اوایل دولت دوازدهم، آمریکایی‌ها با بدعهدی تمام، تعهدات برجامی خود را زیر پا گذاشتند و با روی کار آمدن ترامپ به‌طور رسمی و یکجانبه از برجام خارج شدند. در چنین شرایطی با بالا گرفتن شدت تحریم‌ها و کارشکنی‌های شرکت‌های خودروساز خارجی و عدم همکاری با صنایع داخلی کشور، میزان تولیدات خودروسازان داخلی به‌خصوص دو غول خودروسازی، به دلیل کمبود قطعات و برخی مسائل دیگر به شدت با کاهش مواجه شد؛ به طوری که طبق آمارهای رسمی تولید ۱ میلیون و ۷۰۰ هزارتایی خودرو که در دولت اول روحانی صورت می‌گرفت در روزهای پایانی دولت وی با کاهشی چشم‌گیر ۱ میلیونی به حدود ۶۰۰ تا ۷۰۰ هزار خودرو در سال رسید. وضعیتی که مشخصاً نمی‌توانست متوسط تقاضای سالانه کشور، که حدود ۱ میلیون خودرو است را تأمین کند.
با یک نگاه کارشناسی ساده مبرهن است که وقتی میزان تقاضای یک کالا فراتر از میزان عرضه آن باشد و در این میان به هر دلیلی اجازه افزایش قیمت کالا از سوی نهاد قیمت گذار صادر نشود، راهکاری جز قرعه‌کشی برای نهاد متولی عرضه کالا باقی نمی‌ماند. ماجرای خودرو هم از این قاعده مستثنا نبود و در سال‌های اخیر اگر شانس با فرد متقاضی خودرو، یار بود و نام وی در قرعه‌کشی درمی‌آمد می‌توانست صاحب خودرو شود، در غیر این صورت احتمالاً مجبور به رجوع به بازار آزاد و پرداخت مبلغی بود که از قیمت پایه کارخانه، بسیار بیشتر بود.
پس از جلسات متعددی که سازمان بورس با خودروسازان و وزارت صمت برگزار کرد بالاخره ایده‌ای جدید تحت عنوان عرضه خودرو در بورس کالا متولد شد. سرانجام عرضه خودروهای کارا، فیدیلیتی و دیگنیتی در تاریخ ۱۸ خرداد سال جاری شروع شد، هرچند که به دستور معاون صنایع حمل و نقل وزیر صمت، این عرضه به طور موقت متوقف شد و تصمیم نهایی آن به شورای عالی بورس واگذار شد، اما در نهایت پس از کش‌وقوس‌های فراوان در ۲۱ تیر امسال عرضه خودرو در بورس کالا به طور رسمی، به تصویب شورای عالی بورس رسید. البته این امر هم مخالفان و هم موافقان بسیاری دارد. در همین راستا ما در صمت با یکی از کارشناسان بازار سرمایه گفتگو داشتیم.
احسان بیگی؛ کارشناس بازار سرمایه در مورد موضوع یاد شده اظهار کرد: بورس کالا بستر خوبی است. زیرا از طریق آن واسطه‌های عرضه کالا حذف می‌شود. آن‌ها تلاششان این است که از این اتفاق جلوگیری کنند، کما این که مدتی است اعتراضاتی در مورد اینکه خودرو در بورس‌کالا عرضه می‌شود صورت گرفته که من نام این مخالفان را مافیا می‌گذارم. این مافیا قدرت دارد و می‌تواند تصمیم‌گیری کند. لذا با تمام توان تلاش می‌کند تا عرضه خودرو در بورس کالا با مشکل روبرو شود. همانند مشکلاتی که برای عرضه خودروی دنا به وجود آمد. که وزیر اقتصاد را مجبور کرد در اقدامی مثبت مستقیماً نامه بزند و عرضه خودروی دنا را از ۵ هزار به ۱۰ هزار دستگاه رساندند. امیدوارم که در ادامه این رویکرد ادامه‌دار باشد و قیمت خودرو واقعی شود. زیرا نسبت به بازارهای جهانی، کیفیت و قیمت خودرو در ایران طبیعی نیست.
وی در پاسخ به این سؤال که به نظر شما چه کسانی برندگان و بازندگان اصلی عرضه خودرو در بورس کالا هستند، اظهار کرد: برندگان مصرف‌کنندگان هستند، به طور کلی خودرو با این قیمت توجیه اقتصادی ندارند اما در حال حاضر ناچار هستیم که از این خودرو استفاده کنیم. وقتی مصرف کننده در بورس کالا می تواند ۴۰ درصد زیر قیمت بازار، خودرو خریداری کند، برنده این اتفاق محسوب می‌شود و بازندگان یعنی همان مافیا نفع شان در این است که از عرضه خودرو در بورس کالا جلوگیری کنند.
بیگی در پایان اظهار کرد: اگر عرضه خودرو در بورس کالا به تعداد محدود باشد، نمی‌توان به این بازار خوش بین و امیدوار بود اما اگر تقاضا در بورس‌کالا افزایش یابد، رقابت افزایش پیدا می‌کند و سبب می‌شود که بازار آزاد با قیمت‌ها هماهنگ شود.
