خانه آقازاده در شهرستان ابرکوه واقع در یزد قرار دارد
در طراحی خانه های قدیمی یزد ساخت بادگیر مناره و گنبد رواج داشته است
خانه آقازاده، در شهرستان ابرکوه واقع در یزد قرار دارد. یزد به عنوان یک قطب پزشکی و فرهنگی ایران، از جاذبه های گردشگری متعددی برخوردار است.
اهالی یزد به زبان فارسی با لهجه یزدی گویش دارند.
بارزترین نمونه های معماری ویژه اقلیم های گرم و خشک در سطح جهان، در شهر یزد مشهود است. در واقع، معماری خاص کویری، مشخص ترین وجهه شهر یزد است.
در طراحی خانه های قدیمی یزد ساخت بادگیر، مناره و گنبد رواج داشته است. هدف از ساخت بادگیر، جریان پذیری باد در فضای داخلی ساختمان بوده است.
علاوه بر این، در سطح شهر یزد، در داخل هر محله امکانات چشمگیری اعم از بازارچه، مسجد، حسینیه، جوی آب، آب انبار، حمام، کارگاه های کوچک و لرد مشهود است.
در شهرستان ابرکوه، محله دروازه و در میدان ابرقو یک خانه تاریخی به نام آقازاده قرار دارد. شهر ابرکوه جزو 14 شهر مطرح گردشگری در ایران به شمار می رود و حدود 400 آثار باستانی، تاریخی و طبیعی را در خود جای داده است.
خانه آقارزاده یزد در مساحتی معادل 820 متر مربع تعبیه شده است
قدمت تاریخی خانه آقازاده به دوره قاجار باز می گردد. مالک خانه آقازاده، یکی از ثروتمندان و نامداران شهرستان ابرکوه به نام سید حسین ابرقویی بوده است.
آیت الله حاج سید میرزا محمد حسین مجتهد ابرقویی، در عرصه دین و علم اقتصاد فعالیت داشته است. وی یکی از شاگرد های آیت الله میرزا محمد حسن شیرازی به شمار می رود.
شهر ابرکوه در دوره حمله افغان ها به ایران تخریب شده بود. سید حسین ابرقویی در راستای مرمت شهرستان ابرقو اقدامات گسترده ای انجام داد. وی سه رشته قنات در بخش های مختلف شهر احداث کرد و در راستای سکونت گزینی مجموعه آقازاده را بنا کرد.
اسکناس های 20 هزار ریالی ایران در سال 1393 با نمایی از خانه آقازاده منتشر شدند. در سال 1385 در بنای خانه آقازاده بازسازی و مرمت هایی به وسیله شرکت آفاق روشن ابرکوه صورت گرفت.
در بازه زمانی ده ساله که خانه آقازاده تحت مرمت قرار داشت، خانه های موسوی و حسینی به مقری برای اقامت مبدل شدند.
شایان توجه است خانه آقازاده ابرکوه در تاریخ 24 بهمن 1275 به شماره ی 1838 در لیست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
قدمت تاریخی خانه آقازاده به دوره قاجار باز می گردد
خانه آقارزاده یزد در مساحتی معادل 820 متر مربع تعبیه شده است. این خانه به موجب برخورداری از بادگیر های دوطبقه شهرت گسترده ای پیدا کرده است.
در راستای ساخت مجموعه آقازاده عمدتا از مصالح بومی نظیر خشت و آجر استفاده شده است. درب، پنجره و تزئینات خانه ها نیز به وسیله ی چوب ساخته شده اند. علت بهره گیری از مصالح بومی در خصوص ساخت خانه به کاهش هزینه ساخت و تعدیل دمای محیط خانه باز می گردد.
در حاشیه پنجره ها، درب ها و بخش داخلی خانه، گچ بری هایی با طرح اسلیمی، گل و گیاه به وسیله ی معماران کار شده است.
مجموعه تاریخی آقازاده متشکل از 5 خانه با عناوین مختلف نظیر سید علی آقا، آقازاده، حسینی دوست، موسوی و گبری می باشد. در سال های اخیر کاربری خانه های حسینی دوست و موسوی به هتل مبدل شده است.
خانه های آقازاده و سید علی آقا به وسیله ی یک ساباط به هم وصل شده اند. این برقراری اتصال میان خانه ها بیانگر نسبت فامیلی اعضای خانه است. ساباط، نوعی تونل طاق دار است که مخصوص عبور و مرور اهل خانه، برای مصون ماندن از گزند گرما به صورت سایه دار طراحی شده است.
از سری امکانات موجود در اقامتگاه های خانه آقازاده می توان به حمام، سرویس خواب، سرویس بهداشتی، رستوران، اینترنت پر سرعت و رایگان اشاره کرد.
حیاط خانه آقازاده به صورت سنگ فرش طراحی شده است. در بخش شمال غربی خانه، سردر ورودی قرار دارد.
این سر در به وسیله دالان به حیاط منتهی می شود. در مرکز حیاط یک حوض سنگی به چشم می خورد و در اطراف آن درختچه هایی کوچک کاشته شده است.
بخش ورودی خانه هشتی یا کریاس نام دارد. هشتی در واقع قسمت بیرونی خانه است به صورت سرپوشیده، برای ورود اهالی خانه به صورت مشترک ساخته می شد.
یکی از بادگیرهای باشکوه ابرکوه، بادگیر خانه آقازاده می باشد.
بادگیر ها سازه هایی برج مانند هستند که در مناطق کویری در خصوص تهویه هوای اتاق های خانه طراحی می شوند. در ادوار گذشته در راستای ساخت بادگیر از سه نوع روش یزدی، کرمانی و اردکانی استفاده می شده است.
بادگیرهای یزدی که در خانه آقازاده مشهود هستند، در مساحتی معادل 18 متر مربع و در ارتفاع 18 متری تعبیه شده اند. بادگیر خانه در بخش بالایی تالار اصلی قرار دارد.
یکی از مشخصه های اصلی در بادگیر، وجود 19 دریچه تنظیم هوا در دهانه بادگیر است. این بادیگر قادر است در هوای معمولی بدون وزش باد، دمای هوا را تنظیم کند.
بهتر است بدانید بادگیر خانه آقازاده برخلاف بادگیرهای رایج در یزد، در دو طبقه طراحی شده است.
کیوسک خانه آقازاده به وسیله ی یکی از عناصر تزئینی بر اساس تاقچه بندی های آذینی به نام مقرنس کاری مزین شده است. ساختار بنا هشت پر است و در هر وجه، یک پنجره با شیشه های رنگارنگ قرار دارد.
سبک معماری کیوسک یا کلاه فرنگی خانه با تلفیقی از معماری اروپایی و ایرانی دوره قاجار طراحی شده است. عمارت کلاه فرنگی در مرکز باغ قرار دارد و سقف آن به صورت مخروطی شکل تعبیه می شود.
بنای کلاه فرنگی یا کیوسک به گونه ای طراح شده است که نور به راحتی می تواند وارد خانه شود و فضای داخلی آن را روشن سازد.
در سقف شاه نشین خانه، در بخش زیرین مجراهای بادگیر، دریچه هایی چهارگوش قرار داده شده است. این دریچه ها به دریچه های بادگیر مرکزی که یک طبقه بزرگ تر از بادگیر بزرگ است، در ارتباط می باشد.
در خصوص تنظیم میزان وزش باد در داخل تالار اصلی، یک چوب بلند قلاب دار قرار دارد. وجود چوب قلاب دار حاکی از آن دارد که ساکنین خانه به وسیله ی آن، دریچه ها را باز و بسته می کرده اند.
عمارت کلاه فرنگی در مرکز باغ خانه آقازاده قرار دارد
معماران در مناطق کویری بر اساس شرایط آب و هوایی در فصل های مختلف سال، خانه ها را در سه جبهه طراحی می کنند. در فصل های مختلف سال، بر اساس تابش نور خورشید، میزان نور گیری، سرد و گرم بودن هوا، یکی از بخش های خانه مورد استفاده اهالی قرار می گرفته است.
خانه آقازاده در دو طبقه تعبیه شده است و با پنجره های ارسی و شیشه های رنگارنگ چشم نوازی می کند. در طبقات خانه اتاق هایی پنج دری و سه دری قرار دارند. پنج دری هایی که در اتاق های سه دری هستند، به عنوان اتاق اصلی کاربری داشته اند. بدین ترتیب، سه دری ها در دو بخش پنج دری ها تعبیه شده اند که به عنوان اتاق خواب استفاده می شده اند.
وجه تمایز اتاق های تالار اصلی با اتاق های خواب، تو رفتگیی هایی است که در بخش بیرونی اتاق مشهود می باشد.
خانه آقازاداه دارای پنجره های ارسی و شیشه های رنگارنگ است
اتاق شاه نشین، جزو اتاق اصلی خانه آقازاده است. این اتاق پنج دری، به نام 5 لنگه ارسی نیز شناخته می شود.
اتاق شاه نشین از نظر موقعیت مکانی رو به روی حوض مرکزی حیاط قرار دارد.
میان طاق و دیوار اتاق های خانه آقازاده نوعی هنر مقرنس کاری به نام قطاربندی ترسیم شده است. در هنر معماری قطاربندی نقوش برجسته در یک راستا ایجاد شده اند.
اتاق های خواب خانه آقازاده، از ارسی بهره مند هستند. عنوان اتاق ها بر اساس تعداد ارسی ها انتخاب می شدند.
ارسی ها پنجره هایی در شکل مستطیل و مشبک هستند. ارسی ها برای محدود کردن تابش آفتاب به اتاق به اشکال کوچک هندسی تقسیم می شدند و به صورت کشویی از پایین به بالا باز می شوند.
ارسی ها با قاب چوبی به گره چینی مزین هستند و شیشه هایی رنگی دارند. با تابش نور خورشید به شیشه های رنگی، نورپردازی های رنگارنگ در اتاق شکل می گیرد.
یکی از مزیت های برجسته ارسی، در کنار تأمین نور فضای داخلی، به عدم رؤیت محیط داخلی اتاق باز می گردد.
در مجموعه تاریخی آقازاده یک زیر زمین وجود دارد
اتاق تابستان نشین، اتاقی است در بخش جنوبی خانه که در فصل تابستان در سایه قرار دارد. در قسمت ورودی اتاق، یک ایوان با فضایی نیمه باز ساخته شده است که در فصل تابستان مورد استفاده اهالی خانه قرار داشته است.
اتاق تابستان نشین به صورت مستقیم در معرض گرد و خاک است. طراحی اتاق به شکل صلیبی و شکم دریده می باشد.
شایان توجه است اتاق شرقی خانه آقازاده به شکل سه دری و اتاق غربی به شکل پنج دری ساخته شده است.
در بخش جانبی اتاق تابستان نشین، اتاق خیشخان قرار دارد. در این اتاق، ابتدایی ترین وسایل خنک کننده به نام خیشخان وجود دارد. خیشخان سقفی نورگیر است که در تهویه هوا مطبوع کمک شایانی می کند.
بر روی سقف نورگیر دار اتاق، یک حصیر و سفال تعبیه می شده است. سپس برای خنک نگه داشتن هوای اتاق، مقداری آب بر روی آن پاشیده می شده است.
شهرستان ابرکوه، بر بستر سنگی است. در مجموعه تاریخی آقازاده یک زیر زمین وجود دارد. این زیر زمین به موجب بستر سنگی به وسیله ی دست کند ساخته شده است.
یکی از جاذبه های گردشگری و دیدنی ابرکوه، خانه صولت است. قدمت تاریخی خانه صولت به اواخر دوره زندیه و اوایل دوره قاجار باز می گردد.
یکی از ویژگی های برجسته خانه صولت، برخورداری از گل و بوته های منحصر به فرد به همراه نقوش اسلیمی است. در خانه صولت، یک حیاط وسیع با مساحت 150 متر مربع قرار دارد. برای دسترسی به حیاط خانه دالان هایی پر پچ و خم تعبیه شده است.
خانه صولت به موزه مردم شناسی ابرکوه شهرت یافته است. در واقع بخشی از خانه به محلی برای نگهداری آثار باستانی اختصاص داده شده است که با عنوان موزه مردم شناسی ابرکوه شناخته می شود.
خانه صولت در شهرستان ابرکوه، خیابان باهنر در محله دروازه میدان قرار دارد.
شایان توجه است خانه صولت در تاریخ 24 بهمن 1375 با شماره ی 1839 در لیست آثار ملی ایران قرار گرفته است.
در مرکز شهر ابرکوه، مسجد جامع قرار دارد این مسجد در دوره ایلخانی تیموری بنا شده است. ساختمان مسجد جامع ابرکوه متشکل از خشت خام است. این مسجد دو شبستان در ایوان شمالی و جنوبی دارد.
حیاط مسجد به شکل مستطیلی طراحی شده است و بر اساس سبک مساجد چهار ایوانی بنا گردیده است. کاشی کاری های مسجد جامع یزد نمادی از دوره ی حکومت تیموری هستند.
لازم به ذکر است مسجد جامع ابرکوه در تاریخ 9 مرداد 1312 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به شماره ی 197 ثبت شده است.
خانه صولت یکی از مناطق دیدنی نزدیک خانه آقازاده می باشد
از آنجایی که خانه آقازاده در استان یزد قرار دارد، به بررسی جو قالب در این شهر می پردازیم.
شهر یزد از منظر موقعیت جغرافیایی در نزدیکی کویر مرکزی ایران قرار دارد. این شهر جزو خشک ترین مناطق ایران به شمار می رود. عوامل متعددی اعم از قرارگیری در نزدیکی کویر خشک، دوری از دریا، میزان دما بالا و رطوبت نسبی کم در شکل گیری آب و هوای خشک یزد دخیل هستند.
آب و هوای منطقه کویری یزد، در فصل تابستان به شدت افزایش دما پیدا می کند و در فصل زمستان با کاهش ناگهانی دما، هوایی سرد و خشک را در منطقه حاکم می سازد.
بدین ترتیب مناسب ترین زمان برای سفر به یزد و بازدید از خانه آقازاده، فصل های بهار و پاییز به شمار می روند. در این فصول دمای هوا به صورت تقریبی در حالت تعدیل قرار دارد.
علاوه بر این، شما می توانید با سفر به یزد در فصل تابستان و در ساعات پایانی روز به تماشای ستاره های آسمان بپردازید.
استان یزد- شهرستان ابرکوه- محله دروازه- میدان ابروقو- مجموعه خانه های تاریخی آقازاده- خانه تاریخی آقازاده
گردآوری:بخش گردشگری بیتوته
