شاید تا چندی پیش جمله «قیمت الان یا الان؟» یک شوخی اغراق‌آمیز درباره بی‌ثباتی قیمت ارز بود، اما دایره شمول استفاده از این جمله پرسشی در حال گسترده شدن است. آیفون با توجه به تأثیرپذیری بالایش از نرخ ارز، در حال تبدیل شدن به یکی از مصداق‌های واقعی این شوخی است و قیمت آن نوسان قابل توجهی دارد به طوری که رفرش کردن صفحه یک فروشگاه اینترنتی در طول چند ساعت، قیمت‌های متعددی را به کاربر نشان می‌دهد اگرچه همین یک موضوع تنها عامل بی‌ثباتی قیمت این گوشی‌ها نیست.
اگر سری به بازار موبایل بزنید یا صفحات فروشگاه‌های آنلاین را روزانه بررسی کنید، شاهد نوسان قیمت گوشی‌های بالای 600 دلار بالأخص گوشی آیفون خواهید بود. نوسان چند میلیون تومانی آیفون 13 ظرفیت 128 گیگابایت آن هم با پارت‌نامبر چین، ظاهراً به امری عادی تبدیل شده است.
به طور مثال آیفون 13 پرو ظرفیت 256 گیگابایت که 5 بهمن ماه قیمتی حدوداً 79.8 میلیون تومانی داشت، دوشنبه 24 بهمن ماه که خبر قطعی ممنوعیت واردات مسافری آیفون ۱۴ منتشر شد، حدود 84 میلیون تومان به فروش رسید.
آیفون 13 ظرفیت 128 گیگابایتی نیز از 37.7 میلیون تومان با رشدی 10 درصدی به بیش از 41 میلیون تومان رسیده است.
طی این مدت آیفون 13 پرومکس ظرفیت یک ترابایت نیز از 97 میلیون تومان به 103.5 میلیون تومان رسیده است.
این در حالی است که نرخ دلار از 5 بهمن ماه و پس از افتی ناچیز مجدداً صعودی شده و تا امروز نزدیک به 8.6درصد افزایش یافته است.
پس از انتشار خبر ممنوعیت واردات مسافری و پستی آیفون 14، مدل‌های قدیمی آیفون نیز باز هم رشد قیمت را تجربه کردند. این افزایش نرخ برای مدل‌های ارزان‌تر آیفون 13 بیشتر بوده است.
اما این نوسان قیمت آیفون که به فروشنده و مصرف کننده خسارت می‌زند از چه عواملی نشأت می‌گیرد؟
همان طور که بررسی کردیم، همبستگی قیمت آیفون با دلار یکی از دلایل این اتفاق است. درحال‌حاضر ارز گوشی‌های بالای 600 دلار همچون گلکسی S23 و آیفون‌ها از ارز حاصل از صادرات تأمین می‌شود.
این ارز با بازار آزاد تا به امروز قیمتی حدوداً یکسان داشته و شاید حتی در مواردی بالاتر بوده است. موضوعی که بنابر سخنان «مهدی عبقری» دبیر انجمن واردکنندگان موبایل موجب نوسان قیمت این گوشی‌های بالای 600 دلار در بازار می‌شود.
او البته عوامل دیگری را در نوسان و افزایش قیمت گوشی‌های آیفون مؤثر دانست و به دیجیاتو گفت:
«برای آیفون جدای از بحث ارز، مسأله کمبود کالای تجاری هم مطرح است. آیفون‌های 11، 12، 13 و SE که امکان واردات آنها وجود دارد، تقریباً محدود هستند زیرا مدل جدید آیفون به بازار جهانی آمده است، مدل‌های قدیمی‌تر تولید نمی‌شوند و جنس اصلی و درست که بازرگان بتواند به کشور وارد کند، آنچنان وجود ندارد. تلفن همراهی که توسط بازرگانان وارد می‌شود بایستی گواهی استاندارد داشته باشند و اجازه واردات به کالاهای به اصطلاح ریفربیشد یا ری‌پک داده نمی شود. برای همین گوشی‌های آیفون یک مقدار محدودند و قیمتشان مقداری تغییر می‌کند.»
برخی خبرگزاری‌ها قیمت‌های نجومی گوشی‌های بالای 600 دلار و مخصوصاً آیفون را ناشی از انحصار در بازار دانسته‌اند. موضوعی که عبقری آن را رد و تأکید دارد در بحث واردات تلفن همراه اصلاً انحصاری وجود ندارد چرا که تنوع در شرکت‌های بازرگانی وجود دارد.
او معتقد است شاید این سخنان به مسائل واردات این گوشی‌ها با ارز «حاصل از صادرات خود» بازگردد: «ارز حاصل از صادرات خود به این معناست که شرکت باید هم مجوز واردات داشته باشد و هم صادر کننده باشد. در حالی که واردات و صادرات دو مقوله متفاوت هستند و به خصوص در حوزه تلفن همراه هیچگونه ارتباطی به هم ندارند.»
دبیر انجمن واردکنندگان موبایل به مذاکرات با مسئولان بانک مرکزی در این رابطه اشاره کرد و گفت:
«ما برای تغییر این موضوع در حال مذاکره هستیم زیرا عملاً واردکنندگان باید پا در عرصه صادراتی بگذارند که هیچگونه اطلاعی از آن ندارند. این مقوله هم جزو کارهایی است که در آن نابلدند، مثلاً باید میوه و خشکبار صادر کنند، هم به بازار صادرکنندگان لطمه می‌زند چرا که واردکنندگان، فوت و فن صادرات را بلد نیستند. بحث استفاده از کارت اجاره‌ای صادراتی نیز وجود دارد که آن هم معایب خود را دارد. تقاضای ما از بانک مرکزی همین بوده و امیدواریم با توجه به تغییر مدیریتی در این نهاد، شاهد این باشیم که صادرکنندگان ارز خود را در یک سامانه عرضه کنند و واردکنندگان با هر قیمتی این ارز را دریافت کنند. قیمت ارز برای واردکننده تفاوتی ندارد و تنها برای مصرف کننده تأثیرگذار است.»
بررسی‌ها نشان می‌دهد آیفون‌های پارت نامبر چین یا CH در بازار بیشتر از سایر مدل‌ها است. عبقری درباره چرایی این موضوع به دیجیاتو گفت: «برای بازرگان پارت نامبر گوشی فرقی ندارد و مهم این است کالا در سطح جهانی موجود باشد. کالا با پارت نامبر سنگاپور کمتر است زیرا تقاضای مدل این کشور کمتر بوده است. زمانی که آیفون در بازار جهانی برای یک پارت نامبر تولید می‌شود، براساس تقاضای آن کشور است زیرا محصول که یکی است و زمانی که تقاضا نباشد، تولید هم نیست. به همین علت چون چین تقاضا داشته، تولید با این پارت نامبر و موجودیت در بازار بیشتر است.»
عبقری در پاسخ به سؤال دیجیاتو مبنی بر اینکه با توجه به محدودیت واردات آیفون، چه چشم‌اندازی برای قیمت خانواده آیفون 13 وجود دارد، گفت:
«در تمام دنیا، حاکمیت درباره واردات یک کالا تصمیم‌گیری می‌کند. به طور مثال در یک بازار جهانی واردات خشکبار یا فرش ایران منع می‌شود یا برزیل برای مدتی ممنوعیت فروش آیفون بدون شارژر را وضع کرد. در حال حاضر هیچگونه ممانعتی برای واردات هیچ یک از کالاهای اپل به جز یک مدل وجود ندارد. تکنولوژی همگام با دنیا به کشور ما می‌آید، به طور مثال گلکسی S23 که 12 بهمن در سطح جهان رونمایی شد، تا یک هفته بعد در بازار ایران عرضه شد که نشان می‌دهد ما به روز هستیم.»
اگرچه دبیر واردکنندگان موبایل از عدم محدودیت واردات سایر محصولات اپل سخن می‌گوید، اما برخی باور دارند آیفون 13 آخرین مدل از گوشی‌های اپل است که به بازار ایران راه پیدا کرده و همین امر خود به نوسان و افزایش قیمت آیفون دامن می‌زند.
«محمدرضا رمضان»، رئیس اتحادیه فروشندگان دستگاه‌های صوتی و تصویری، تلفن همراه و لوازم جانبی تهران در گفتگو با دیجیاتو اعلام کرد هیچگونه کمبودی در بازار تلفن همراه وجود ندارد: «هیچ کمبودی در بازار حتی برای آیفون نداریم، اما به خاطر اینکه قیمت این گوشی بسیار بالا رفته است اصطلاحاً به کالایی لوکس تبدیل شده و هرکسی آیفون نمی‌خرد.»
او وضعیت بازار موبایل را عادی توصیف کرده و اظهار داشت:
«ماهیانه 1.5 تا 1.8 میلیون مصرف گوشی در بازار موبایل داریم که این نیاز تأمین شده است. روند ثبت سفارش و واردات موبایل متوقف نشده و نمی‌شود، حتی اگر برخی اوقات قیمت ارز بالا و پایین شود. رکودی هم در بازار نیست و مردم شاید نان شب را نخرند، اما موبایل را می‌خرند.»
رمضان در پاسخ به چرایی نوسان قیمت آیفون در بازار گفت این امر به تغییرات ارز باز می‌گردد و با نوسان آن، قیمت گوشی نیز خود به خود تغییر می‌کند. او تأکید دارد این نوسان قیمت با تغییر نرخ ارز تنها مختص به موبایل نبوده و کالاهای دیگر را نیز شامل می‌شود: «پیش از این نیز نوسانات وجود داشت، اما اکنون تغییرات نرخ ارز محسوس شده و تغییرات قیمت کالا بیشتر دیده می‌شود.»
به نظر می‌رسد دوستداران آیفون در ایران، اگر بخواهند و هنوز بتوانند گوشی‌های موجود از این برند را خریداری کنند، باید زمان‌بندی دقیقی داشته باشند چرا که فرق دارد «الان» خرید کنند یا «الان».
