زلزله ترکیه به دلیل وجود سد آتاتورک بود؟/ اسامی ساختمان‌های بلندمرتبه در روی گسل‌ها قابل انتشار نیست

به گزارش گروه فرهنگ و هنر برنا؛ زارع، استاد پژوهشگاه زلزله شناسی و رییس مرکز پیش‌بینی زلزله با حضور در استودیوی برنامه تهران ۲۰ به گفت‌وگو درباره چگونگی زلزله ترکیه پرداخت و گفت: زلزله خوی و زلزله‌های ترکیه و سوریه ربطی به گسل‌های ما پیدا نمی‌کنند؛ چون محل زلزله ترکیه ۷۰۰ کیلومتر با مرزهای ایران فاصله دارد. نقطه‌ای که هفته پیش در آن زلزله اتفاق افتاد در جنوب ترکیه و شمال سوریه قرار دارد و خسارت‌های زیادی وارد کرد. زلزله اول ساعت ۴:۱۷ دقیقه صبح به بزرگی ۷/۸ دهم بود و زلزله بعد ۷/۵ دهم ریشتر بود. 

زارع افزود: بدی ماجرا این بود که زلزله صبح اتفاق افتاد و بزرگی در حد بیشینه آنچه در داخل پوسته قاره‌ای می‌شود انتظار داشت رخ داد. مردم غافلگیر شدند و بعد از ۹ ساعت با زلزله بعدی خانه‌های سالم و نیمه ویران فرو ریختند و نیروهای امدادی که زیر آوار برای کمک به مردم رفته بودند نیز از بین رفتند. ۸۵۰ هزار نفر در پهنه کانونی زلزله بودند. اگر ۱۰ درصد تلفات در نظر بگیریم، ۸۰ هزار نفر پیش‌بینی می‌شود و تا کنون از مرز ۳۰ هزار نفر عبور کرده است. در این زلزله درس‌های مهمی برای آموختن وجود دارد. 

این استاد رسته زلزله شناسی خاطرنشان کرد: کانون این زلزله‌ها تا مرز ایران ۷۰۰ کیلومتر فاصله دارد. زلزله خیلی شدید بود و در عمق ۲۰ کیلومتر اتفاق افتاد و ۱۰۰ ثانیه طول کشید تا ببرد. به همین خاطر مناطق مختلفی در خاورمیانه را لرزاند. 

طولانی بودن و شتاب حداکثر آن باعث این اتفاق شد. دومین زلزله ترکیه از زلزله طبس بزرگتر بود و ۱۰ دقیقه بعد از آن یک زلزله ۶/۷ دهم ریشتری هم آمد که از زلزله بم بزرگتر بود. 

وی ادامه داد: اختلاف سرعت در ورقه عربی و آفریقا وجود دارد و در مرز ابن صفحات، گسل بحر المیت قرار دارد. در این قسمت ۹۰۰ سال بود که زلزله مهمی نیامده بود و هفته گذشته  اتفاق افتاد. درواقع زلزله‌های بزرگ دیر به دیر اتفاق می‌افتد اما همه صفحات حرکات آرام دارند. شتاب اوج زلزله اول ترکیه به بیش از دو جی یعنی دو برابر شتاب جاذبه است. یعنی اگر جسمی به جایی بند نبود، به جای دیگر پرتاب می‌شد.

زارع با بیام اینکه بعد از زلزله شکاف‌هایی که در زمین ایجاد می‌شود یا گسل یا شکاف صفحه زمینی است، گفت: متاسفانه خیلی از ساختمان‌ها در شهر قازیان طب دچار فرو ریزش‌ شدند.

رییس مرکز پیش‌بینی زلزله افزود: بیشتر از ۳۰ سد کوچک و بزرگ‌ در ناحیه دریاچه آتاتورک وجود دارد. سد آتاتورک از جمله سدهایی است که ترک خورده است. به همین دلیل دریچه‌های سد را باز کردند تا اسیب بیشتری نبیند و تعمیرات کنند. پشت سد آتاتورک ۴۷/۸ میلیارد مترمکعب آب ذخیره شده و  این سومین دریاچه مصنوعی بزرگ دنیاست. گسل آناتولی شرقی که محل وقوع زلزله بود در محل دریاچه نیست اما اتفاقی که به نظر می‌رسد افتاده این است که گسل‌هایی که از دریاچه می‌گذرند تحریک‌هایی غیر مستیم روی سایر گسل‌ها داشته باشند که هنوز از نظر علمی ثابت نشده و باید مراقب بود. درواقع مطالعه ترک‌ها نشان می‌دهد که در گذر زمان دریاچه آتاتورک در محیط خودش باعث افزایش لرزه خیزی شده است. 

وی با اشاره به زلزله خوی ادامه داد: در چند ماه اخیر چند زلزله خوی را لرزاند و این زلزله آخر یک مقدار آسیب به این شهرستان زد. بین ۸ بهمن که زلزله خوی رخ داد تا ۱۷ بهمن، حجم زیاد اطلاعات مردم را نگران کرد. در حالی که زلزله ترکیه به خوی ربطی ندارد. نکته بعد این است که در خوی افرادی پیدا شدند که زمان زلزله بعد را اعلام می‌کنند. این درست نیست. چراکه در این منطقه الان زلزله‌های زیادی می‌آید و به پیش‌بینی های خودشان ربط می‌دهند. از مردم خواهش می‌کنم به خانه‌های سالم خود برگردند. لرزه خیز بودن خوی، تهران و تبریز جزو زندگی ماست و اینکه به خانه برنگردیم منطقی نیست.

در ادامه علی بیت‌‌اللهی، عضو هیات علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی درباره پایدارسازی ساختمان‌ها در تماس تلفنی به تهران ۲۰ گفت: در مرکز تحقیقات یک کار ملی شروع کردیم و چندین مطالعات انجام شد. تعیین حریم گسل‌ها و ابلغشان به عنوان نقشه‌های حقوقی را دستور کار قرار دادیم تا در روی زون‌های گسلی ساختمان‌های بلند مرتبه ساخته نشود. از  سال ۹۸ این قانون شروع شده و به تهران، تبریز، کرج، زنجان، کرمان و مشهد ابلاغ شده و بار حقوقی پیدا کرده است.

بیت‌اللهی افزود: ساختمان‌هایی که در چنین پهنایی هستند ارزیابی شدند که از نظر کاربری در جمعیت و مواردی مثل این چه اقداماتی خصوصا در مدارس و بیمارستان‌ها انجام بشود.  در زون‌های تقاطعی و شریان‌های حیاتی مانند لوله‌های گاز و غیره تمهیداتی مانند شیرهای اتوماتیک با هدف کاهش ریسک زلزله‌های بزرگ وضع شده است. 

این مقام مسئول افزود: ساختمان‌هایی که بر روی حریم گسل‌ها هستند را شناسایی کردیم و به مراجع ذی‌ربط معرفی کردیم. این تصمیم که اسامی ساختمان‌ها به مردم اعلام بشود با مدیریت بحران است و مسائل مختلفی را ممکن است به همراه داشته باشد.

در ادامه زارع افزود: ما به طور علمی زلزله را پیش بینی می‌کنیم و مسئول اعلام آن نیستیم. روش‌های پیش بینی و توسعه روش‌های پیش بینی را طی می‌کنیم. در ۲۰ سال اخیر سمت شرق تهران و به سمت پاکدشت زلزله‌های کوچک فراوان آمده اما به سمت غرب فقط زلزله ملارد را داشتیم. تا حدی که می‌توانیم ریسک را کم کنیم و دنبال نگرانی‌های الکی نرویم.

انتهای پیام/