پیشینه روابط عربستان و ایران

دنیای اقتصاد چهارشنبه 03 اسفند 1401 - 00:13
در دوره قاجار، ایران در منطقه عربستان سفیر نداشت و امور مربوط به عربستان از طریق سفارت ایران در مصر انجام می‌گرفت. دولت ایران در سال۱۳۰۳ منتخب‌الدوله را برای سرپرستی حجاج ایرانی معرفی کرد. دولت حجاز نیز در نامه‌ای ضمن تشکر از این اقدام، همکاری خود را با این شخص اعلام کرد و به‌طور ضمنی گسترش روابط و حمایت ایران از این دولت را خواستار شد. منتخب‌الدوله نیز در ملاقات با شریف حسین پادشاه حجاز ضمن حمایت از او درخواست دولت ایران را مبنی بر اعزام هیاتی به ایران اعلام کرد. با گسترش درگیری‌ها در عربستان، شریف حسین از ایران خواست سفیری به حجاز بفرستد.

عبدالملک خطیب، نماینده دولت حجاز در مصر از قول شریف حسین گفته بود که دولت حجاز ضمن ابراز اشتیاق نسبت به روابط میان ایران و آن دولت، به‌طور کل آمادگی دارد روابط خارجی خود را گسترش دهد. همچنین شریف حسین از ملک فیصل پادشاه عراق خواسته بود به توسعه روابط با ایران بپردازد و با روزنامه‌های عراقی که مطالبی علیه ایران می‌نویسند، برخورد کند.  دولت حجاز نیز تصمیم گرفت فواد الخطیب، وزیر امور خارجه‌اش را به ایران بفرستد تا زمینه ایجاد معاهده بین دو دولت را فراهم کند. این سفر به‌دلیل افزایش تنش در عربستان هرگز انجام نشد. وقتی شریف حسین وقتی ناتوانی خود را در برابر آل سعود احساس کرد، فرزندش شریف علی را به پادشاهی برگزید و از قدرت کنار رفت.

شریف علی نامه‌ای به سفیر ایران در مصر نوشت که حاوی اطلاعات مفصلی درباره وضعیت عربستان و دگرگونی‌های سیاسی آنجا و همچنین شرح اعمال آل‌سعود در آن کشور بود. در قسمتی از این نامه، تخریب اماکن مقدس شیعیان در قبرستان بقیع توسط وهابی‌ها به اطلاع دولت ایران رسید. در پی تخریب بقیع بیش از دویست پیام ابراز همدلی با شیعیان ایران از خارج به مجلس شورای ملی فرستاده شد. نخستین موضع ایران در فضای رسمی توسط میرزا محمدرضا شریعتمدار دامغانی نماینده شاهرود در مجلس شورای ملی مطرح شد. او وهابی‌ها را مردمانی خواند که «معتقد به هیچ دیانتی نیستند» و «با کلیه ادیان طرف هستند». پیمان مودت شروع همکاری بین دو کشور بود. در سال۱۳۰۹ ایران اقدام به ایجاد سفارت در عربستان کرد و عین‌الملک را با توصیه عبدالحسین خان تیمورتاش وزیر وقت دربار، به‌عنوان اولین سفیر خود در این کشور برگزید.

پس از مدتی نیز کنسولگری ایران در نجد به ریاست محمدعلی لاری تشکیل شد.  در مقابل آل سعود نیز رشیدپاشا را برای نمایندگی در ایران انتخاب کرد. رشیدپاشا، نماینده‌ آل سعود در عراق هم بود. یکی از نقاط اوج مناسبات دولت ایران و پادشاهی حجاز و نجد، سفر فیصل بن‌سعود به ایران بود. فیصل بن‌سعود، برادر ملک عبدالعزیز پس از مسافرت به اروپا از طریق شوروی به ایران آمد. از اقدامات ایران به‌دلیل پذیرایی از وی دستور مقامات وزارت خارجه به کنسولگری ایران در باکو، تفلیس و باطوم برای استقبال از این مقام بلندپایه عرب بود. همچنین به دستور تیمورتاش، عین‌الملک از عربستان به ایران دعوت شد موقع ورود فیصل به ایران در مراسم استقبال از وی حضور داشته باشد. از فیصل بن‌سعود ولیعهد حجاز در طول سفر شش‌روزه‌اش به ایران پذیرایی شایانی شد و پس از خروج وی از ایران، نشان‌هایی به وی و همراهانش اعطا شد.

منبع خبر "دنیای اقتصاد" است و موتور جستجوگر خبر تیترآنلاین در قبال محتوای آن هیچ مسئولیتی ندارد. (ادامه)
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت تیترآنلاین مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویری است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هرگونه محتوای خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.