علی بیگدلی تحلیلگر مسائل بین الملل در گفت‌وگو با ایلنا، در پاسخ به این سوال که با توجه به سفر آقای گروسی به تهران، مهم‌ترین چالش بین ایران و آژانس چیست و چه راهکاری برای حل این چالش‌ها وجود دارد، گفت: از سپتامبر گذشته که مذاکرات برجام قطع شد یک نوع انقطاع ارتباطی بین ایران و آژانس هم به وجود آمد و با توجه به اینکه هر دو لازم و ملزوم همدیگر هستند، در این زمان غرب بر اساس گزارش‌های پراکنده ادعایی اعلام کرد که ایران محدوده وظایف خود را در قرارداد رعایت نکرده است و مدعی شد از بالا رفتن ظرفیت سانتریفیوژهای IC۶ خیلی پیشرفته است باعث شده تا ایران به ساخت سلاح‌های هسته‌ای نزدیک شود.
وی افزود: جلسه چهارم شورای حکام که در ماه مارس پایان می‌یابد، در سه جلسه گذشته در این شورا به ایران قطعنامه اخطاری دادند تا فعالیت‌های خود را متوقف کند در حال حاضر به جایی رسیدیم که آقای امیرعبداللهیان اعلام کرد با فوادحسین وزیر خارجه عراق صحبت کرده و او پیام آمریکایی‌ها را رسانده از آن طرف مقامات آمریکایی اظهارات آقای امیرعبداللهیان را رد کرده‌اند. اما الان مشکلات ایران و آژانس خیلی زیاد شده است و الان هم که تعداد زیادی از کارشناسان آژانس و معاون آقای گروسی در تهران هستند، آقای گروسی هم امروز فردا به تهران می‌آید تا بتواند گزارش را تهیه کرده امیدواریم ایران دچار قطعنامه چهارم تنبیهی نشود.
بیگدلی تصریح کرد: در جلسه شورای حکام که در اوایل مارس تشکیل می‌شود اگر ایران نتواند برای موارد ادعایی علیه ما دلیل قانونی و علمی بیاورد، ممکن است قطعنامه علیه ما صادر شود و کار را خیلی خطرناک خواهد کرد. به همین دلیل هم ایران پیش‌دستی کرده و اعلام کرده تا کارشناسان و مدیرکل آژانس به تهران بیایند و امیدواریم آقای گروسی قانع شود. همچنین اقدام معاون او که از شنبه گذشته به تهران آمده و مشغول به کار است هم با اطلاعاتی که به گروسی می‌دهد خیلی اهمیت دارد، از طرف دیگر گزارش آقای گروسی می‌تواند بستر مذاکرات برجامی را هم باز می‌کند.
این کارشناس مسائل بین‌المللی ادامه داد: به همین دلیل آمریکایی‌ها مذاکرات هسته‌ای را گروگان گرفتند که اگر ما بتوانیم این مشکل را با آقای گروسی برطرف کنیم، احتمالا مذاکرات هسته‌ای ما با مذاکرات برجامی هم شروع خواهد شد. آمریکایی‌ها رفتارشان نسبت به ما در مقایسه با اروپا مقداری غیرخشن بوده شاید به دلیل اینکه بایدن نمی‌خواهد بین ما و آمریکا اختلاف بیشتری به وجود بیاید یا حرکت ما در سطح غنی‌سازی ادامه پیدا کند، فقط می‌توانم این را بگویم که ما و آمریکا به ادامه مذاکرات برجامی کاملا نیازمند هستیم.
وی تصریح کرد: اما الان دو بحث وجود دارد یکی اینکه آمریکایی‌ها همان پلان اول مدنظرشان است اما آقای امیرعبداللهیان بحث دوم را مطرح می‌کند که موضوع غنی‌سازی و شرایط آن است که امیدواریم این مشکل با آمدن آقای گروسی حل شود.
بیگدلی در پاسخ به این سوال که با توجه به گزارش احتمالی آژانس، چه سناریوهایی قابل پیش بینی است، گفت: ما در حال حاضر با این گره مواجه شدیم که ادعای غنی‌سازی ۸۴ درصد بر اساس یک برداشت اشتباه مطرح شده است آمدن آقای گروسی و معاون او وضعیت را خیلی مهم‌تر خواهد کرد و امیدواریم آقای گروسی به نتایج رضایت‌بخشی برسد که با گزارش رضایتمندی به شورای حکام برود و اگر رضایت حاصل نشود ممکن است پرونده ما به شورای امنیت فرستاده شود. اگر آقای گروسی گزارش منفی به شورای حکام بدهد، آن وقت ما آرزوی ادامه مذاکرات برجامی را باید از ذهن‌مان بیرون کنیم چرا که این دو ارتباط خیلی نزدیکی با هم دارند و برای غرب مذاکرات آژانس اهمیت بیشتری نسبت به مذاکرات برجامی دارد.
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل در پاسخ به این سوال که سفر آقای گروسی به تهران بیش از آنکه حالت گشایش داشته باشد، بعد فنی دارد. با توجه به اینکه در گذشته ترامپ و پمپئو برعکس آمانو روی گروسی سرمایه‌گذاری کردند ایران چه اقداماتی باید انجام دهد تا بیش از این مشکلی در این خصوص ایجاد نشود، گفت: سال ۱۳۹۸ مجلس ایران اعلام کرد، از این زمان به بعد آژانس حق ندارد فعالیت گذشته ایران را بررسی کند و اگر ایراد و اشکالی وجود دارد یک بار برای همیشه کارشناس‌های خود را به ایران بفرستد تا این اشکالات را بررسی کنند. اما آنچه در گذشته اتفاق افتاده دیگر در اختیار آژانس نیست.
وی تصریح کرد: این موضوع از جهت منشور آژانس صحیح نیست و با آن مغایرت دارد. زیرا براساس مندرجات منشور، دبیرکل هر زمان که احساس کند و نیاز داشته باشد می‌تواند به همه کشورها و برای رسیدگی به وضعیت پیشرفت‌های غنی‌سازیشان سر بزند. ایران این موضوع را قبول نکرده و باعث ایجاد مشکل شده است. در اواخر دوره آقای روحانی مجلس این قانون را تصویب کرد و یک مقداری کار آژانس را با مشکل مواجه کرد و آژانس را نسبت به کارهای ما مشکوک کرد در صورتی که این کار از نظر منشور آژانس پذیرفتنی نیست و هر زمان آژانس تصمیم بگیرد می‌تواند کارشناس و حتی خود دبیرکل را هم به کشورها بفرستد.
بیگدلی در ادامه گفت: مساله بعدی این است که آمریکایی‌ها گفتند همان محتویات قطعنامه ۲۲۳۱ را در ارتباط با موضوع هسته‌ای اجرا خواهند کرد. ایران آمده درباره پلان B صحبت می‌کند و آن را به این شکل تعریف کرده که ما دیگر آن پیشنهادهایی که در زمان آقای روحانی مطرح شد که بیاییم در قلب رآکتور اراک سیمان و بتن بریزیم، انجام نمی‌دهیم. بنابراین باید یک مذاکرات جدیدی بین ایران و آژانس صورت بگیرد. این هم یک مقدار کار را مشکل کرده در حالی که براساس محتویات قطعنامه ۲۲۳۱ همان کارهایی را که در قطعنامه آمده ایران باید دوباره انجام دهد اما چون ترامپ آمد و قرارداد را لغو کرد، ما هم حق خود دانستیم که از تعهدات‌مان خارج شویم. الان بحث مهم بر سر این است که غنی‌سازی باید حد کمتری برسد یا قلب رآکتور اراک باید دوباره از کار بیافتد که قدری اختلاف‌نظرمان روی این مسئله خیلی زیاد است و دلیل عدم پیشرفت مذاکرات برجامی هم بر سر همین مساله است.
وی در پاسخ به این سوال چه راهکاری وجود دارد که آژانس بیشتر از آنکه ابزاری در دست قدرت‌ها و بیشتر به عنوان یک تسهیل‌گر در سیاست خارجی یک جانبه گرایی قدرت‌ها باشد، به عنوان یک سازمان فنی فعالیت خود را ادامه دهد، گفت: نمی‌توانند و امکان ندارد هیچ کدام از نهادهای وابسته به سازمان ملل و حتی سازمان ملل و شورای امنیت سازمان ملل صاف و پوست کنده عمل کرده و مر قانون را در نظر بگیرند. این امکان ندارد و اصلا به وجود نخواهد آمد.
وی افزود: در طرف دیگر ماجرا، بعد از ۶ ماه گذشته که حوادثی در کشور ما اتفاق افتاد، با واکنش تند مقامات غربی چهره ما در فضای بین‌المللی قدری مکدر شد و اقدامات ما در منطقه و سطح انتظارات بین‌المللی از ما بالا رفته است بنابراین آژانس هم تحت تاثیر این فشارها از سوی قدرت‌های خارجی قرار می‌گیرد و چاره‌ای نیست جز آنکه رفتار دولت در داخل و منطقه و فضای بین المللی بستری به وجود آورد تا آژانس تحت تاثیر کشورهای قدرتمند قرار نگیرد.
بیگدلی در پاسخ به این سوال که برخی تحلیل‌گران این موضوع را مطرح می‌کنند که امکان دارد برجام به شکل سابق احیا نشود و به صورت مقطعی توافقاتی مانند آزادی زندانیان، آزادی پول‌های بلوکه شده و معافیت از تحریم‌ها انجام شود. این فرضیه را چقدر به واقعیت نزدیک می‌دانید، گفت: یکی از اختلافات اساسی بر سر اجرای پلن A و پلن B که ما پیشنهاد کردیم است. من هم با شما موافق هستم که اگر مذاکرات برجامی آغاز شود، به احتمال زیاد به آن نقطه توافق سال ۲۰۱۵ نخواهیم رسید. آمریکایی‌ها شاید این را بدانند. به همین دلیل شاید اروپایی‌ها بیشتر از آمریکایی‌ها به دنبال آغاز مذاکرات هستند.
وی تصریح کرد: بنابراین ما معتقدیم خیلی از تحریم‌هایی که در ذیل قرارداد برجام نیست باید برداشته شود که آمریکا موافق نیست. از طرف دیگر سطح غنی‌سازی قید شده در توافق ۳/۷۶ درصد است که ما دیگر نمی‌توانیم بدون انجام تعهدات طرف مقابل آن نقطه برگردیم. به همین دلیل اختلافات بسیار زیاد است. از طرف دیگر راه دیگری غیر از این وجود ندارد آمریکایی‌ها دیگر نمی‌خواهند این حمله صورت بگیرد و در کانون سوم بحران بعد از مسئله چین و تایوان، روسیه و اوکراین به وجود بیاید.
بیگدلی تصریح کرد: بنابراین منطقه ما منطقه حساسی است و روزانه ۴۰درصد انرژی دنیا از این منطقه صادر می‌شود. بنابراین فشاری که برخی شیخ‌نشینان به آمریکا و غرب وارد می‌کنند هم مزید بر علت شده است. مانوری آمریکا و کشورهای عربی هم پیام‌های خود را داشت. ما هیچ راهی نداریم جز اینکه مذاکرات را به هر شکل و صورتی تأمین کنیم. انتظارات‌مان را می‌توانیم بعدها مطرح کنیم؛ یعنی فضای ملتهب داخلی، بین‌المللی و خارجی را کاهش دهیم که این مسئله می‌تواند روی قیمت دلار هم تأثیر بگذارد. اما اگر بخواهیم حجم انتظارات امروزمان را ببینیم، اینکه بتوانیم همه انتظارات‌مان را تحقق بخشیم غیرممکن است.
وی در پاسخ به این سوال، آقای امیرعبداللهیان بعد از دیدار با آقای فواد حسین اعلام کردند که از طرف مقامات عراقی پیامی از سوی واشنگتن دریافت کردند که حاضرند مذاکرات برجام از سر گرفته شود اما دولت آمریکا این موضوع را تکذیب کرد این تناقض رفتاری را چه طور تحلیل می‌کنید، گفت: مقامات آمریکایی و اروپایی تلاش می‌کنند به اشکال مختلف ایران را تحت فشار قرار دهند. به طور مثال دید و بازدیدهایی که معاندان با مقامات پارلمانی و دولتی در اروپا انجام می‌دهند برای آن است که ایران را تحت فشار قرار داده تا امتیازات بیشتری بگیرند.
وی افزود: به همین دلیل این که یک نوع بازی سیاسی در جریان است اما در طرف دیگر ماجرا ما هم مقصر هستیم. اما بیشتر تقصیرات گردن مقامات غربی است. از طرفی جایی برای مانور وجود ندارد و با مشکلات اقتصادی شدیدی که در داخل وجود دارد باید کاری برای حل این مشکلات انجام داد و این مشکلات هم بدون برجام و مسائل هسته‌ای حل نخواهد شد.
منبع: ایلنا
