شمال نیوز / محمدحسن آغاز - پژوهشگر اقتصادی و اجتماعی : کشاورزی در استان مازندران ، نیروی محرکه رشد اقتصادی و نقش اساسی در تامین درآمد، ایجاد اشتغال، تامین غذا، ایجاد بازار وارز آوری در ساختار اقتصادی منطقه دارد. کشاورزی هم امنیت غذایی مردم را فراهم می سازد و هم نقش تعیین کننده ای در آینده اقتصادی مردم منطقه دارد .
استان مازندران با توجه به آمارهای ارائه شده ، به تقریب 24400 كيلومتر مربع مساحت دارد که بخش اساسی آن فعاليتهاي مربوط به كشاورزي است. کل اراضی کشاورزی استان بر حسب آمارهای موجود حدود 2352000 هکتار است که شامل : 1107255هکتار جنگل ، 766745 هکتار مراتع و 478000 هکتارزمین های کشاورزی و باغی میباشد.
مازندران با داشتن 2.3 % اراضی تحت کشت 8.7 % تولید کشور را به خود اختصاص داده که حدود سه برابر میانگین کشور است.
در سال زراعی جدید ، اخطارهای لازم به کشاورزان مازندرانی داده شد که در بعضی از مناطق ، بخصوص در مرکز و شرق مازندران ، کشت برنج نداشته باشند و حتی بحران آب در شرق مازندران به گونه ای است که بعضی از باغداران را با چالش جدی مواجه کرده است ، این شرایط نشان می دهد که کشاورزی در مازندران پایدار نیست و نیازمند توجه به فاکتورهای اساسی در کشاورزی است که تاکنون کمتر به آن توجه شده است .
پایداری کشاورزی فقط به داشتن آب ،خاک و زمین کشاورزی نیست ، بلکه درنظرگرفتن فاکتورهای زیادی است که می بایست به آن توجه داشت و برنامه ریزی برای آینده کشاورزی از اهمیت اساسی برخوردار است . سالهاست که به کشاورزان آمل ،بابل ،نور ،محمود آباد و حتی قائم شهر تذکر می دهند که بحران آب جدی است و نمی توان کشت دوم را ادامه داد ،اما انگار تنها کسانی که چنین شرایطی را نمی پذیرند ،همان مردمی هستند که سال های آینده به تب و تاب همکاری با دولت می افتند. امروز فقر عمومی منطفه مانع شنیدن صدای تغییر در الگوهای ثابت کشت است که چندین سال است ، فرهنگ سازی لازم رعایت نشده است .
عوامل بازدارنده زیادی در روند توسعه بخش کشاورزی وجود دارد که می توان به سن ، پراکنده بودن زمینهای کشاورزی ، کمبود آب و تغییرات کاربری کشاورزی در زمین از جمله این عواملند . بررسی نتایج اولیه آمارهای طرح سرشماری عمومی بخش کشاورزی نیز نشان می دهد که تغییر کاربری زمین های کشاورزی به ویلاسازی و ساخت و سازهای مسکونی و تجاری، روزمرگی در تولید و فرآوری، جدی نگرفتن سیاست های کلان توسعه کشور با توجه به ظرفیت های بخش کشاورزی در برنامه های توسعه ، بالا بودن هزینه های تولید در بخش کشاورزی، کم توجهی به توانمندی های علمی ، فن آوری و یافته های نوین و عدم استفاده از نوآوری ها ،حوادث غیرمترقبه مانند سیل ، خشکسالی ، کم آبی ، نبود سیستم بیمه فراگیر و جامع در بخش کشاورزی، قیمت پایین محصولات کشاورزی از دیگر دلایل پویا نبودن اقتصاد کشاورزی و نبود کشاورزی پایدار دراستان است .
كشاورزي پايدار تنها مجموعه¬اي از روش¬هاي فني و يا فقط راهي براي توليد غذا و امرار معاش نيست، بلكه به عنوان بينش و روشي براي زندگي قابل طرح است. به همين دليل مشخصه¬هاي آن، جنبه¬هاي مختلف و گسترده¬اي را دربر دارد كه در مدیریت کشاورزی استان به آن کم توجهی شده است .
همگامی با طبيعت یکی از مشخصه های کشاورزی پایدار است که وضعیت کنونی استفاده بیش از حد از سموم و عدم بکارگیری گیاه پزشکان در مبارزه بیولوژیک و کاربرد اندک انسکتاریوم ها در مبارزه ، بهره برداری بی رویه از آب و خاک نشان می دهد که بیشتر علیه طبیعت عمل می کند تا همگامی .
متكي بودن به بينش جامع و كلي نگر و جهان بيني پويا و ارگانيك یکی دیگر از ویژگی های کشاورزی پایدار است که هم اکنون کشورهای پیشرفته و توسعه یافته سعی در اجرای آن دارند و انگار قرار نیست که دراستان ما استارت چنین حرکتی زده شود.
کشاورزی پایدار بر پايه اقتصاد زيست محيطي و دورنگر است و به تعادل و پويايي بيولوژيك و حفظ چرخه هاي حياتي و تنوّع زيستي بها می دهد . اما در عمل کشاورزی در استان ما ، با تخریب منابع حیاتی و بهره برداری بی رویه از آب و آلوده کردن خاک با انواع سموم همراه است .
فقر عمومی کشاورزان و عدم حمایت واقعی از اتحادیه های کشاورزی در استان که بیش از 400 هزار عضو دارد باعث شده است که یک نوع روزمره گی و تاکید بر محصول در کشاورزی ما حاکم باشد که نیازمند فرهنگ سازی در این زمینه است .
"کشاورزی پایدار در واقع سیستمی است که به سطح دانش بالا و مدیریت تخصصی نیاز دارد و رهیافتی است که در بلندمدت به کشاورزان کمک می کند تا تولید و سودمندي خود را حفظ و یا افزایش دهند. در حقیقت بیان توصیفی از اجزای تولید در نظام های زراعی است و این مفهوم چنین توصیف می شود : "نظام پایدار کشاورزی در حقیقت حاصل نوعی راهبرد مدیریتی است که بتواند کشاورز را در انتخاب صحیح ارقام و واریته های مورد کشت، حاصلخیزی خاک، اجرای روش های مناسب شخم، در توالی قرار دادن مناسب گیاهان برای کاهش هزینه های مربوط به نهاده های مصرفی، به حداقل رساندن اثرات سوء بر محیط¬زیست، تأمین پایداری در تولید و ایجاد سودآوری یاری نماید".
طرح کشاورزی پایدار در شرایط کنونی استان ما بسیار مهم است و می بایست با علم روز و رشد روزافزونی که علم کشاورزی در دانشگاهها و کشور کرده است ،شاهد رشد کشاورزی پایدار در سازمان های مرتبط و مدیریت کشاورزی استان باشیم که نیازمند فرهنگ سازی و حرکت در این مسیر است .
توسعه روستایی و اشتغالزایی پایدار در استان مازندران بدون کشاورزی پایدار ممکن نیست ،همه کسانی که در برنامه ریزی توسعه روستایی ، به افزایش بی رویه بافت های عمرانی کمک می کنند و در تبدیل زمین های کشاورزی به عمرانی اندیشه بلندمدت ندارند ،به مردم استان خیانت می کنند ،هر چند ناراحت چند کشاورزی هستند که امروز مشکلاتشان رفع شده است .
فرهنگ سازی در حوزه کشاورزی پایدار وظیفه همه است و نمی توان دست روی دست گذاشت و منتظر مرکز نشینان باشیم که برای ما برنامه ای بنویسند تا ما اقدامی عاجل کنیم . در همین شرایط کنونی ،اساتید مبرزی دردانشگاه کشاورزی ساری و استان داریم که می توانند به ما کمک کنند که فرهنگ سازی درست انجام شود ،اما کمتر مسئولی قدم در این عرصه بر می دارد .اگر امروز کشاورزی پایدار را توجه نکنیم ،فرداهایی خواهد آمد که زمینه برای مدیریت آب ،خاک و زمین میسر نباشد .
