به گزارش خبرنگار سیاسی ایرنا طی هفته های اخیر اظهاراتی مبنی بر حضور برخی از کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس یا در نظر گرفتن ملاحظات آنها در هرگونه مذاکرات و یا توافق احتمالی درباره برجام شده اند. موضوعی که البته با واکنش تهران مبنی بر رد هرگونه تغییری در ترکیب مذاکراتی مواجه شده است. از دید تهران برجام موضوعی تمام شده است و الان هم کشورهایی که در این مدت از میز مذاکره کنار کشیدند و به تعهدات خود عمل نکردند، اگر خواهان احیای برجام هستند، باید به تعهداتشان عمل کنند. هر توافقی مجموعه ای از داده ها و ستانده هاست طرفین مذاکره خواسته های خود را مطرح می کنند و بعد از گفت و گوهای مذاکره کنندگان در نهایت طرفین بر سر متنی توافق می کنند که ممکن است الزاما تامین کننده کامل خواست و نظر آنها نباشد. در دولت سابق آمریکا رییس جمهور وقت این کشور به زعم خود تلاشهای زیادی کرد تا ایرادات برجام را برطرف کرده و به توافقی بهتر دست یابد ولی در نهایت دست از پا درازتر کاخ سفید را ترک کرد. عربستان سعودی که در هفته های اخیر بزرگترین متحد و حامی خود یعنی ترامپ را از دست داده خواستار لحاظ شدن نظر و ملاحظاتش در توافق احتمالی شده است. این در حالی است که عربستان در سالهای اخیر از هیچ اقدام خصمانه علیه تهران فروگذار نکرده است. در زمان باراک اوباما بسیاری معتقد بودند که جنجال ها و فشارهای عربستان یکی از دلایل به تعویق افتادن ۷ ماهه مذاکرات هسته ای در آن زمان بود. حتی در روزهایی که توافق هسته ای به نتیجه نهایی نزدیک می شد در سال ۲۰۱۵ هواپیمای سعود الفیصل، وزیر امور خارجه عربستان به محل مذاکرات رفت و جان کری، وزیر امور خارجه ایالات متحده امریکا در این هواپیما به دیدار او رفت. برخی کارشناسان گفته اند که سعود الفیصل تصور می کرده که توافق نهایی با ایران نزدیک است و اصرار داشته که در مراسم امضای توافق نهایی با ایران خود نیز حضور داشته باشد تا علاوه بر این که نماینده جامعه عربی باشد در آن گیر و دار برای عربستان و اعراب نیز امتیازی بگیرد.
بی شک یکی از کشورهایی که در قبال بازگشت دولت جدید آمریکا به توافق هسته ای ایران سنگ اندازی می کند، عربستان سعودی است. کشوری که با اسرائیل در مخالفت با توافق برجام همسو و همراه است. عربستان تلاش دارد از هر توافقی جلوگیری کند و از جمله اهدافی که در این سنگ اندازی تعریف می کند دقیقا همان چیزی است که اسرائیلی ها از ایران انتظار دارند؛ توقف کامل غنی سازی اورانیوم و برچیده شدن سانتریفیوژها، توقف برنامه موشکی و برنامه های منطقه ای ایران.
این روزها مقامات عربستان همانند مقامات رژیم صهیونیستی یکی پس از دیگری تلاش می کنند در مسیر بازگشت آمریکا به توافق هسته ای سنگ اندازی کنند. در این میان منافع و مواضع رژیم اسرائیل روشن است، اما کشورهای عربی تنها بر اساس ترس ها و توهمات خود چنین موضع گیری هایی را انجام می دهند. ایران بارها پیشنهاد گفت و گو و همکاری با این کشورها را مطرح کرده است و طبیعتا موقعیت آنها در قبال ایران بسیار متفاوت از رژیم اشغالگر قدس است.
در روزهای اخیر نایف الحجرف، دبیرکل شورای همکاری خلیج فارس در اظهاراتی در گفت وگو با شبکه العربیه گفته که هر گونه مذاکرات با ایران بر سر توافق هسته ای باید با نظر کشورهای حاشیه خلیج فارس همراه باشد. شبکه العربیه این روزها به سخنگوی مخالفان توافق هسته ای با ایران تبدیل شده است.
نایف الحجرف در این مصاحبه مدعی شد: ما به وضوح و بدون هیچ ابهامی درخصوص برنامه هسته ای ایران و توافقی که بین اعضای دائمی شورای امنیت و آلمان منعقد شد، سه اصل اساسی را بیان کردیم: اول اینکه امنیت منطقه یک مسئله غیر قابل تقسیم است. بنابراین، هیچ توافقی در مورد امنیت منطقه بدون در نظر گرفتن نظر همه کشورها وجود ندارد و ما رهبران اصلی در این زمینه هستیم.
او در ادامه سخنانش مدعی شد که نگرانی هایی مشروع درخصوص توافق هسته ای ۲۰۱۵ وجود دارد و از همان ابتدا هم کوتاهی در این زمینه وجود داشت. در واقع دبیرکل شورای همکاری خلیج فارس تایید کرد که برخی کشور های عربی از همان ابتدا مخالف توافق هسته ای ایران و غرب بوده است.
اظهارات اخیر دبیرکل شورای همکاری خلیج فارس پس از آن مطرح می شود که رئیس جمهور فرانسه در اقدامی عجیب به جای مصاحبه با رسانه های فرانسوی، در گفت وگو با العربیه این دیدگاه زیاده خواهانه را طرح کرد که مذاکرات جدید با ایران باید بسیار سختگیرانه و با حضور عربستان سعودی باشد.
اما اساسا دیدگاه امنیت منطقه ای ایران با دیدگاه امنیت منطقه ای برخی کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس در تضاد با هم قرار دارد. از سوی دیگر برجام یک چارچوب طراحی شده بین ایران و گروه ۱+۵ است، در دوران اوباما در سال ۲۰۱۵ ساختار های مذاکره با ایران تعیین شد با تعیین شدن ساختار، موضوعات مورد مذاکره مشخص شد ایران در برجام این مراحل را طی کرد و به توافق نهایی رسید. در حال حاضر آمریکا باید به این توافق بازگردد تا برجام مجدد احیا شود. موضوع توافق هسته ای مساله ای نیست که به تازگی آغاز شده باشد و کشورهای عربی بخواهند در آن شرکت کنند.
ایران و کشورهای عرب منطقه می توانند درباره مسائل منطقه ای و امنیتی جداگانه صحبت کنند و حتی به توافقات عالی در این زمینه ها برسند. اقدامی که این کشور ها از آن امتناع می کنند و تمایل دارند تحت پوشش یک قدرت بزرگ غیر منطقه ای به نتیجه برسند.
هدف برخی مقامات غربی که از طرح مذاکره مجدد و یا از حضور برخی کشورهای عربی منطقه در این مذاکرات امتیازگیری بیشتر از ایران و یا اعراب است.
اگر قرار باشد که تعدادی از کشورهای عربی در کنار آمریکا و اروپا پشت میز مذاکره با ایران بنشینند، ساختار مذاکره دچار تشتت و اخلال می شود و این اتفاق خلاف منطق مذاکره است. اعراب می توانند به صورت جداگانه اختلافات و سوء تفاهمات خود را با ایران برطرف کنند. اما برجام اساسا موضوعی جداگانه است.
