین کاملاً مشخص بوده و در صورت مثبت‌بودن استعلامات، متقاضی قادر به ادامه فرآیند است؛ اما اگر به هر دلیل نظیر حریم رودخانه یا سایر موارد ارزیابی منفی باشد، امکان پرداخت رشوه و یا زد و بند برای تغییر رأی وجود ندارد.
این مقام مسئول تأکید کرد: این فرآیند به‌صورت هوشمند بوده و سیستم بر اساس قواعد در نظر گرفته شده، درخواست متقاضی را بررسی می‌کند و در نهایت مشخص می‌شود که برای مجوز باید به چه دستگاهی مراجعه کرد.
وی تصریح کرد: به‌عنوان نمونه بخشی برای تغییر کاربری زمین و واگذاری امور اراضی در سامانه پیاده‌سازی شده است؛ با توجه به درخواست متقاضی، سامانه، شخصی یا ملی بودن زمین، نقشه‌ها و سایر موارد را بررسی می‌کند و در نهایت در صورت تأیید، مجوز واگذاری یا تغییر کاربری برای متقاضی صادر می‌شود.
اتصال کامل سازمان منابع و طبیعی به پنجره واحد زمین
کریمی در بخش دیگری از اظهارات خود به استعلامات حوزه منابع طبیعی اشاره و اعلام کرد: سازمان منابع طبیعی به‌صورت کامل به سامانه متصل است و استعلامی به نام «ملی مستثنی» برای تغییر کاربری در نظر گرفته شده است که مشخص می‌شود زمین متقاضی آیا از زمین‌های ملی است یا شخصی؟
وی در ادامه گفت: اگر زمین شخصی باشد در نتیجه جواب بلامانع اعلام می‌شود؛ اما درصورتی‌که زمین ملی باشد درخواست تغییر کاربری رد خواهد شد.
به گفته این مقام مسئول، در حال حاضر پنجره واحد زمین در بیش از ۲۰ استان پیاده شده است و پاسخگویی به استعلامات در سازمان با این سامانه صورت می‌گیرد.
تخصیص زمین ملی به دارندگان طرح‌های اشتغال از طریق سامانه
کارشناس دفتر فناوری اطلاعات سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور در ادامه تخصیص زمین ملی به افراد دارای طرح را از دیگر اقدامات مثبت پنجره واحد زمین دانست و گفت: در این طرح، افراد متقاضی قادر هستند بر اساس طرح خود (صنعتی، کشاورزی، گردشگری و …) از زمین‌های ملی بهره ببرند که در حال حاضر در سه استان با بهره‌گیری از پنجره واحد زمین این بخش در دسترس است و متقاضیان قادر به ثبت درخواست خود هستند.
کریمی در خصوص نقش سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری پیرامون اختصاص زمین ملی به دارندگان طرح‌های اشتغال اظهار داشت: ابتدا درخواست به سازمان منابع طبیعی به دلیل مدیریت و تملک اراضی ملی ارسال می‌شود، این سازمان درخواست متقاضی را با شرایطی از قبیل نوع گونه‌های گیاهی بررسی می‌نماید، درواقع ممکن است گونه گیاهی خاص در آن منطقه رشد کند؛ لذا طرح با شرایط منطقه بررسی می‌شود و در نهایت جواب برای متقاضی ارسال می‌شود.
پنجره واحد زمین مانع زمین‌خواری شده است
کارشناس دفتر فناوری اطلاعات سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری یکی از عملکردهای پیاده‌سازی پنجره واحد زمین، جلوگیری از زمین‌خواری دانست و گفت: در حال حاضر نمی‌توان آمار دقیقی ارائه داد که چه میزان زمین‌خواری رخ‌داده، اما قطعاً این سامانه به مانع بزرگی برای زمین‌خواری سودجویان تبدیل شده است.
وی ادامه داد: در حال حاضر سامانه نوپا است و می‌توان ادعا کرد در صورت تکمیل آن، زمین‌خواری در کشور قابل مهار خواهد بود.
پایش اراضی به‌صورت مستمر صورت می‌گیرد
کریمی در بخش دیگری از اظهارات خود پالایش مستمر اراضی را از دیگر نکات مثبت سامانه پنجره واحد زمین دانست و گفت: متولی ۸۵ درصد اراضی کشور سازمان منابع طبیعی است، در سامانه با بهره‌گیری از عکس‌های هوایی در دو محدود زمانی مورد بررسی قرار می‌گیرند تا مشخص شود چه تفاوت‌هایی ایجاد شده است.
وی ادامه داد: مثلاً وجود یک ساختمان جدید نشانه از تغییر بوده و در ادامه بررسی می‌شود آیا این ساختمان مجوز لازم را دریافت کرده است؟ در صورت عدم دریافت مجوز، این ساختمان نشانه تخلف بوده و مراحل حقوقی طی خواهد شد.
تخلفات زمین‌خواری به مراجع قضائی معرفی شده‌اند
این مقام مسئول در بخش پایان اظهارات خود به عملکرد سامانه پنجره واحد زمین در خصوص کشف تخلفات زمین‌خواری نیز گفت: تعداد زیادی از تخلفات کشف شده و در مرحله رسیدگی قرار دارد، البته به دلیل اینکه روند بررسی تخلفات حوزه زمین زمان‌بر است، هنوز نمی‌توان به نمونه‌ای از صدور حکم قطعی اشاره کرد.
وی تصریح کرد: البته قوانین و تبصره‌هایی نیز وجود دارد که می‌توان از همان مراحل ابتدایی به مقابله با آن پرداخت و قلع و قمع صورت گیرد و در چند مورد صورت‌گرفته است، البته مواردی در خصوص ساخت‌وساز هنوز به رأی نهایی نرسیده است.
کریمی در انتها گفت: از زمان پیاده‌سازی سامانه پنجره واحد زمین تا به امروز در قزوین، اصفهان و چند استان دیگر تخلفات بیشتری مشاهده شده است.
