همشهری‌آنلاین - پروانه بندپی: گَرگَرها سال‌هاست که جان روستاییان زاگرس‌نشین را می‌گیرد و در بهترین حالت اگر زنده بمانند، انگشتان دست آنها را قطع می‌کند. بیش از ۱۰۰ نفر از اهالی حاشیه‌نشین رودخانه «کشکان» که گفته می‌شود بیشترشان ساکن روستای ابراهیم‌آباد پلدختر هستند، طی سال‌های گذشته به دلیل استفاده از گرگر، انگشتان دست خود را از دست داده‌اند.
«گَرگَر»، وسیله‌ای بسیار ابتدایی، شبیه به یک تله‌کابین است که روی یک سیم فلزی نصب شده و به دو طرف آن قرقره‌ای وصل شده است و روستاییان و عشایر برای عبور از رودخانه از آن استفاده می‌کنند. روستاییان و عشایر حوزه زاگرس به ویژه در لرستان و کهگیلویه و بویراحمد به‌طور طبیعی در کنار رودخانه‌ها سکونت گزیده‌اند و به دلیل کوهستانی و پرشیب بودن این مناطق، رودخانه‌ها اغلب خروشان هستند و روی همه پل بنا نشده و بنابراین اهالی به اجبار از گرگر استفاده می‌کنند. استفاده از گرگر همیشه هم بی‌خطر نیست و خطر قطع انگشتان و نیز خطر سقوط به داخل رودخانه را در پی دارد.
آخرین مورد، سقوط ۵ نفر از اعضای یک خانواده الیگودرزی به داخل رودخانه بود که منجر به مرگ ۳ نفر از آنها ازجمله یک کودک شد. روز ۱۱ بهمن امسال ۵ نفر از اعضای یک خانواده ساکن روستای «سرتنگ برزه» الیگودز که قصد رفتن به مراسم عروسی را داشتند، زمانی که با گَرگَر به آن سوی رودخانه می‌رفتند، به دلیل پوسیدگی و پارگی سیم گرگر به داخل آب سقوط کردند و ۳ نفر از آنها (پدر، مادر و پسر ۹ساله) جان خود را از دست دادند.
بیشترین گرگرها در استان‌های لرستان و کهگیلویه وبویراحمد و بعد خوزستان و چهارمحال و بختیاری وجود دارد که محل تردد خانواده‌های عشایری و روستاییان است. بیشترین گرگرهای لرستان نیز در شهرستان الیگودرز وجود دارد. طبق گفته خبرنگار محلیِ الیگورز، این شهرستان به تنهایی ۱۸ گرگر دارد که مردم برای تردد از رودها از آنها استفاده می‌کنند. ارتفاع بعضی از این گرگرها به ۳۰ متر از سطح رودخانه می‌رسد و طول برخی از آنها ۱۷۰ متر است. بیشترین خانواری که از این گرگرها استفاده می‌کنند، ۱۰۰۰ خانوارند.
گرگرها تنها ظرفیت ۲ سرنشین را دارند، نه بیشتر/ علت قطع انگشتان دست اهالی
ایمان خسروی، فرماندار الیگودرز در گفتگو با همشهری‌آنلاین می‌گوید: ۱۸ گرگر در شهرستان الیگودرز داریم اما شهرهای دیگر استان هم دارند. مثلا پلدختر. مشکل این است که گرگرها بیشتر وسیله تردد عشایر است، نه روستاییان. به همین دلیل ساختن پل روی این رودخانه‌ها توجیه اقتصادی ندارد. چراکه ساخت هر پل بتنی ۱.۵ تا ۳ میلیارد تومان هزینه می‌برد.
خسروی می‌گوید: ما درمجموع ۱۹ گرگر در شهرستان الیگودرز داریم که ۱۸ گرگر را سازمان امور عشایر نصب کرده و یکی از آنها را افراد محلی نصب کرده‌اند. گرگری که ۵ عضو خانواده روستایی از آن سقوط کردند و ۳ نفرشان غرق شدند، همانی بود که محلی‌ها نصب کردند که استانداردهای اولیه را هم نداشت. درضمن گرگرها فقط ظرفیت ۲ سرنشین را دارند، اما در آن گرگر که ۱۱ بهمن سقوط کرد، ۵ نفر همزمان سوار شدند! درضمن ۷۰۰ – ۸۰۰ متر پایین‌تر از آن نقطه که این خانواده از گرگر استفاده کردند، یک پل وجود دارد. اما اینها کمی کاهلی و بی‌احتیاطی کردند و احتمالا فکر کردند که کل مسیر رفت و برگشت‌شان ۲ کیلومتر است و نمی‌صرفد از پل پایین استفاده کنند. درواقع خواستند میانبر بزنند که این اتفاق تلخ رخ داد.
او گفت: البته غیر از این مورد اخیر، تا الان به دلیل استفاده از گرگر جان خیلی از روستاییان به خطر افتاده است؛ تعدادی از آنها فوت کرده‌اند و تعدادی دیگر هم انگشت‌شان قطع شده است.
فرماندار الیگودرز می‌گوید: بیشتر کسانی که برای عبور از رود از گرگر استفاده می‌کنند، نیمه کوچ‌رو هستند. اینها چند ماه از سال در خانه‌های خود ساکن می‌شوند و چند ماه هم کوچ می‌کنند و به منطقه‌ای دیگر می‌روند. یعنی مثل عشایر نیستند که چادر بزنند و در چادر سکونت داشته باشند؛ ییلاق و قشلاق می‌کنند. درضمن اینها در ارتفاعات خیلی بالا و مناطق صعب‌العبور ساکن هستند که برای آن مناطق جاده کشیده نشده است. اگر جاده مناسب وجود داشت، لازم نبود از گرگر استفاده کنند.
خسروی درباره قطع انگشتان دست اهالی به دلیل استفاده از گرگر هم می‌گوید: یک جاهایی از مسیر رودخانه شیب ندارد و برای این که گرگر دور بگیرد، یکی از سرنشینان باید بلند بشود و دستش را به سیم بگیرد، اما اگر فرد این قدرت را نداشته باشد که کابل را محکم به عقب بکشد، دستش جا می‌ماند و می‌گیرد به کابل و یک یا چند انگشتش قطع می‌شود.
تنها راهکار، جایگزین کردن پل‌های معلق است
فرماندار الیگودرز با تاکید بر اینکه تنها راهکاری که برای حل مساله گرگرها به ذهن ما می‌رسد، این است که پل‌های معلق را جایگزین آنها کنیم و راه دیگری ندارد، می‌گوید: حدود ۸ ماه پیش شخصا به دیدار رئیس سازمان مدیریت بحران کشور رفتم و ایشان دستور هم دادند اما در این میان درگیر سیل و بحران پشت بحران شدیم و نشد آن طور که باید، موضوع را پیگیری و دنبال کنیم. اما الان با چند خیّر صحبت کرده‌ایم و به علاوه، بنیاد علوی و ستاد اجرایی امام هم پای کار آمده‌اند و قول‌هایی داده‌اند و امیدوارم از اردیبهشت بتوانیم بودجه بگیریم و ساخت پل‌های معلق را شروع کنیم. پل معلق، کابلی است و دربرابر سیل و طوفان مقاوم و محکم است و در ارتفاع بالا ساخته می‌شود. فقط هم برای تردد مردم و دام‌ها است.
این مسئول می‌گوید: خوشحالم که رسانه‌ها دارند موضوع گرگرها را پیگیری می‌کنند و اگر پیگیری‌ها جدی و پیاپی باشد، یک کمپین راه می‌اندازیم و این وسیله ابتداییِ پرخطر را برای همیشه جمع می‌کنیم.
الیگودرز ۱۸ گرگر دارد/ روستاهایی داریم که اهالی بعد از ۲ روز پیاده‌روی، تازه به رود بدون پل می‌رسند
عباس حسین عربستانی، فعال رسانه‌ای و از خبرنگاران محلی الیگودرز هم درباره گرگرها به خبرنگار ما می‌گوید: روستای سرتنگ که ۵ نفر از اهالی آن از گرگر سقوط کردند، تا جاده فاصله زیادی ندارد. حدود ۵ کیلومتر با روستای لانه‌شاهی فاصله دارد و اگر ۵ کیلومتر برای اهالی جاده بکشند، لازم نیست از گرگر استفاده کنند. اما ما روستاهایی داریم که به دلیل نداشتن جاده، اهالی مجبورند حدود ۲ روز پیاده‌روی کنند تا تازه به رودخانه برسند و به وسیله گرگر بتوانند از رود عبور کنند.
عربستانی می‌گوید: روستاییان بیشتر برای انجام بعضی خریدهای خود سوار گرگر می‌شوند یا وقتی می‌خواهند به شهر (شهر الیگودرز) بروند. حجم و شتاب آب رودهای لرستان هم زیاد است و بدون گرگر نمی‌شود از رود عبور کرد. پلی هم که نیست.
او می‌گوید: استفاده از گرگر رایگان است و کرایه‌ای نیست. بعضی از گرگرها مورد استفاده اهالی چند روستا هستند. بعضی از این روستاها جمعیت کمی دارند. بعضی از آنها فقط ۵ خانوار دارند. بعضی از روستاها مثل سرتنگ هم بیش از ۵۰ خانوار دارند. اینها تمام زندگی و کار و مدرسه‌شان در روستا است و دولت یا باید اینها را در منطقه‌ای دیگر سکونت بدهد یا برایشان پل معلقی چیزی ایجاد کند تا عبور از رود هزینه جانی برایشان نداشته باشد یا منجر به قطع انگشتان آنها نشود.
به گفته این فعال رسانه‌ای، شهرستان الیگودرز ۱۸ گرگر دارد که مردم برای تردد از رودها از آنها استفاده می‌کنند. ارتفاع بعضی از این گرگرها به ۳۰ متر از سطح رودخانه می‌رسد و طول برخی از آنها ۱۷۰ متر است. بعضی از این گرگرها برای استفاده جمعیت چندین روستا استفاده می‌شوند. بیشترین خانواری که از این گرگرها استفاده می‌کنند، ۱۰۰۰ خانوارند که ساکن روستاهای دهستان ماهرو واقع در بخش ماهرو هستند و کمترین خانوارهای بهره‌بردار از گرگرها هم در روستاهای دهستان پشتکوه واقع در بخش ذلقی سکونت دارند و شامل ۲۰ خانوار می‌شوند. این ۱۸ گرگر روی رودهای محک، بختیاری، رود بختیاری و ذالکی، رودخانه محلی و رود ذالکی ساخته شده‌اند و قدمت بعضی از این گرگرها به چندین سال می‌رسد.
عربستانی با بیان این که الیگودرز ۱۹۰ روستا دارد، به محرومیت‌های این شهرستان اشاره می‌کند و می‌گوید: الیگودرز از نظر جغرافیایی گسترده است و با دزفول، اندیمشک، مسجدسلیمان و خرم‌آباد هم‌مرز است. تا دورترین روستای الیگودرز حدود ۹ ساعت با خودرو راه است. بعضی از روستاهای دور هم که صعب‌العبورند یا جاده ندارند و زیاد هم هستند در الیگودرز، باید دو سه روز پیاده بروید تا به روستای مورد نظر برسید. مثلا روستای مرگ‌سر در مقایسه با دیگر روستاهای الیگودرز، از دسترس‌دورتر است. البته از آن طرف به خرم‌آباد خیلی نزدیک است اما مساله این است که روستاهایش جاده ندارند و نزدیکی به خرم‌آباد عملا به دردشان نمی‌خورد و به کار نمی‌آید. بعضی از روستاهای مرگ‌سر هنوز برق ندارند، مدارسی هم اگر داشته باشند، مدارس کانکسی است. گرگرها هم که سال‌ها است مساله مردم روستانشین است و هنوز رفع نشده است.
